Wednesday, 24 June 2015

PDF bawlnading

PDF bawlnading akimawk ngah PrimoPDF

PDF ci’n atomin ihtheihtek ahiPortable Document Format pen tuhunciang hongki limzat semsem hi. Microsoft Word khawngpanin ihbawlsa Document khatpen a dang Version kibanglo ahih keileh OpenOffice cih Program kibanglo khawngtawh ihhonciangin a Format, Alignment etc… cihte ki lumletgawp theihi. Tuabang aomloh nadingin akicianin ihbawlsa Document khatpen PDF ah Convert leng midangte’n a etciang ih gelhdan lianlian mahin suakpah ahih manin PDF hoihna ihci theihi.Tuabangin PDF bawltheih nading Software tampi aomlak ah PrimoPDF pen akimawk ngah Freeware (Free Software) ahih manin Zomi Daily pan mipihte ading deihsakna tawh kong hawmsawnzel uhhi. Microsoft Windows Documents khempeuh panin hih PrimoPDF zangin PDF File kibawlthei hi. Adeih ihomleh hihhttp://www.primopdf.com website panin deihzahzah ki download ziahziah theihi.PrimoPDF pen keimahmah inzong kazatngiat Software khat hi a, ahoihna tampi omhi. Tualak ah ahoihna adiakdiak in hih Software zangin ihbawl PDF File te tungah Advertisement omlo hi. Adang aki mawkngah PDF Software tepen abawlkhia Company te’n amau minpen Advertisement danin Watermark koih hamtang uhhi. Tuabanah hihtawh ihbawl PDF File te ah Password zong kikoih theihi. Aki mawkngah dingbuangin thupi mahmah cihding ahihi.Hih Company mahpanin Nitro PDF cih zuaksum Commercial Software zong abawluh ahih manin, Company picingkhat cihtheihzong ahihi.Adang Features kingahte pen Zolai tawh letleng telhak semsemding ahih manin Manglai tawh akigelh dandanin ongteisuk ing.Consistent PDF creation. Use PrimoPDF’s creation profiles to produce the same kind of PDF file every time. Profiles include Screen, eBook, Print, Prepress, and Custom.Append PDF files. Combine each newly created PDF file into the one PDF.Secure PDF. Protect and encrypt your information with strong password-based PDF security.PDF metadata. Set the document properties information fields, — including author, title, subject, and keywords—to index your PDF files and make them easier to search.PDF versions. Create different version PDF files: 1.2, 1.3, 1.4, and 1.5A theikhinsa tampizong ki omkhinding a, ahih hangin Zomi sungah PDF File tawh lai kikhak pawlkhat Free Version zatveve Advertisement ahih keileh Watermark asuak liapluap sangin hihzangleng cih deihsak natawh hong hawmsawn kahi uhhi.

IOS 8.3 ki jailbreak theita

iOS 8.3 ki jailbreak thei ta1. Passcode off masa dingSetting => Touch ID & passcode => Turn off passcodeFind my iphone off leuleu dingSetting => iCloud => Find my iphonephone pen airplane mode ah koih ding2. iphone leh Computer connect ding, Data teng a mangthang loh nading itunes tawh iCloud backup ding3. Computer itunes pen version 12.1.2 ahih leh ki jailbreak theilo ding hi.. version 12.0.1 ah na downgrade kul hi, http://www.idigitaltimes.com/how-downgrade-itunes-1201-ios-83-taig-jailbreak-fix-problems-latest-jailbreak-tip-4525204. na neih sa itunes Uninstall kik masa in, bangteng uninstall ding hih youtube link ah na en in,, https://www.youtube.com/watch?v=wbNumytWWaY#action=share5. itunes version 12.0.1 install in, a nuai ah link pan pai iniTunes 12.0.1 [Windows 64-bit]Tuateng khit ciang Jailbreak kipan ding... Jailbreak nading link http://www.taig.com

Kawllai Sticker nadeih hiam,!

Hidan kawllai sticker a deih ih om hia ?? Hih sticker pen kawlgam sunga omte bek in sticker store pan baihno takin download thei bek hi,, gamdang a omte aa ding kingah pah lo se hi.=> Android zangh te ading*********************1. Phone setting => About phone => Developer option => Allow mock location ON ding2. Playstore pan Fake GPS Location khat install ding3. Tua na install pen Open inla loaction ah Yangon ci ding4. Na facebook sign out ding,, tuaciang sign in kik inla facebook sticker store pan Speak Panzagar acih zong inla download in,=> iphone zangh te ading********************iphone ah pen jailbreak ding kisam hi. Cydia pan in Location faker install inla tuasung pan in Location ah Yangon koih le cin, Jailbreak lo te ading in, Android phone tawh hi atung aa ka gen dan in bawl inla tua phone sungah na facebook sign in lecin, tuapan in hih sticker kingah thei hi..******Lungdam*********

Gamdang ah Pilna sintheih ding

Yangon, Innsein ateeng Pa Dal Za Vungh (Locomotive Inspector, Myanmar Railways, Nay Pyi Daw) le Nu Dim Lam Vung  te’ tanu Lia Niang San Kim in Global Undergraduate Exchange Program tawh California State, Arcarta, Humboldt State University pan Business Administration major tawh Semester khat, kha 6 kiim kah thei ding, ci in thu kiza hi.Lia Niang San Kim pen Myanmar Institute of Theology ah Liberal Arts Program ah Business Studies Major tawh kum thumna sang naupang khatzong ahi hi.Tua Program pen American Government i program hi in vanleng sap, le amun aphual ah omna ding, neekding dawnding te amau kumpi in sikding ci hi. Kum 18 pan atung siah, le university level te in online pan ahi zongin, American Center pan ahi zongin, ahunhun in tuabang program te kisam zeuhzeuh hi, ci in Lia Niang San Kim in gen hi.

Pilna,Siamna

University/ Institute ah Sang kahna ahaangHigh School man khin-in Tan 10 zawh khit the ih nuntakna taktak ah ih zat theih ding leh ih septheih ding kiginkholh theih na ding lungulh ciatna tawh a sang zaw pilna leh siamna sin to ding in University leh Institute te ah kah zawh ding kihanciam ciat hi.A tawm pen in tuhun in Degree khat ngah na ding kum thum sawt in sum zong tampi tak bei ding hi. Tua a hih leh ih sum bei leh ih hun bei zah tawh ki tuak in bang pilna leh siamna sin huai ahiam, bang pilna siamna in nuntak na hong pia zo ding ahi hiam cih sangnaupang te leh Nu leh Pa in zong kilung hi mawh sim ciat hi. A hi zong in a teel kisiam khin lo hi.Kingap penpen sin theih hun lai leh Tuhun1964 kum masiah ah University ih lut ciangin ei uuk pen leh ei ki ngap penpen ki siau-in ki sin thei hi. Graduates ciangin zong tua ih sin tawh ki tuak ding nasep na om pah in nasepna ah zong ki lawh cing zaw deuh tawh ki bang hi. Tua hun khit zawh ciang Matriculation ah mat ngah zah tawh kituak in Professional leh majoring subjects ngah zawh nading kiciangtan ciang in tawlpi sung khat bang ei Zomi sangnaupang te Professional ahi Medical leh Engineering subjects te sin kha thei ding a kikhaat mahmah hi. Kum 2000 khit nung lam ciang bek in tawm tawm hong om kiaukiau thei pan hi.1964 pan 2000 kum kikal ah ei Zomi a tamzaw in University ah ngah bangbang sin in Degree khat ki ngah pongin, muh bangbang sem lel ih hih man hiam ih lungkim na leh lawhcin taktakna om thei pha lo hi. Tua hang zong a hi ding hiam ah 1970 zawh ah University Graduates te nasep lian leh zalian ngahzo zong ih tam non hetloh na khat hi phial ding in ka muang mawh sim hi. Tua ban ah 1990 nung sang in University kah nuam sang in Laisiangtho sinna lam ah ei Zomi a buuk a baak in ih tam lut pha mahmah aa, University ah sang kah te sangin Theology sinna lam a sin kitam zaw ta hi. Kumpi nasem nuam zong kikiam hiaihiai hi. Tua in Zomite kilatna(Identity) leh kihelkhaakna hong kheel pha mahmah ding hi. Ih dinmun zong hong ki laih sak ding hi.Kawlgam ah a kithupisak phadiak masateKawlgam University neih cil 1920 kum a kipan in leitung galpi nihna hong tun dong ciang ah Arts Subjects kithupi sakin a diakdiak in Law tawh Degree ngah te bang ki tung et pha mahmah ci uh hi. Galpi nihna khit leh Kawlgam suahtakna ngah khit ciangin Professional ahi Medical leh Engineering lam ahau leh a neite tate in sin ngam bek in Science Subjects ki thupi sak leuleu hi. A diakdiak in New Education System hong kipat zawh 1964 kum nungsang ah Science Subjects ki thupi sak in University lut zawhna ding zong Marks tawh hong kiciantan ta hi. Tan 8 zawh khitphet in High School ah Science combination a ngah zolo te bang lungkia thei zawzen uh hi. Tua a kipan in Medical sin theih na ding Nu leh Pa te’n zong ki hanciam pih in Marks a sangnak leh tate ut thu hi khin khol lo in Medical ki lasak tentan hi. MBBS tawh Degree ngah napi’n siavuan sem nuam lo zong diil veve hi. Ama kivakna leh uukna lam hilo kha hi ding hi.Hun leh Thupisak KikheltaLeitung a khangtosa gamte ah Kumzalom 19 leh 20 sung in Science Subjects kithupi sak mahmah in Khapi tungah 1969 kum in kitung zawzen ta hi. Tua tawh kizawitawnin Cybernetics Science a kici Computer Science khat 1948 kumin hong piang in 1951 kumin UNIVAC1 a kici Computer zat theih ding hong kizuak khiat tatak ciang in nasepna khempeuh ah Computer hong kinak zah pha mahmah hi. A khangto sa gam te mah in masa pah lian uh hi. Tua Computer a piangmasate First Generation ci-a khangmasa Computer hi-in, a hoih zawzaw, a neu zawzaw, hong ki bawl in tu-in Fifth Generation Computer, Computer khang nga nahun hong tung zawzen hi. Mikim leh zum kim ah Computer kizang ta a hih manin zumnasepna, sumzuakna thukizaksakna hong baih ziauziau hi. 1993 pan ki pan in World Wide Web kici in leitung khempeuh ngenphan bangin huihsungah kimu theilo napi’n kizom ditdet in Internet leh e-mail tawh thu kizaksak ziauziau hung hong tung hi. Gamgi neilo zah dong hong hih ciang in Pilna hun(Knowledge Age) a hih keh Thu kizakbaih hun(Information Age) kici zawzen hi. Tua a mailam kum zalom 21sung pen tua Computer zat theih ding pilna pen a thupi pen leh a kisam pen hong suak ta hi.Banghang Pilna sin ih hi hiam?A hang pen tu in hong ki kheel thakna ah mailam ah ih tuahkhak ding a phamawh te ahi theihloh, siamloh, zatloh phamawh te ih kiginkholh theih na ding leh ih phut zawh nading a pilna sin ih hi hi. Tua a phamawh te pen a tom in cileng:Thei loh phamawh, siamloh phamawh, sep loh phamawh, kizeh loh phamawh, mite tawh kipawl loh phamawh leh nuntakna ding vaihawm ngaihsut loh phamawh te a hih manin, Pilna sinna hang zong-Thei nuam a sinSiam nuam a sinSem nuam a sinKizen nuam a sinKipawl thei nuam a sinNungta nuam a sinci-in a tom in genpak leng Pilna ih sin na a hang leh ih sin ding thu te kiginkholh, kiteel thei siam pah ding hi.Bang Hoih pen Ding hiam?Tua hi-in Pilna sangzaw ding pen a hoihlo, a kimang thei lo cih om lo hi. A hi zong in ih Gam ih Lei ah mailam a ding in bang thu ki geel hiam? Leitungah bang ki thangsak in bang hong kizang thupi ding hiam? Bangdan pilna nei leh siamna nei te hong ki mang thei pen ding hiam? Cih ngaihsun kawm in ei ki vakna leh siamna uukna tawh kinai thei penpen sin ding hilo ding hiam, cih kong kikup pihna hi.Mi a tamzaw te in pen a muhna uah Information and Communication Technology ah Thu kizaksak baih hun hong tang a hih manin Computer a zatsiam loh kipha mawh ding hi. Tua Computer zatna mun hong tamin 50% in tua tawh nasepna mun hong sem ding uh hi, ci-in ngaihsut kholhna nei uh hi. Mu khol uh hi. Tua ahih man in ei Kawlgam Pilna lam ah zong Computer siam ding ki thupi sak in sanginn khempeuh ah Multi-media Classroom ci-in tuma lam a Science Laboratory ih neih bangin kiguanta hi. Tua banah ei Kawlgam bangah Mikang lai(English) pen leitung bup zah ahih man leh ih siamsa, ih sinsa ahih man in English zong ahon khop khat siamna ih neih kul ding hi ci-in ki thupi sak hi. Computer leh English siam te in Nasep neel sepna ahhong lut kul dinga, asiam nailo te in a hih leh nasep hamzaw deuh mah hong sep kul ding hong hi ding hi.Tua ban ah Leitungah sumzuakna(Trades), kizopna(Communication), nasep khopna(Cooperation)leh ki-angvaanna(Coordination) te ah ki vakna a hih keh siamna(Talent & Skills) cih te zong neih loh a pha mawh vive hong hi ding hi.Nang leh nang kidong zaw-in kitel in.Atung a thu te ngaihsun inla, ken bang lam uuk ka hihiam? Bang lam kiva kahiam? Mailam ah bang nasep hongki sam pen ding ahi hiam? Cih ki dong in Nu leh Pate hong deihsak na bek leh mip paizia luite sang in nang hoih nasak, na khentat na lamlam sin lecin, nasin toh Pilna olsa in, na siam deuh pah ding a, tua Pilna na sin tawh kizawitawn nasepna zong na ciimtaak kei ding hi. Na tha lawpin, na kizen mahmah ding a, lawhcin na leh neihna, nuntak nopsakna leh lungkimna hong pia zo pen ding hi.Tua bek thamlo in midang te’n sin tase kei leh nang uuk khinkhian leh na kivakna Subjects sin lecin tua in na nuntakna hong nuamtuam sak zaw ding hi. Midangte hih theih loh leh Ngaitsut khakloh a kisam gigete zong thupi hi.ThukhupnaMidangte Computer siamin a kizatna mun ahi zuminnte, Hotels te, Banks te, Sumzuakna te leh khuazin gamvakna mun ah hong sem in hileh ei a sinkha lo te in mun hoih lo zaw deuha I tun kul in, midang te sep noploh tata ih sep kul kha thei ding hi. Pasian thu ih cita zong in en zong gelsiam zek kisam ding in ka tuat hi. Mikang paunak khat ah zong “Pasian in amau a geelsiam te mah panpih hi”(God helps those who help themselves) ci uh hi. Ei geel siam ding leh ngaihsut siam ding ki sam kha ding hi. Pasian hong deih nana cih bek tawh ih kingak khit kiuhkeuh zawzen ciangin midangte’n lamdang hong sa kik bilbel uh hi. Pasian deihna omlo in a piang thei lo a hih hangin ei ngaihsut zek kigin kholh zek, hanciam zek mah kisam veve ding ka tuat a, no zong hong ki mang mawh lo ding hi bilbel tuak cikha ngeel nuteh cih kong lam en hi.

Lung kihual theihna ding

Nu'pa (Zi)kilung tuak na dingcih pen kiten khiatciang aa ngaih sutding hi masa lo-in ki ngaih laitak leh lawm ngaih zonlai tak aa theih ding thupawl khat om hi.1.Lawmding nazon ciang in bang teng ki sam kan masaak huai cihthu tawm gen nuam hi hang.-A masa in khat leh khat nuntakzia kibatpih omdan khawldan ki bang hoihpen hi,-Upna Biak na ki bang pawlpi kibang hoihpen hi,-Hithei leh khuakhat tui khat a hi kei zong in i neulai pan ki tel ki thei mah hi leng hoihpen ding hi,-Pasal a hi aa, Numei a hi zong in lungsim picing thu ngaihsun thei nuleh pa tawh ki khawlkhawl te mah in thu khual in thuthei hi,-Khual zinzin Pasal khat in pilna siam na nei hi napi Nu leh Pa tawh a ki tam kholh loh takciang in U sung nau sung a hi zong in Inn vai lo vai bang mah thei lo uh hi,-Pil na sang nei tah ci in mi khat pi muh masak ding hi tuan lo hi,-Pilna nei kei tah ci-in mi khat neu muh pah ding zong hi tuan lo hi eidin muntek ah kalsuan na lam ki muh pih ki tel pih phot kul hamtang hi,Hih bangteng ngaih tuah ding kisam pawl khat na om hi a hi zong in mi pawl khat sum leh neihleh lam a en pawl khat ki om hi,Pawl khat te in Pilna sang nei zawdeuh lung gulh uh hi mi a tamzaw ven a nuamthei pen ki ut kimtek kha in ka um hi,Pilna hauh na te pen sepkhiat na ngaih sut siam na pan hong pai hi a mihau khat i neih sa khat zong ngaih sut ma sak ding leh eng masak ding hi peuh mah lohi,Mipil khat zong laitan sang mahmah napin ngaih sut na leh thu theih na ciimna cih te a nei het lopen nak tam mahmah lel hi eng luatding leh deih gawh luat masak ding hilo hi,Cihnop na ah mihing picing khat a hih nakleh a mamai lam hunding ciang gel lo ngaih sunlo cihbel om lohi,kineu muh leh ki nuainen huai lo hi,Mikhat i ngaihsut na maban bangciang cih pen thu ki kuppih lehang a kampau na pan in mi citak ding leh mi gina dingte hong muibun pah lel hi'  Lawm ngaih cihpen Hoih i sak mah zonmasak huai in tuapan a lungsim teltak aa theih masak kul in omdan khawldan cihte n et eh huai maw zuih huai dinmun cih tel masak a kul a hihi,Hoih i sak khat a lungsim puakzia heih na pan koibang in thapia theiding ka hiam banglam tawhtha pialeng lawhciang baihding a hiam cih tawh tha k piakzawh na in sep na bawl na khem peuh ah kimazang in thanam tak in na ki semsem zo a hih man in khangual nuai ah ki om tuan lo a hih lam zong thapiak na ki sam a hih man in theih huai mahmah kasa hi.Tulai tak aa om hithiat khat a malungsim leh a septheih na a lungsim thanem na khatpen thapia in panpih lecin honghan ciam in hong kalsuan taktak leh,A neutung pan a nuamsa te leh pil na tawh a kalsuansuan te sang bang in zong thu khualzaw in hong it mahmah thei zaw lai hi,Cih nop na ah mipawl khat te in Pil na nei bek leh Sum hau te bek peuh it theih ngaih theih ding bek in ngaih sun kha uh aa tuate pan in It na man taktak hong kip kho lo thei in a tawntung a lungdam nadingpan tomkal sungbek hong khom thei uh hi,A tawntung aa ki kholhpih ding cihpen ngaihsut huai in sittel huai mahmah thu a gen nuam i hihi,Na It mahmah na lawm Nu or lawm Pa pen Hong it lua ing hong ngai lua ing cih kam malpen cimtak lotak in ki cihcih dingthupi mahmah hi,Na lawm nu leh na lawm pa pen thapia den in la a lungsim nosuak sakden in a gel nakhat peuh panpih sawm hamtang in tua in matut zawh na hong guan in sep na khem peuh ah lung gim na om lotak in a haksa dingpi khat zong zawh ngamna lungsim hong guan in nuamtak aa zawh theih na lampi dong hong tun in lungnop na lungdam na tawh sepna bawlna khempeuh ah ki mazang in ki gualzo den ding hi,Hih bang teng i gen ciang in omdan nuntak zia ki theihpih sa a hih man in a kal ah lung khiat na leh patauh na om lo pen ding ngaih sutpiak na a hih man in khialna zongtam pi om mah ta leh hong na ngai dam ding in honglam en ing.

Zi zondan ding

“ LO ZONG KHIAL LENG KUM KHAT KI ZAWNLAWH AA, ZI ZAWNG KHIAL LENG KHAN TAWN”KI CI EI ZO PAUNAK1.nu leh pa ong deih sak te teel zaw ding maw? eiNgaih ngait teel zaw di?Nu le pa thumang a nah lawh peek a cih bangin nule pa awi tawh ki teng le cin hoih pen ding hi. Nule pa awi tawh ki teng leng innkuan sung nuamban ah lei tungah khan sau ding ci lai hi(Exo20:12).2. Ei sang in U zaw maw? Nau zaw koi teel zawdi?ciamnuih leh cih tak a ki zang, “ A guh peh ding hikei” ii cih tei hang a u zaw zi pen hoih lo zaw hi.Numei u zaw ahih leh cidamana ki kim lohnahangin nupa kalah ki kam tamna piang thei hi. Tuaahih manin, zi ding pen kum 2,3 bang nau zaw lehhoih zaw hi.3.Mel hoih tebek teel zaw ding maw?Khang lui ten, Melhoih ning tui kidawn thei lo a cihmah bangin melhoihna sang lungsim hoih thupizaw hi. Pua tham mel hoihna, ki zepna sanglungsim Topan deih zaw hi (Ipet3:3-5), lungsimsiangtho va bang pil na ci hi.4. Pil na nei te bek teel maw?Nang tungah ki ngasa pen ing. Eg. M.A khat in laitan nei lo zi hong la leh lamdang hong ki sa dinghi. Zi cih pen haksat na mun leh nopna ah honghuh thei den ding thu pi mahmah hi. Eg. Na ci nalu khat na leh zatui neng bang neng khatpeuhpeuh ah lai thei zek ki sam ding hi. Na zi penmidang sang na muan zawk ahih kul hi. Laitan neilo khat in ZI degree nei khat tawh hong ki teng lehlamdang ki sa leuleu hi. Nang tungah ki nga sazaw ing.5.Ei ngaih te maw? Ong ngai te teel zaw di?Hi thei hi leh nang lungkimna pen nang ngaih tetung bek ahih manin, nang ngaih pen na ngah zawleh hoih pen hi. Ahizong khat ii ngaih zawkna tawhki itna pen tulngei lo ding hi. Itna ki kim (samebalance) hoih pen hi.6.Sum leh pai hau te maw? thu dik, thu khual teteel zaw di?Neih leh lam cih pen khualzin bang hi lel hi. Huihseem bang a leng mang thei hi lel hi aa, a diakdiakin Zomi te pen khang khat kan a hau ki tam lo ahihmanin, ahau khat na teel sang thudik, thukhualtee l zaw le cin hoih pen hi. Nang zong hau theilua hi teh.7.Mi zawng mah mah khat hi leh teel veve dingmaw?Mizawng khat hihna tawh tenpih ngam lah ken. Nalawm it pen zawn na (poor experience) sin khinahihmanin hau le cin hauh dan siam ding hi. Nangaih leh tenpih ngam lah kei ni cia. Zawn lehngau a thupi masa hi kei.8. A pil te maw? Ahau te maw? A mel hoih temaw?“Na tangvaal lai tak in na mitnih hongin zi zong in”Hih zong nang tungah ki nga sa ingh, Mipil degreenei khat na hih leh degree nei khat mah deih dinghi the, ahau na hih leh ahau mah deih ding hi the,a melhoih na hih leh melhoih mah deih ding hi teh,nang lung tung pen mah tel in. Laisiangtho in Zihoih pen (Paunak31) bup ah gen hi. Simin.9.A Kum tawm mah mah maw? A Kum tam mahmah khat koi teel zaw ding?Nupa sungah kum tam ki khai lua pen hoih lo hi.Nu pa kalah ki lungkim sak zo lo buai na lian penkhat hi. ( Nu leh Pa ki kal (sex) vai ah pen kum kikhai lua hoih lo hi. A U zaw a hi aa, a nau zaw ahizong kum ki khai lua hoih ngiat lo hi. (Book: Lifeand home value)10.A Mah cih bek a ci ten tan khat teel teitei dingmaw?Ama thu a sa zi pen hoih lo hi. Nupa cih penlutang nih a hih hang pum khat ding ahihmanin thukimang siam ding mah hoih pen hi. Ama cih bek aci zi pen et in zong nei ken. Ki kam kum thei lo zipen lak loh ding hoih zaw phial sa ing.11. Lawm leh gual hau mah mah khat teel zawding maw?Paunak Proverbs 18:24; 17:9, 17; 27:6, 9, 10, 14,17; 26:18-19; 25:8-10, 17, 19; 19:22; 20:6; 14:22, apaak tatna tawh lawm hau ahih kei nak leh bellawm haut e hoih sa ing. Lawm hoih ii cih pen “Afriend in need is a friend indeed”12.A ci lum he ha te maw? A ci vot dekdak te teelzaw ding?A ci lum nam ngiat om aa, ci vot nam ngiat zongki om hi, hih te gel ki leh bulh lian leh hoih lodia..hehehheeh13.A kan kuat kawi kawi nuam khat teel zaw ding?Ki it ki ngai cih te ki mang zo leng ah hoih pen hi.Sarah in zong a lawmpa Abraham thu gen na temang den in “Katopa” ci lai hi. Hong zah tak hongthupi sim tem ah tel in.14.Thu dot bawl ding a ut den khat maw? Ei cihbangbang ong mang khat maw?Nang cih dan hong mang den ZI zong gina cih pahding zong hilo aa, ama tungah thu dawt ut denkhat zong Zi gina hi khin lo hi. Tua ahihmanin kimang diamdiam ding thupi pen hi.15. A tawn tung a ngek bawl ding aut te deih zawmaw? Aki sap hun aa-mai biak siam zaw maw?Kam siam ngai dah leh lam phei tawndah om lo acih mah bang in ngek bawl leh mai biak ki deih tekden hi. Nupa kal ah kammal hoih veve zang siamleng innkuan sung nuam zaw ding hi.16.Ong nung zui sim2 leh na gam tat na khempeuh ong en cik khat teel zaw ding maw?Nu pi pa pi khit the ki muan mawh na ding in omloh ding thupi hi. Na nungak, na tangval lai dan inkamsiam lua ken, na kamsiam luat leh na nunghong ki zui simsim ding aa hong ki encik ding hi.“Na zi zawn lai tak na mit tang nih tawh zawng inla, na zi neihkhit teh alang bek ha king”17.Inn kuan nun tak na pen khat kia ta vuan hi a cinuam te teel zaw ding maw?Khat kia ta vuan ci a, a tha dah tenpih vet ken,Nupa ki lung tuak khua khat in zo lo a cih mahbang in khat ta vuan a ci tentan te bang kuasungnuam ngei lo ding hi. Sem khawm pang khawmmah thupi pen hi.18. Koi ci dan nu mei te na mu dah pen2 hiam ?A nuak hat te leh a kin geek sak te mu dah zeeling. Pasal te om loh kal aa a ki nungak sak tezong ka muhdah mahmah pawl tak khat hi.19. Koi ci nu mei te en pi thei zaw ?Pasian lam ah ki pia aa, a masang a lian zaw auzaw a zahtak siam te enpi thei ing.20. NU mei khat pen a mel hoih na tel zaw dimaw? A pil na koi teel zaw ding?Nu leh pan pen melhoih sang a pil mah hong deihsak zaw ding hi. Melhoih cih pen tu lai dan bangleh limlang ah hong ki en nuam ding aa, khedap tulsang mah deih in ki zep lam zong model nuamding hi. Nu leh pan hih dan te deih masa kei, nuleh pa tawh na ki lem na ding zi tel in.21. A mel a siat leh tel zaw veve ding maw?A melsia pen ngai masa in hong um keng hi.Ngaikei le cin lah ten pih veve ding maw ci kei ni teh,nang tung ki nga ei. Na neih loh sang hoih zawve.hehehhe22.Arna ding ut te deih zaw maw? Siang gen pah2sang thei te koi deih zaw?Siang gen pahpah ding te hoih zaw buang kelawm………23.PASal dang tawh a hun,a mun tawh ki tawh kituak aa, ki thuah leh sang siam di maw?setsanzii hong val luat leh bel tai zek kul ve,ahizong amun ahun na theih siam kul om ding aa,san siam loh ding om ding hi. A ma lungsim puakzia na theihkhit sa ahih teh nang khensat na thupilo dia.24.A heh baih, mi dang tawh a muang mawh baihte teel veve ding maw?Mi tawh hong muang mawh baih lua pen nangngaihna sang na lawmnu ngaihna lian zaw cih telin la, tenpih ngam lah ken.25.INN kuan sung na sep Nu mei te sep ding cihbek hi ci aa han ciam nuam te bek na deih hiam?Tua dan lungsim a pua numei pen deih huaimahmah hi. A hizong tua dan hong cih zenzenhang numei te sep ding bek hi lo hi. “Pasal tenzong an huan thei ding, puansawp thei ding,anseep thei ding numei te sep theih teng sem kimthei ding in a mau dam loh te a hih kei leh huhding a kulna ah huh thei ding thupi hi” EGWhite26. Thu ngaih sun mah mah te na deih semsemhiam?Thu ngaih sun mel lo aa lungnuntak cih zong ommihing te lak ah a om thei lua hi. Paunak sungahNgimna gelna om lohna ah khuami te kisia acihmah bangin, thungaih sun nuntak zia ding khantohzia ding vision a nei te ithuai, ngaih huai semsemhi.27.A tawn tung in na ki thuah pih zo den dinghiam?Na itna ngaih nak leh thuah pih den zo ding hi teh.Na gaih loh khat pen cimtak baih thei ding hi teh.Atawntungah na ki thuahpih ngam pen na itpen nazi hi ding hi. A tawn tung in na ki thuahpih ngamkei ding leh zi nei kei le teh …..28.Ong Uk nuam lua mah mah leh eee..?Uk nuam cih zong pen, nang na tei loh luat man hiding ahih teh, ong uk luat theih loh na ding inzahtak kai hisitset den in. Pasal a ki cian lo te penzi ten uk zaw deuh hi. Ki ciat sawm in.29. A Sep ding teng a sep khit teh suang tum pibang aa tu netnat khat hi leh ee?Sep ding a om kei leh bel a khawl ngak kul mahding hi. Sep ding om lo phawt ahih man, a hizongzihoih pen tawl ngak hun nei lo khawl man hun neikhol lo zaw hi. A ma khawlna lel bel maban tun ahih teh mawh sak pah ding hi sam kei.30. Kam tam mah mah khat hi leh na sang siamzo diam?Amun a hun thei lo aa a theu thei lo guah bang aapaupau bel vang hong pia lo a hih manin hilh kulding hi. Tua hong mang kei leh lah nang thu ci ni.Kamtam pau ten tampi khial a pau ip thei te mipilhi.31.A tawn tung in na gei ah om den ding maw?A tawn tungin na om sak den zawh leh bel ahaulam na hih teh na zi pen a hampha suak ding hi.Numei gina khat pen na sep hong zong hamtangding hi. Atawn tung in bel na gei ah om hong umnuam thei mah ve, na sep thadah man lel tak ahih leh ngaih sut huai………….32.Lawm ngaih hau mah mah khat na hi leh ee?A nungak lai takin lawm ngaih ahau ahih a na lungakiat ngap leh na ki teen ma in kan tel masa in,tua na theih pipi tawh hong it a hong zui ngamkhin ahih nak leh lawm dang ngai dingin patauhhuai lua kei33.Inn kuan sung ah nun tak zia a zong te bekmaw?Nu pa hih khit teh pen khat bek sep ding cih na hilo hi. Ki huh khawm liailiai ding hi aa, nuntak ziabel tham lo in nung leh mai lam ah zong na nih unki zop siam kul ding hi. Innkuan sung nuntak nabek thupi sa in setsanzii na nih un siam lo aa nanung na mai uh na ki kei uh leh hoih khin lo hi.34. Inn sung na sep bek sem ding maw? A pua lamah sep sem lo ding maw?Inn sung nasep bek sem ding hi pah sam lo aa,apua lam ah zong na sem ding hi lel hi. A hunzuizui dan hi mai hi…”Sum kuang in a lii khuatnumei in a man nawt”35.Ki zep uk mah mah nu mei hi leh deih zawmaw?Numei pawl khat pen a nupima ki zem cih tak kizem in a hizong a nupi khit the ki zem nuam nawnlo cih zong om thei lua hi. A kizem mah deih huaizaw ee..Melbek tham lo in um leh bel siangsakden ding aa, veng leh pam etteh tak cing in omding hi. EGWhite36. Sum zat hang mah mah hi leh ee?Innkuan sung hong ki tawng sak den pen sum lepaai vai mah hi pen hi. Sum zang siam lo khat pennupi cing papi cing hi nai lo ding hi. Sum ngah nazong ngaih sut kul hi. A bei sak pah pah sang azawng lam siam zaw leng hoih sa ing.37.Ei sum tha lawh s te ong ngen2 khat hi leh ee?Nupa na hih man un sum tuam neih thei lo hi uhteh, sum tuam kep a leh lungsim ki muan zawhlohna hi. Tua ahih manin na sum muh sunsunkemsak in la na zi muang mahmah le cin hoih hi.38. Thu kawi kaih pah2 khat hi leh ee?Lungsim kawi kaihkaih khat pen na ki teen ma intheih sawm in.39.A Tawn tung in zolzol mai biakbiak den kei dinghi leh ee?Mai zolzol biakbiak ut pen zi ding in deih huaimasa lo hi. Mi muhna ah zong ki lawm lo tua ahihteh ki ten ma thukhin khai masa in.40.NU mei hoih khat ih cih pen koi cih dan te hiamhi a tung a teng na sim khit teh ong gen kik ve vuaguai

Mihing thuneihna

Leitung gambup vannuai Mihingte’ ThuneihnateTangkokhiatnaLeitung mihing innkuan khempeuh in pianpih thupitna lehliangko kikim a thuneihnate aneih uh ciaptehsakna in mikhempeuh ii suahtakna, diktatna leh leitung ah kilemna iiabulpi ahihmah bang in,Mihing thuneihnate thulimsim saklo-in simmawhbawl saknahangin mite lungsimtawng sukha in thangpaihna tawhngongtatna piangsak ahih manin, suakta takin thu gentheihnading, upna leh kimuanna neih theih nading, lauthawnna lehgiautauna omlo a nuntak theihna apiangsak leitung khat hongsuah zawh nading in mikim ii lunggulh pen hi ci-in kipulakkhiata ahihmah bang in,Mi khatpeuh in bangmah thukhuallo a, gitlohna lehzawhthawhbawlna tawh ki-ukna a deihloh manin atawpkhaknaah thauvui thautang tawh lehdona apian loh nading in upadikhutletna tawh hut zawh ding akisam ahihmah bang in,Gam khat leh khat kilawmtatna leh ki-itna khantoh semsemnading akisam ahihmah bang in,Leitung gambup Kipawlna ah a lut mipite in mihingte’thuneihna abulpite ahizong in, mihingte thupitna lehmanphatna ahizong in, pasal leh numei liangko kikim athuneihna thupi lak in Kithukimnalai sungah akipsak khit ban-ah tangpi nuntakna manawt zawh nading leh suakta zawthama nuntakzia khaisan zawh nading thupi kisa ahihmah bang in,Leitung Kipawlna gamte in Leitung gambup Kipawlna tawhmapang khawm in leitung gambup vannuai mihingte thuneihnaleh suahtakna bulphuh kawm in lapsang zawh nading thupilak-in sepzawh nading kiciamsa ciat ahihmah bang in,Hih kiciamna tangtunsak zawh nading in hih thuneihna lehsuahtakna teltheih leh laksiam ciatna in athupi pen ahihmanin,Tu in Leitung Kipawlna Khawmpi in hih Khuavannuai MihingteThuneihna Tangkona ahmikhempeuh in kipawlna kim in lungsimtawng ciat-ah guangin leitung gam khempeuh ah tua thuneihna leh suahtaknatethupilak zahtak tekin, thu kihilhsawnna tawh hanciam ciatnicih ahizong in, leitungbup a kipawl gamte ah amau gam ciatah a uk thuneite i ukna gamsungah om tangpi tangtatekiangah tua thute a tangzaitak leh lawhcing takin sanginzuihciat nading in hanciam ciatni ci-in deihsakna tawhakipawl gam khempeuh tungah hih khuavannuai thu tangkonapen gamkip leh mikim in akibanga zatciat theih nadingin tu-inhong tangko khia ahi hi.Thu 1Mihingte khempeuh in thupitak leh thuneihna tawh suakta takleh akibang in kipiang ciat ahi hi. Asia leh apha khentel theithungaihsutna nei ciat uh ahihman in khat leh khat sanggamunau lungsim tawh kithuah khop ding hi.Thu 2Mikim in Mihingte thuneihna leh suahtakna ah hihThupulakkhiatna sung ah a om bangin thunei thei kim ciat hi.Minam hang, ci leh sa hang, numei pasal hang, kampau hang,biakna hang, gam ki-ukna thu paizia leh lungsim puakziahang, gam mi ahihkeileh pianna puahna hang, neih leh lamhang, beh leh phung hang leh adang nuntakzia hang ahizongin kideidanna om sak loh ding hi. Tuaban-ah agam uh ki-uknadan hang, thukhenzia hang, leitung gamte lak ah aniamasanna bulphuhna hang,a gam uh in ukna aana neihna ahasuakta gam hihna hang, midangte ukna hang, amau lehamau ki-uk khalo gam hihna hangin ahihkeileh adang paulamin kideidanna om sak lo ding hi.Thu 3Mikim in nuntak na ah, zalen suahtakna leh bittak inlungmuan theihna ding nei thei ciat hi.Thu 4Akuamahpeuh sila saltang ahihkeileh sawltak ding in omsaklo-in, sal leh sal kizuakna namkimte kikham hi.Thu 5Akuamahpeuh bawlsiatna leh khelbawl a, mihing dan ahilovangkiamsak zah dong a kibawlna leh dan kipiaknate kizanglohi.Thu 6Mikim in upadi vai khempeuh ah mihing khat hihna bang atheihpihna nei ciat hi.Thu 7Mikhempeuh in upadi vai ah akikim ban uah, upadi inhuamkim in hutna ah kideidan selo ding hi. Hih tangkothukimna sungah a om thute deidan a palsatna leh deidansak thei hasuannate a omloh nading in upadi in humbit dinghi.Thu 8Gam ki-ukna thubullet sung leh adang upadi khatpeuh sungahakikoihsa mikim thuneihna bulpite apalsatna hangin apiangsupna baina athuakte in a gam sung uah aana nei thukhenzumpi in acingtak phatuam sakna pia ding hi.Thu 9Akuamahpeuh athu omlopi in kimat kihen mawkmawkna lehgamsung pan hawlkhiat thuak sak mawkmawk cih om theiloding hi.Thu 10Mikim in thuneihna, vaipuakte sepna leh khialhna hangathubawlna a thuak khakna ah thu khensatna ding a kisapciangin mimai enlo a, a diktat leh aana nei thukhen zum ahmipite mai-ah thusitna nei in thu kikhensat sak ding hi.Thu 111. Mipi mai-ah upadi om bangin thu kisit in mawhtatak hi cihakiciat masiah amah leh amah kihut theihna akim in neiahihman in akuamah peuh mawhneilo in kingaihsun phot dinghi2. Mi khat peuh agam uh upadi leh leitung gamte upadi tawhahizong in mawhsak huailo thu ahihkei nakleh thulimsim sakloa thukhensat sak mawkmawk cih om theilo ding hi. Amawhleh zong tua thu apian hun laitak a om zah danpiakna dingsang a kilawmlo leh a gikzaw in dan pialo ding hi.Thu 12Akuamahpeuh ii aituam vai, a innkuanpih vai, a inn a lo vaileh laikhak kizopna vaite ah ut thu mawkmawk tawh a thuomlopi in kinawngkai sak loding hi. Ama minsiat puamsiatnading in zong kibuluh thei mawkmawk lo hi.Tua bang a kinawngkai sakna leh kibuluhnate upadi tawhkikhaam ding hi.Thu 131. Mikim in amau gamsung ah utna mun peuhpeuh ah lal thei,teeng thei hi.2. Mikim in ama gam leh gam khat pepeuh pan lal khia thei,a gam uh zuankik thei hi.Thu 141. Mikim in genthei bawlsiatna a thuakkhak loh nading in gamdang khat peuhpeuh ah sutpom thei hi.2. Gam-ukna vaihang tawh ahilo thu leh leitung gambupkipawlna i ngimna leh thubulphuhte palsatna tawh a piangthute ah atung a thuneihnate kizang khalo ding hi.Thu 151. Mikhempeuh in gam khat teitei ii gammi khat suah theihnanei hi.2. Akua peuhmah a gammi suahna leh a gammi suahnakheltheihna thu kinial theilo ding hi.Thu 161. Akum cingsa pasalte leh numeite in a minam hang, agammi hihna hang, ahihkeileh biakna hang tawh ciangtanpaulap zong selo-in kiteeng thei, inn leh lo suang thei hiKitenna, kiten hun sung leh kikhen kibalna thu ah zong akikimin thuneihna nei uhi.2. Kiten a sawm tegel ii utna leh lungkimna bek mah tawhkiteeng ding uhi.3. Innkuan in mihingte nuntak khuasakna ah abulpi pen hi a, akhua a tui leh kumpite ii hutna leh venna ngah ding hi.Thu 17Mikim in a mimal in ahizong in midangte tawh kipawl inahizong in neih leh lam nei thei hi.1. Kuama neihsa kisutkhia mawkmawk theilo hi.Thu 18Mikim in suakta takin thu ngaihsun thei, lungngai thei,suaktatak a upna leh biakna nei thei hi. Hih thuneihna ah amabiakna, upna leh a suahtakna ah a ut bangbang in kheel theihi Amah guak ahihkeileh veeng leh paam, innsak innnkhangtawh kipawl in mipi mai ah aituam in ama biakna leh upnabangin suakta tak in pulak thei, genkhia thei, hilh thei, zuithei, bia thei leh zang thei hi.Thu 19Mikim in suakta takin lungsim geel a ngaihsutna leh thugenkhiat theihna nei hi.Tua thuneihna sungah kuamahkinawngkaisak lo-in upmawh sansat theihna ah a gam a leikikhen lo-in thu leh la, kan thei, sang thei, puaksawn thei hi.Thu 201. Mikim in lungmuang suakta takin kituahkhawm thei lehkipawlkhawm thei hi.2. Akuamah peuh kipawlna khat ah lut dingin hahtang inkisawl theilo hi.Thu 211. Mikhempeuh in amau gam kumpi sungah tangtak in amahtektek in ahihkeileh zong ama teel taangmi khat peuhpeuhtung tawn in kizom thei hi.2. Mikim in amau gam kumpina sepna ah akibang in luttheihna nei hi.3. Mipi’ deihna in kumpite aana neihna abulpi hi. Tua mipideihna pen ahun hun a kiteelna tatak tawh kilangsak ding hi.Kiteelna ah zong mikim in akilanglo in me pia sak ahihkeilehtua tawh akibang leh suakta lungkim tak in me pia ding hi.Thu 22Mikim in khua leh tui khat a teen khopna sungah kihelahihmah bangin khua leh tui humbit muanhuaina a neih khitbanah a gam i hanciamna ahizong in, leitung gamte panpihnatawh ahizong in, a gam i neih leh lam leh kilamzia tawhkizawitawn in a ma vaang neihna leh gamtat luheek ziasuaktatak in a khantoh nading in omloh pelmawh akisam ahineihna, mipi omdan leh ngeina lam thuneihnate avek in zeekthei hi.Thu 231. Mikim in na sep ciat theihna, nasep ding deihteel theihna,akilawm akituak leh anopci nasepna mun ngahna leh nasepneilo ahih khakloh nading in humbitna nei hi.2. Mikim in kideidanna omlo in akibang nasepna ah a thamankikim ding hi.3. Na a sem khempeuh in amah leh a innkuanpihte aading inmihing khat ii vangneihna tawh kituak in neek leh dawn acingtakzo sak sep thaman a kilawm zah in a ngah theih ban-ah a kisamlaite ah zong mite panpihna ngah thei lai hi.4. Mikim in ama ngah dingte a vaan ding in nasemte kipawlkhopna neihna ah kihel in kizom ding hiThu 24Mikim in a kilawm zah tawh kituak in a nai ciangtan zahnasep sep hun a neih theih ciat ban-ah a hun hun in khasumtawh awl hun leh tawlngak hun zong nei thei hi.Thu 251. Mikim in amah leh a innkuan pihte tawh cidam lungnuam anuntak nopsak theih nading, annek tuidawn, silh leh teen, innleh lo, zatui zaha tawh kikep nading leh khat leh khatkilunghimawhna tawh nuntak nuam khat ngah thei hi. Tuaban-ah ama’ ut thu a hilo in nasep a neih loh ciang, a cidamloh ciang, a hat nawnloh ciang, a meigon ciang, teek leh guaihun ciang ahihkeileh amah leh amah akikepzawh nawnlohciang, anneek tuidawn a giautau ciangin zong kitasam tuanhetlo in a lungmuan theih ding kul hi.2. Nauneih nupi hun leh naupangte in kep leh khoi akisapphat laitak hun in huh ding kisam phadiak hi. Ngeina bang akiteen kigiahna pan ahizong in, kitenna omlopi in ahizong in apiang naupang khempeuh in mite’ don leh kepna ngah ding hi.Thu 261. Mikim in pilsinna nei thei ding hi. Pilsinna ah atawm pen inlaisin ding patcilna leh abulpi lam-ah akhawnkhong in sin theihi. Patcilna primary sang ciang peuhmah pello a mikim inpilna kisinsak ding hi. Siamsil sinna leh nuntak kivaakna dingpilsinna pen a ut peuh in sin in, a tansang lam pilsinnaahihleh apilna uh tawh kizui in sin thei kim ding hi.2. Pilsinna in mihingte omzia a huamkim in a khangtosak ahihban-ah mihingte thuneihnate leh suahtakna bulpite thupilaakin thapiak sawn nading ahi hi. Pilsinna in gam khempeuh ah,minam phung leh tang ahihkeileh biakna pawlte ah khat lehkhat kitheihsiamna, kithuak siamna leh ki-it kingaihna apiangsak hi ding hi.Tua ban-ah kilemna leh daihna a omtawntung zawh nading in leitung gambup kipawlna in avaihawmna ah zong panpih thapiakna hiding hi.3. Nu leh Pa te’n atate un bang pilsinna lam sinsak huai hiamcih a teelsak masa thei ahi uhi.Thu 271. Mikim in amau khua leh tui ciat ah a zat ngeinate ahnuamtak in bual in, lasak leh laamna ah nuamsa in, natethupilsinna lam ah zong a mainawtna leh a hamphat lawhna tenga tangkha thei hiding hi.2. Mikim in natethu pilna pan hitaleh, lailam nasep pilna panhitaleh, lasak leh laam siamna pan hitaleh, amah tektek iipilna leh siamna tawh a sepkhiatna leh a matutpihna hanginmin neihna leh met ngahnate tang thei hi.Thu 28Mikim in hih tangkona laipi sungah kihel thuneihna lehsuahtaknate a tangtun sak nading in amau sung leh leitungdong in thupiak sawlna ah lawhcing sak ding hi.Thu 291. Mikim in ama pianzia noptak leh a picing sak thei pen ahiama omna khua leh tui tungah vaipuakna tavuan a nei hi.2. Ama thuneihna leh suahtakna thute a zat ciangin mikim inmidangte thuneihna zong theihsak a, thukhualna tawh ahizongin, democracy nuntak paizia a zang khuasakna munte ahgamtat hoih nading, mipite paidan siamna leh phattuamnading a piangsak zo ahih nading in upadi tawh akiphalzahciang bek zang ding hi.3. Tua akilawmzah phalna leh suahtaknate pen Gamkhempeuh Kipawlna ii ngimna leh thubullette tawh kilehbulhin zang ngeilo ding hi.Thu 30Hih thutangkona sungah akihel thuneihna leh suahtakna a siattheih nading ngimna tawh gam khat ading in hitaleh, mipawlkhat ading in hitaleh, milip ading in hitaleh, kihel in semthei lel hi ci-in deihkaih in khia theilo ding hi.

Numeite thusim

Hih a nuai a ka gelhte pen Numeite lungsimsunga om, a kigenkheh lote ahihi..Na sim inlamangngilh nawn ken maw!!!1). Kap a ka khitui a luan ciangin kei khelhnaahileh hiloh nong gen ma in picing takinhong hehnem masa zaw in.2). A tawntungin hong phawkden leh hongngaiden hisam keng. Nang nong itzah nongngaih zah mah in kenzong hong it hong ngaika hizaw hi cih mangngilh kei in.3). Nungak melhoihte na muhnop mahbanginkenzong tangval melhoihte amu nuam veve kahihlam phawk in.4). Naupang bangin kingeksakin kongnawngkaisak hun ciangin hehna in la ken la,na nuamzaw in. Nong thudawn ding ka utman hi.francislamthang5). Mihau leh mi lawhcing nahih loh hangin phamawh kei. Ahizonghauhnopna leh lawhcin nopna lungsim nei ana hanciam ding hong deih ingh.6). Keizong khawsung ka vak ding ciangin ahoih leh a etlawm thei bang penin akizem akipuah nuam ka hi hi.7). A melhoihpen, a thacingpen leh a ithuaipen ka hih sam loh hangin "It huai lua teh,ngaih huai lua teh, kizemdan siam hong salua ing ngaihno aw" cia nong phat zelzel dingka8). Ka lup ding ciangin sawtvei nong ho nopkei lezong hong Miss Call hamtang inla, SMStawh "Mangpha,,ihmut nuam maw" hong cihamtang in. Tua in ka lungsim nosuah sak in,hong lungkimsak a, ka lungsim sung bek hiloka mang nangawn ah ka lung nuam mahmahhi.9). Na mel a hoih kei lezong phamawhpeuhmah kei, ahizongin a zahtak kai theidingin mi lakah na om teh kizem siam lecinhong deih ingh.11). Keizong a heh thei lua hi'ng, a hizonginhong thumden zo lo ding hi'ng. Tua ahihmanin hong telsiam zelzel thei lecin kalungnuam ding hi.12). Electric lam tawh kisai vante leh innsungvante a bawl thei dingin kong ummawh hi. Nabawl theih kei zenzen lezong a kibawlna muna thei dingin kong lamen hi. Pasal na hihnatawh " U aw ken hong muang mahmah ingh."aci nuam ka hizaw hi.13). Innsung vanzatte a siat hun cianginkenzong ka bawl thei lua hi. Ahizongin nangnong bawlsak ding lunggulh zaw ingh.14). Vakna na neih ciangin "Kei tua laiah oming, tua laiah pai ding hi'ng" ciin hong theisakhamtang in. Kiliatsakna leh thu neih nopmanhilo zaw a, na omna khempeuhah lungsim lehmitkha tawh hong kihel nuam ka hizaw hi. Mikampa'n ka zak ciangin numei ka hihna tawhka lungsim na mahmah a, ka khasiat suakbaih mahmah hi. Tuabang a pian loh ding kadeihna hizaw hi.15). Kei kiang pan Miss Call na muh a, ahihkei leh i kiho laitak hehin ka phone ka khakpah zenzen leh hong nuaksuak kei inla, hongCall kik pah hamtang in maw. Tua hileh nangkong muanna khang semsem ding hi.16). Na thau bel phamawh kei zaw in, nagiltui kei hamtang leh maw!!! Tuaciangin keisangin gawmzaw kei hamtang lecin!!!17). Pasal thahoih vetvat,thacing, thagol leh ahat tuak mahmah khempeuh numeite'nlunggulh masa gai tuan lo hi ungh. Iplah zawtuam tuan lo hi ungh.18). Lawm ginalo leh sum thangzatte tawh nakikholh ding hong deih keng, amau mahbanga na gamtat khak ding kong phal lohman hi.19). Ka anhuansa na nek ciangin, ne bek kenla, "Siam tak ciai maw lawm" ciin hong phatzelzel in maw.20). Lai lam na siam ding hong deih ingh.Tua ahih keileh lezong kimawlna, Computerpilna leh lasak..khat hamtang uk a na siamding hong deih ingh. Tuateng lakah khat siammahmah inla adangte zong a kilawm zahciangthei lecin deih lai ingh. A hizong ComputerGames bel na thei vet keizongin phamawh sakeng.21). Ka nasep khat pepeuh hong buaipih inlahong thupi simsak mahmah lecin kalungnuam mahmah ding hi.22). Kiniamkhiat inla, a hizongin kiniamkhiatcihciangin thu a khensat thei lo leh thuneithei lo zahdong ciang liangin kiniamkhiat sedah in maw.23). An ka huan leh nang kuang sawp dinginna kiging pah inla. Inn ka phiat leh sual nawtdingin na kithawi khol pah in. Na sep takpileh takpi loh ding bel kei thu hi.24). Na nasepna ah lawp in nuamsa mahmahlecin ka nuam mahmah ding hi. Ahizong keitawh kikhawl man lo liang leh kei hongmangngilh lianga na buaipih ding bel hitheisakeng. Khasia mahmah ding hi'ng.25). Ih kiten khitciang hong thau gawpzenzen khaleng ka lungnuam lo dinga, nong itloh nong ngaih loh khak ding lauhna tawh "Annek hong kidawm dih ning e" ka cih hunom ding hi. Tua hun ciangin " Annek kidawmlecin natna dangin hong buak zaw inteh lawmaw. Na thau hang na cidam peuhleh hoih zawhi. Na thau a na gawng zongin ka zi hiteh,kong itna kiam tuam ngei lo ding hi" hong cihamtang in maw....Tuabang hi ei numeite lungsim......!!!!!!!

Neihloh manin

Kanun takna sungah ka phutkhak haksat na pawlkhat.  Kaneu tungpan in mite bangin deih bangbang leh duh bangbang a nezo a neizo te ka hih loh ban ah hai mahmah khat ka thuah hi,Kaneu lai in ka Nu kiang ah mi neih dan leh minop sakdan ka gen theizel hi' KaNu in bang tawh hong hehnem theizel hiamcih leh Pasian kiang ah nadeih peuhpeuh ngen in a man hongpia ding hi hongci zel hi,  Ka Pakiang ah kadeih khat ka ngetciang in hong nial ngei lo in hongpia ding hi ing thumang in la na nu hongcih bangbang mang phot in tua na manleh kongpia ning hong cizel thei hi,thu ki mang khol lo hi kha ding hiMigen thei leh mita gah ka hih lam theilo in ka utut a kapau kaham laitak in ka Nu ka Pa lungsim bangzah tak a nading cih ka theih loh man in khat veivei Nu leh Pa zong ki mawhsak kha zel mah hi naupang i hih man in ki khasia baih mahmah hi,Hun hong pai toto in i Inn sung ah sum lut leh zat dan ziate i theihciang in i deih khat leh i uk khat zong ki gen ngam nawnlo in haksat natam pi tawh ki kalsuan toto cih ding a hihi.Mihing teki tawhkhiat na leh kipat tahna ah i khutsung ah bang mah a om kei leh khangual nuai ah ki om veve mawk hi,Sum leh pai i neih loh man in i maban khatzong hangsan takin kinawt zolo in kitha nem mahmah hiPilna zon na a hi zong in siamdin na tuamtuam te a thei lo a ut lo kihi lo napi in i neihloh man bek mah tawh thei nuam napi a thei lo bang in om kulmawk hi.Mipawl khatten lungsim thuhi na khempeuh a piangthei lo om kei lawppeuh leng sep lah omlo hi ci theizel hi kei a ding in kalawp samhang kataw phading om lo a hih man in ka theih ding khat zong sinkha lo mukha lo ka hih man in kakhan gual lak ah kamit hahdan khat nuamhet lo hi,Tuciang dong mah ka et tohtoh ciang lawp na in deih na hong nei sak na pin theih zawh na hong guan lo hi'Ama sa in neih zawh na in theih na hongguan hong telsak zopan a hih lam ka mukik thakhak hi cih nop na ah ka neihlohpi khat ka lawpmahmah hang ka khuttawh khoihkha ngiat lo ka hih man'in theih na omlo hi i theih ngei lohkhat nei limlim lehang mumu pong le hangpen a paizia leh a omzia ki thei pan in a maban khat hongpaipai thei sam hi'Sepkhiat na lam leuleu pan in ei lunggulh khat tawh ki lawhcing ding kasa kha ngei hi ka ut mahmah khat leh ka lawp mahmah nam3 khawng om hi ka naupang laipan ka uk khat om aa ka neima sa pen hi ka deih mahmah khat om aa ka nei leleu hi tua zawh a sawt lo in a dang khat ka nei leuleu aa hih nam3 teng ka et kak kik ciang in pilna ki sap mahmah na tampi ka mu khia leuleu hi,A hi zong in hih nam3 te lak ah theihbaih deuh leh mapai zawdeuh na nam1 bek na hi citciat hi a theihnop pen hi masa tuanlo napi in Pasian in ei khutma i mapai theih na deuh hongpiak lam ka ki phawk kik leuleu hi  Hih hunlai tak in kasep theih leh kalawp khatpen semthei bawl thei ding ciang hina pi ing sinding pawl khat leh leiding pawl khat om leuleu hiHih munpan in kahak sat na kadin mun honkhat hongdawk kik leuleu in semthei bawlthei ding ka hih hang in ka tawphah ding a omloh man in thei nuambawl nuamna pi a thei lo a bawl thei lo bang in ka om leuleu mawk hi,Nuntak nuam mi lawh cing te ki eng leuleu in sumzon na lam ah ki lut kik zel in i ut khat leh i sep nop khat i sin nop khat ki sinkha lo a hih man in hih dinmun ah pangpa mahmah ka ki sa hi.  Lawmleh gualte lak ah ki helnuam mahmah pilna lam ah ki pan nuam mahmah tale hang ka dinmun leh ka maban pen ki gamla thei mahmah hiNeihloh man in theih loh na piang in theih loh na pan insep theih loh na lam ki zuanzuan ta mawk hiI theih nop khat leh i uk khat pen hun i piak zawh kei leh ki theituan hi lo in hih hun manphat zia in ka nuntak na ka haksat na sung ah hong nawk tuihuai bang a hihi'Hih haksat na leh gentheih na in bang hunciang hong hengkhia zentam maw ci in ka khua ngai theizelzel hiA hi zong in lamet na ngaihsut na tup cinten na leh lawpna tawh kalsuan cinten le hang ma hong tutpih ding Pasian lamlah na sung ah ki bual ding thupi mahmah hiLeitung cileh sa tawh ka nuntak na ki ngaihsun in khua ngai in ka om ciang in haksa ka sak mahmah na tampi om mah ta leh Pasian kiangpan hong pai thupha kamai ngat lamka phawk khakciang in katha dim in ka lung hongnuam kik zel hi'Mihing te pen tupna leh lam et na khattek ki neiciat a hong matut pihding khat bek mah om cih ki phawk mahmah ing i maban ah Pasian deihna leh Pasian lamlah na sung ah ki diah ding lo ngal lungnop na om lo ding hi.Zingsang thawh sim in i hunthupit lam thei in cihtak na tawh i kalsuan det nak leh sepna khempeuh a mawkna hi tuanlo in na hoih khat tawh nitum i hih dingthupi tawntung hi.

Zi neih hunding

Pasal pen kum [25-35] hoih pen hi. Tua kum sungpen thahatpen hun hi-in kum 35 val leh sauvei ki thahat zo nawn lo hi.Tangval pawl khat in ka zi vakna ding ka neih ciang zi neipan ning ci uhhi. Pasian in mi mawk hauh sak lo hi. Pasianhonggeel sak na thei lo pi-in tangval hauh sawm na hih khakleh ki dawm in. Tua hi a, zi neih hun a neih ding zong thupihi. Banghangin kum 25-35 hoih pen ding ci a, ki kan cianginleitung mipil te'n mihing khat nuntaak na leh nai [Hour] tawhatuat ciangin kum 15=10;25AM tawh ki kim sak a, kum35=12;42 PM tawh ki kimsak hi.Kum 35=3;00PM tawh kikimsak in, kum 70=11;00 PM tawh ki kimsak hi. Tua ahihman in kum 70 nungta dingin ki tuat leng kum 25=cianginnai 1;00PM hongkhupsan vat ding hita hi. Tuaksuk lammanawh hita hi. Kum 35=3;00PM khengleh sun ni ham bei-inni hongkaai ta ding ahi hi.2. PASAL NEIH HUN DING;Numei te pen kum 18=25 sungin pasal nei leh hoih penhi. Kum 35 val leh taneih hamsa, nausuah haksa lua ta ki cihi. Numei in pasal te sangin paakbang hi leh vulbaih zaw hi.Numei khempeuh akhan kiim laitak-in a ngaihbaang lo kuamah om lo hi. Tua ngaihban na bei leh paakbang hi leh avulhi ta hi. A lo nuam ding mi haksa ta hi. Numei pawlkhat inpasal ka neih loh hangin pha-mawh kei ci thei uh hi. Hih pencih mawhna kam hi lel hi. Ngaknu kul-in ngaknu pi-in omden le cin na monu sila ding na hihi. Tua hun ciangin tua pa-in hongdot lai-in ka kisak theih vial aw kisik lua ing na ciden ding a, ahi zongin ki la kik thei lo ding hi. Nungakpaallai hun hoih na zattheih ding hanciam sawm inla, pasalding zong pasian zahtak piangthak te mah telsawm zaw denin tua hi peuh leh na khial ngei kei zaw ding hi. Hun cilsialua-in pasal neih hun na neih kei leh mibang lo na hihi.Banghangin kum 18=25 hoih pen ding hiam cih leh numei tezong pasal te a mah bangin [Hour] tawh a ki tuat cianginkum 18=11;00AM tawh ki tuak a, kum 25=12;42 PM hong hileh paakbang hi leh palh lihleh laitak hi-in avul ding naaizaw ta hi. Paak avul ciangin a lo ding mi hamsa hi. Itna lehdeihsak na tawh Zomi nungak leh Tangval te khuasak zia[Research] ka bawl ciangin hi bang teng ka na mu khia hi.Mailam ah ei Zomi nungak leh Tangval te-in zi ding lehpasal ding pen khan tawntung ding ahih man in teelsiam inteel khengval lua kei ni.

Ngaknute pahtak na ut hiam,!

EI TANGVAL TE THEIH HUAI THU [10] TE;Pasian in mihing hongbawl cil a ki pan zi nei thei ding lehpasal nei thei ding, suan leh khak nei ding cih a ma deih naahihi. A diak in ei Tangval te-in ih theih ding a ki lawm mahmah thu nam [10] tawh hong hanthawn leh tha hong pianuam ingh. Tangval khat leh khat zong ki bang lo a hih man-in ih khangno tangval lai mah-in om dan gamtat dan ding kidop ki kep a kul thu ahihi. Pa suah ding pen hamsa lo a, a hizongin pa cingtaak hih ding pen hamsa mah mah a hih man-in na tangval mah in ki puah ki kem in la, omdan gamtat danhoihtak in ki kem in. Ei tangval te-in ih hoih na dingin hih thunam [10] te en suk dih ni.......Nungak te hong pahtak ding na ut leh hih a nuai a te theihsawm in;[1]. Nungak te tawh na ki kholh ciangin a ki sap veva keibuang leh khoih supsup neh supsup sedah in la, Khut thak pa'hong ci ding uh a, Opportunity ki khak tan thei hi.[2]. Nu mei te zahtak bawl in amah a kin bawl leh a thusimte numei te'n paak ta mah mah uhhi. Hoih tak-in hopih sawmin.[3]. A tangsap na te ah na hih theih zah in huh in. Hongsapleh zong a hunlap-in tun sawm in nang hongmuang mah mahdinghi.[4]. A mah hoih na sak nu tawh na ki tuak ciangin nuihmaihiu hiau den in na mel siatna teng veng dinga, na taangsiat tezong hong mu-lo tuam dinghi.[5]. A mah tawh na ki kholh leh zong nuam nasak thu temailam ah zong ki muh kik ding na ut zia te genpih zel in.Tua ni nangsang na ngaklah zaw dinghi.[6]. Sangkah lai na hih leh pil sawm in nasep nei na hih leh citak in zulh tat ken. A ciim a tei a ci-tak te numei te'n paak tauhhi. A hih hangin ki phat vet kei-in.[7]. Sam sau zial zual cih khawng bil bah peuh bulh liapluapcih peuh tatoo om nei nai cih khawng numei te'n en thei louhhi.[8]. Na neih sunsun silh leh ten siangtho sak sitset in la, samhiat zil zial kawm in om peuh le cin na mel a hoih luat lohhangin na mat kah veve dinghi.[9]. Na ki mai ngap khit ciang zong a khut let ding, kawidingleh nap [kiss] ding cih te na ngawn a khuan ngen zel in,hong muang mah mah ding hi.[10]. Na ki kholh sim in ciamnuih cih khawng thu tuam tuamkhawng gengen nui saksak le cin a lung uh nuam sa mahmah ding uh a, hong cimtaak vet lo ding hi.Tua a hih man-in ei tangval te-in Nungak tawh ki zopdan,omdan, khawldan, siamna dingin hih thulu nam [10] tawh kihan thawn sawn hi ni......A telsiam ding leh a zui siam dingin top'n thupha hong piaciat ta hen..............

Ki itna

Khangno picing khat a i omcing ihphawk i ngaih mah hong om sese.  Khat leh khatbel ki bangkim kholkei thei'in teh a hi zong in it deuh leh ngaih deuh ki neiciat kha in ka um hi.Itna cihpen lamdang sa mahmah ing Ngaih na cih pen lamdang hi,Hih ih ki It theihna leh i ki ngaih theihna pen cidam na hi kik leuleu hi,Lawm ngai thei lo leh it tuam a nei theilo te,pen miki cingkhol lote na hi pian pah lel ding hi,A cidam khat in mitam pi mu a hoih i sak theih leh i ngaih theih a tuam a hong om pen lamdang kasa hi,  A hoih mahmah mi khatpen kalungsim sungah a hunhun in hong suak khia den hi, a mahtawh ki khawl nuam den ing a hi zong in i om zia i nun takzia ki bang kimlo a khual a tual ah ki vak koikoi in i om na ki bang kim thei khol lo hi a hi zong in a mah ka phawkden a ka ngai mahmah hi'A makiang ah zong hong ngai ing kaci thei zel hi hoih hong sa ing kaci thei zel hi hih ka Itna leh ka ngaihna te ka genmun ciang in a manzong ciamnuih peuh tawh hongdawng theizel mah hi,A hizongin ken ka It takpi a ka Ngaih takpi hi, it na ngaihna pen ki hem gengen sang in ki siang gen pahpah leng a ngaite a ding in i thuakdan nuamtuam mahmah aa'  A hizong in i ngaihte'n ei kiang ah hongdawn kik nading pen i zak kik ding haksa mahmah hi mitam pi in ei tung ah it na hong genleh i ngaihsut na ki lamdang in mihing ih hih mahbang in tawmbang kimuan na kivom tekding hi,A hizong in ki muan na pen a hunciang khat om in (taam-hun) nei mawk hi i paalhun pen kum15 sung ciang khawngbek hi lehki lawmhi pawlkhat te a khangno lai un a ut dandan nu ngak a hizong tangval a hi zongin ngah zo huaizo mahmah napi a khangno hun Iplah leh (Paal aam) lua uh a hih man in ki ngaihpih leh ki itpih ding zonglo uh a gualnop na tawh a hun uh hongzangzang uh aa'  Hih hunpen a nop mahmah leh i thahat laitak a hih man in huntom nosung in hong bei denden lel hihih hun ah ki it na cihtak na i neihding kisamhi mi hoih khat na hih na leh vang naneih laitak in belnuam sakha mah ni teh a hun hong kiakia in nitum kuanbang in i hoihna i tha hatna te hong kiamkiam ding cih phawk ding ki sam hi'Cihtak na i neihleh lawmhoih ki nei in a hoih in zong hong ki mupah lel hi, Cihtak na neilo hoih mahmah vaangnei mahmah napi ei zong kidik saknuam mahmah napi hang in ih cihtak lohna pan'in i paal lai i tha hat na a kiampian ciang mite in zong hong neumuh in ei i ki diksak nop hang in hong ki nawl khinpianpian ta ding hi lel mawk hi'A hizong in i It khat i ngaih khat pen ki it ki phawktawn tung a ki ngai ngaungau ki phawkphawk sam hiAhi zong in i ngaih na leh i it na pen hongsan siam loin hong ciamnuih bawl zel na pan in i lam et na tampi kiam zo leuleu hi,Itna leh ngaih na ki kal ah tha ki piak kul hi it na ki lah zelzel kul hi hih in hong maitai sak in cidam na in ki nei hi'Nupa ki lem lo te pen cidam den lo uh hi Pasal sang in Nu mei in thuak zaw hi a Pasal a khel mahmah numei pen lungkham den a hih man in kiamkiam lel hi a hih zawh leh a mah thusiam tawp a a Pasal a mai et zawh kei leh a lung a noptheih nading lampi a omlo a hi mai hi,Nu mei te ngaih na a liat mahmah sang in Pasal te ngaih na lian zaw leh khual zaw dawm zaw hamtang hi'Pasal ngai khol lo a nu mei in hoih sa ngai kee in ki tenpih cih khawng pen lampi man khollo khat na hi gige hi a ma ngaih a hih man in a mai et det kul hi a zol det kulding hi lung kimsak det kulding hi hih pen a let zawh kei leh a lung gim mamah numei a suak a hi lel hi'  A hi zong in i khangno hun sung zatsiam in zonsiam ding ki sam hi ei hong it hong ngai it na kikim ding pen tampi omhi, hi'napi in lamdawt ki tawn lua ta in neih lehlam pilna siamna sumleh pai tawh i kalsuan ciang in it na sang a lianzaw i masuan pilna sum lehpai in i mel hong hoih sakden lohi ih ki it na honglen kipden lo hi hih hunciang in i lampi ei leh ei sialna lampi ah ki pai hi veve a hak sa tak a kalsuan mah a kul hong suak hi.  Tua a hih man in it na sung ah ki pumkhat na itna sung ah ki khual na a om den Pasian kiang ah ki ap in It leh ngaih zonsiam ngaih sutsiam ding ki sam mahmah hi leitung ah.

Itna,ngaihna

Ka Ngaih mahmah Nu ngak khat tung ah bang cibang in hong muangzoding hongsang zoding cihpen kei zong ngaih sunsun thei hi ing,A hizong in mihing pen i telna leh i muh na te hongki bang lo hong ki kimlo hiKhat veivei ciang in ei sang a pilzaw neizaw te hoih sa in i om hang in ki maizum zel hi ngaihna leh deih na phawkna i neihsam hang in i dinmun a kikim lo kibat loh nahang in hong ngai mah hi veng maw cih pianpian in om lel hi,A hizong in keisang aa siamzaw leh hoihzaw lawmhoih a neihding ka ut tawntung hi bang hanghiam cihleh a mahka it man in khualna lungsim ka nei hi,A hi zong in ka ngaih napen kiam theilo ding hiNikhat lungsim tampipi ka lawm Ngaihnu ka hopih aa hong ngaihlua ing mah ka ci ngaungau lel hi hong phawk lua ing mah ka ci ngaungau lel hi a ngai tak pi a phawk takpi mah ka hi hi,I ngaih khat pen ngaih no aw vacih paktheih ding hunpen sauvei mah ngakkul in thuak kul mawk hi,Banghang in ngak kul hiam cih ciang in A malam pan hong ngaihna kam khat bek i zak masak loh in ngaihno aw cihpen lemkhin tak khol lo hi.Ka ngaih no hong phawk lua ing ka cih ciang in ken zong hong phawk mahmah ing a cih ciang in ken hong ngai mahmah ing ka cih ciang kei zong a cih theih khit ciang in Ngaihno cih theih na kei lam pan a ngah a suak ka hi pan hi tua a hih man in ngaih no i deih leh it na phawk na ngaih na a om masak a kul gege na hi cih theih kul hiTua hi a It na ngaih na nuai ah a lian zaw om lo cih sam hang in hong buaisak ding a keukeu ah hong ki pan ding aa tua te dam tak in a phot i thuak phot kul limlim hi It na ngaih na tawh a tuaksiam pen ka hih ding pen kei lam pan ka hanciam nuamdenpen hi

Melhoih ngaknu

Leitung ah i deihpen leh i utpen hoih isak mahmah khat tawh ki it thei ki ngeithei mahleng lungnuam pending cih kalam en hi,Melhoih te a koici lamte mel hoih hiam ci in gensawm hi lehang gen cimtheih dingdan hilo hi,Pawlkhat te a tunsang hi pawlkhat leuleu a tun tom hi pawl khat te lian in thau hi pawl khat te thaneu in gawng uh hi,Hoihdan pen ki bang lohi lianmahmah in a it huai a hoih sieusiau mah om veve hi neu mahmah napi a it huai a pahtaak huai mah na om veve hi,Mel leh duangtawh a hoih mahmah om leuleu hi hih a hoih ngiat pawl khatte pen a ci asa uh hoih ngiat hi a khut a khe uh a mit a kam a khut mal naleng in hoih kim in zol heuhiau uh hi'pawl khat te leuleu a ci a sa a tun sang khollo napi a omdan leh a gamtat zia a luhek zia en'en le hang tuabang teng tawh kipakta in hoih tektek uh hiPawlkhat te golvenvan napi a maisuah it huai in pah taak huai mahmah zel hi hih mi hoih khempeuh bel ki it ki ngai tuanlo hi,Tuabang lak ah abang cite deihpen ngaihsun pen cihpen mihing i deihdan ki bang lo hi'Mel leh duang lianbek a hoihna tawh en ding cileng bel i deihbang i ngah zawh lohtam mahmah kha ding hi,Hoih sakna in it na hi a i na pan in ngaih na hi a hi zong in na it khat leh na ngaih khat in nang hongbang ci muh cihthupi mahmah ding hi mel hoih veva pongmawk napi nang hongthusim lo khat va ngai kha le cin na lung gimden lel pah dinghi a ma ngaihsut na zuih kulpah lel ding hi,  Nang hong it thei leh zia leh tongki thei omdan khawldan ki batpih khat zongzo hi lecin na haksat hun na gim hun in tha hongpia pia zo ding hi mi khat hoih mahmah in ka ngaih mahmah hang in a man kei ngaih zah in hong ngaih sunlo in ka ngaih ka phawk na a liat mahmah sam hang a malam pan kei a ding lungnop na leh tha piak na om lo a hih man in ka lungsim na den hi'Hong ngai te in i kampau te hong kuppih thei in vai hawmna dingte ah tha hongpia in i haksat hunciang in hong vei in hong lung hih mawh tawntung hi'Hih hun ah mel hoih napi a ngaih sut na gina lo leh a ki liansak mite in a mau ngaihsut na bek deih uh a hih man in vaihaksa pi khat a hihi,Hoih mahmah napi thu hoih in i deihdan i kibat pihte in hongvan hong it te in ei ngaih dan mah in hong it hong ngai thei hi cih nop na ah it na ngaih na om na pin i nuntak zia ki bang lo lua zi leh pasal dingpen hamsa mahmah ding hi tua a hih man in nang it leh nang hong it ding pen na kantel na zonsiam leh mihampha pen leh minuam sapen na hiding hi,

Khutlam tawh kisai

Khutlam tawh kisaiIh khut lambang cipai hiam en dih ni ei guai a nuai aa number ki gual zui in nang a na en kik in1.Hihlam aapai pen i nuntak nalam pan aa ki zom paisuak hi hih khutlam a omleh nangpen a kampha mahmah ban'ah midang tepahtak naleh nakhempeuh ah a gualzo mina hihi.2.Hih dan a paipen inn kuanhoih innkuan nuam hithei hi i gennop na ah mihau teta nute tawh kiteng theiding hi.3.Hihdan aa omleuleupen ngaihsut natawh na abawlthei leh milungsim theibaih te hi .4.Hihlam danpen lamdang deuhhi mitul khat ah mikhat takhawng bek in nei hi a mahpen lamdang deuh in a ngaihsut nate zong hoih a hih ciang makai khat suakthei hi.5.hih dan leuleu pen nakhempeuh telthei in ah thuthei baih zawdeuh hi.6.Hihdan aa paite pen hihdan aa hong om a leh gualzawh nading nai mahmah hi hihlampi pen i gualzawh ding ciang aa hong om khia lampi hi.7.hih lampi a neite pen gualzo mahmah ding aa, a hanciam na khempeuh a matung aa hongtun kikding a hunta hi.8.Hih dan lampi hong omleh a genhak mahmah mi hiding hi nalawm ngaih nu na lawm ngaihpa i khutlam ah hihdan hong om leh ki dawm in.9.Hihdan a om lampi paipen model lam sang a suakthei mi hi ding hi.10.Hihpen a kampha mahmah a hih ban ah a ma i ngimna te a gualzawh nading in a hanciam mi hi aa zong gualzo pah hi.

Numei hihna taktak

Pasian in a bawlsa nate khempeuh a et ciangin hoih sa mahmahnapi (Pian. 1:31), a nung ciangin “hoih lo hi” a cihkik thu khat om a, tua pen pasal guak a om ding ahi hi. Tua ahih manin Pasian in pasal a huh dingin a kituakpih numei bawlsak hi (2:18, 21-22). Pasian inpasal a huh dingin zi pia ahih manin a zi a simmawh mi in Pasianhuhna a thusim lo kici thei ding hi. Tua banah Pasian in mi a kituakpihding zi guan ahih manin, “ka zi ginalo hi,” a cite pen tua a ginalo nutawh a kituak liante ahi uh hi. Na zi pen na pum phellang ahih maninna gensiat leh nang leh nang a kigensia na suak hi. Leitung mipil lehmi gualzo tungtuangte in a zite (hiam nute) uh pahtawi ciat uh a, lawm leh gual maia numei a simmawh bawlte pen inn sunga zi thumangte hi nuam mahmah uh hi.Numeite hihna diktak theih tel kisam hi. Mi pawlkhatte in numeite pen mihing zong ahilo cih zah dongin a neu ngaihsut laiun pawlkhatte  in kumpi leh biakna sung ki-ukna makai lutang dingin zang uh hi. Tulai taka Mizoram in a buaipih thute laka khat pen khawtang hinkhua leh innkuan sunga numeite thuneihna leh dikna (rights) tawh kisai ahi hi. Khristian ihih manin numeite hihna tawh kisai Lai Siangtho inhong bangci hilh hiam cih i ngaihsut ding kisam hi.I. Pasal tawh dinmun kibang hi:Pasian in pasal leh numeiliangko kikimin hong bawl ahih manin a lian zaw leh a neu zaw ki- om tuanlo a, a manpha zaw cih zong ki-om tuanlo hi. Pasalte mihingahihna zahzah numeite zong mihing mah hi uh a, pasalte in Pasianlim a sutna zahzah numeite in zong sun uh hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in pasal leh numei a kibangin piangsak hi. Mosi in hihbangin ci hi: “Pasian in ama lim bangin mihing piangsakin, Pasian lim bangin amah a piangsak hi. Amah in pasal leh numei a piangsakhi,” (Pian. 1:27). “Pasian in mi a piansakin amah in Pasian tawh akisunin a bawl hi. Amah in pasal leh numei a piangsak hi. Amaute akipiansakin amah in amaute “mi” ci a, amaute thupha a pia hi” (5:1- 2). Hih bangin pasalte bek hi loin numeite zong Pasian lim sunakipiangsak mihing mah ahi uh hi cih teltakin kimu thei hi.Laibu Siangtho sunga kisimna (census) munte i et ciangin mitepen khen thum kisuah a, (i) numei (ii) naupang leh (iii) pasal, cih ahihi (Pai. 12:37; Matt. 14:21 leh 15:38). ìIsrael miteî hiam “Tua an a nemite,” a kicih ciangin numei, naupang leh pasal huamkim ahih manina vekpi un mihingin kisim cihna ahi hi. Tua sung panin gal a om ciangina kuankhia thei ding, inkuan lutangin a pang thei pasal kum 20 ciangtungsiah phazah kisim zel hi. Numei leh naupang phazah a kisim lohmanin mihingin kisim lo cihna hilo a, pasal picingin kisim lo cihna hizaw hi. A kisim te bek mihing hi leh pasal kum 20 nuai lamte leh Levi mite zong mihing hilo cihna suak ding hi (Gam. 26:2-4, 51, 62). Pasian in leitung mite a hong tatkhiatna dingin a neih manpha pen ahi a Tapa Jeisu Khris nuntakna hong pia hi. Pasalte tatna dingin a manpha zaw pia tuanlo a, numei te tatna dingin a man tawm zaw pia tuanlo hi. Tua ahih manin Pasian muhna-ah pasal leh numei manphatna kikim cihna ahi hi. Hih thu sawltakpi Paul in thei tel lua mahmah ahih manin, ìJudah mi leh Zentel mi, sila leh sila ahilo, pasal leh numei cih bangin kideidanna omlo a, note khempeuh Khris tawh na kipawlna uh hangin pawlkhat hi-in, a kibangkim na hi uhhi,î na ci hi (Gal. 3:28).II.Pasal tawh panmun kibanglo hi:Pasian in dinmun (position)kibangin a hong bawl hangin panmun (function/role) kibang sak lo  hi. Pasalte pen lutang ahi dingin seh a, numeite pen pumpi ahi dingin seh hi (1 Kor. 11:3; Efe. 5:22-33). Laisiangtho (Scripture) in numeite lutang  pasal hi a cih ciangin pasalte thuneihna nuaiah numeite om ding a cihna ahi hi. Tua pen inkuan leh biakna kivaipuakzia dinga Pasian geelna ahi hi.Tuni dongin Mizoram Khristian Pawlpi tam zawte in Laisiangtho ngeina kizui thei lai ahih manin lungdamhuai hi. Mizorama pawlpi lian pen Presbyterian in numei pastor a neih ngei loh banah gam dang panin Presbyterian pastor numei Mizoramah hong pai a om ciangin Topa Nitak Ankuang (Sacrament) luisak lo ding ci-in 13th December 2014 in a vaihawmna sang pen Synod Kikhoppiah khensat uh hi. Baptist Church of Mizoram in zong numei pastor nei nailo uh a, Dr. Hnuni ahih leh sanginn lam tawh kisai-in ordination pia uh a, ahi zongin pastor banga zat ding ci lo uh hi. Laibu Siangtho sungah numeite pen biakna leh inkuan sung nuntakna-ah makai lutang ahi dingin Pasian in a seh lohna thu hih bangin kimu thei hi.1. Pasian in numei masa Evi kiangah, “Na pasal in nang tungah hong uk ding hi,” na ci hi (Pian. 3:16). Pasian in Israel mite aa ding bekin a ngaihsut ngeinate pen Abraham hiam Mosi tungtawnin na pia zel a; Adam leh Noah tungtawnin a bawl ngeinate ahih leh leitung mi khempeuh aa ding ngaihsutna hi tangpi hi.2. Sawltakpi Paul in, “Pasian pawlpi mite khempeuh lakah akizang ngeina ahih mah bangin, mihon kikhopna sungah numeite pau loin om uh hen. Numeite a kiniamkhiatna ding thu Judah Thukham ina gen mah bangin amaute in mihon lakah thu a gen ding uh kiphal lo hi. Bang hang hiam cih leh mihon lakah numeite kam a pau dingzumhuai hi,” na ci hi (1 Kor. 14:33-35). Hih pen Korin khua mite aa ding bek hiloin Pasian pawlpi mite khempeuh lakah a kizang ngeina cih ahi hi. Judah thukham in a gen manin ci lo a, mah bangin ci zaw hi. A kibat thu genna hi.3. Paul mah in, “Numeite in gamdai takin kiniamkhiatna tawh thu ngai-in a sin ding uh ahi hi. Numeite in pasalte tungah aana nei-in thu a hilh ding ka phal kei hi. Gamdai takin a om ding uh ahi hi. Banghang hiam cih leh a masain Adam kipiangsak a, tua ciangin Evi kipiangsak pan hi. Adam in khemna thuak masalo a, numei in thuakina khial masa a suak hi,” na ci hi (1 Tim. 2:11-14). Hih laia kiphallo pen numeite pawlpi sung makai lutang, pastor ahih kei leh ordain minister a pan ding ahi hi. Tua bang panmunte pen pasalte aa ding beka Pasian in a seh ahi hi.Hih bang ngeina a kibawlna hang pen numeite laisiam loh man hilo ding hi. Bang hang hiam cih leh Pasian in lai siam loh manin kuamah nolh ngeilo hi. Nungzuite zong laisiam vive hi khin tuanlo uh hi. Tua banah Paul hun lai-in numei laisiam tampi om khinzo uh hi. Numei sia manlo pawlkhat a om man zong hilo ding hi. Numei sia manlote hangin numeite thuhilh ding kikhaam hi leh sia manlo pasal zong tampi om ahih teh pasalte thuhilh ding zong a kikhaam kul ding hi!Laisiangtho in numeite pastor sep a phal lohna hang hi dinga i upmawh i phuahtawm kisamlo hi. A Laisiangtho mahmah in siang takin gen hi: “Bang hang hiam cih leh (1) a masa-in Adam ki piang sak a, tua ciangin Evi kipiangsak pan hi. (2) Adam in khemna thuak masalo a, numei in thuakin a khial masa a suak hi,” na ci hi. A bulpi pen seniority tawh kisai hi masa hi. Pasal kipiangsak masa zaw ahih manin a piang nunung zaw numei in pasal tungah aana nei-in thuhilh lo ding cihna hi. Nau zawte in u zawte a zahtak a ngeina hi. A nihna-ahmawhna sunga puk masa  zaw pen numei ahih man hi leuleu hi. Evi tunga Pasian thugen, “Na pasal in nang tungah hong uk ding hi,” a cih pen Thukhun Thak innkuan sung bek hi loin, Pawlpi sung nangawna zuih dingin na kipsak cihna suak hi.Hih Laisiangtho tang (2:11-14) pen a tung (tg. 8-10) leh nuaia thute (tg. 15) bangloin zuih pelmawh dinga thupiak (command) hi citciat hi. A laipai pen imperative in kigelh tektek hi. Upna lama a dau mahmah liberal-te in Laisiangtho pen Israel mite in amau ngeina (pasal thuneihna) tawh a kituak dingin a gelh uh ahi hi ci uh hi. A taktak in Laisiangtho pen Israel mite deih danin a kigelh hi zenzenlo hi. Laisiangtho pen Pasian thupiakna tawh kizuia kigelh hi a, tua Laisiangtho sunga kigelh bangbang pen Pasian mite (Israel) in ngeinain a nei uh hi zaw hi. Laisiangtho in tua bang a cih ciangin numeite in Pasian na sem theilo ding a cihna hilo hi. Laibu Siangtho sungah Pasian nasem numei tampi a omna thu i mu uh hi. Jeisu leh sawltakpite nasep a huh numei tampi om uh a, pawlpi aa dingin phatuamngai takin na a sem numei tampi om uh hi. Ahi zongin makai lutang hihna leh pasalte  tung ah thuneihna Pasian in neisak lo hi. Pasalte vaihawmna leh ukna nuaiah semsak zaw hi.THUKHUPNA: Laisiangtho tungtawna i sin theih numeite pianzia tu a bang hi. Pasalte mah bangin Pasian lim suna kibawl mihing hi uh a, pasalte tawh a kibangin sisan manpha tawh kitankhia hi. Ahi zongin Pasian nasepna dingin siamna leh panmun a tuamin kivaihawmsak a, tua nasep pen pasalte ukna nuaiah Pasian in koih hi. A mi kizakim a, a panmun kibanglo cihna hi. Innkuan sungah zong numei leh pasal a kibangin naunawi hong pia khawmsak lo hi.Numeite hihna i gen laitakun pasalte zong i kingaihsut uh kisam hi. Laisiangtho in numei lutang pasal ci beklo a, pasal lutang Khris zong na ci hi. Tua ahih manin pasalte in Khris ukna i man kei leh i zite in ei ukna a hong man loh uh lamdangsak ding hilo hi. I nung a hong zui uh hi lel hi. A beisa hun sangin tu hun ciangin numeite dinmun nakpi takin hoih zawta a, pilna siamna leh dinmun sangpiah Pasian in lamto hi. Biakpiak kikhopna peuhpeuhah a tam zaw numei, zingsang thungen, antang thungen, lamna dianna pana kipan Pasian pahtawina peuhpeuhah numeite pen pasalte sangin nakpi takin tam zawin citak zaw uh ahih manin, “Kei hong pahtawite ka pahtawi ding”,(1 Sam. 2:30) a ci Pasian in a pahtawi takpi ahi hi. Ahi zongin a Thukhun omsa khenga kilaptohna pen Pasian kiang pan ahih ding uphuai lo hi.Pasal pen a pil zawk man leh thahat zawk manin lutang panmunah Pasian in a koih hilo a, numei sangin a kipiansak masak man hi zaw hi (1 Tim. 2:13). Ahi zongin numei pen pasal tawh kizakim dingin Pasian in a piansak ahih manin pasal in numei simmawhin a bawlsiat theihna ding thu nei lo hi. Khris in Pawlpi itin a nuntakna pia a, itna tawh a kep mah bangin pasalte in numeite itna tawh kemin a don ding a vaipuak uh ahi hi (1 Kor. 11:11-12; Efe. 5:21-33; 1 Pet. 3:5-7). Nau zaw in u zaw zahtakin a thu a man ding hi a, u zaw in nau zaw nuaisiahin simmawh bawl lo a, itna tawh kemin a don ding hi zaw hi.Pasian Pawlpi pen a kikhelkhel leitung paizia leh khantohna a kinga hi loin, a kikhel ngeilo Pasian Kammal tunga ding ahih ding kisam hi. Bang zah takin leitungah pilna leh siamna a hong khangto zongin Pasian hong piak ngeina sangin a zuih taak zaw ngeina zuih ding kuamah in hong pia theilo ding hi. Pasian vaihawmna sangin a hoih zaw kivaipuakna inkuan leh pawlpi aa dingin om tuanlo hi. Numeite in pasalte zahtakin a thu uh mang hen la, pasalte in numeite itna tawh kemin don leh tua kana nuam zaw kivaipuakna mihing ta dingin om thei nawn tuan ding ahi hiam? I buainate pen bang dang hang hiloin numei in pasal a zahtak ding bangin a zahtak loh man ahih kei leh pasal in numei a it ding zahin a it loh man hi hamtang hi.

Haksatna ah Pasian om hi

HAKSATNA IN PASIAN TAWH HONG KINAISak hi.
Ahi zongin hih a lamdang na tampite ka muhna hanginkisialin ka kisaktheih khak lohna dingin Satan sawltak banginna a sem, keima pumpi tungah natna khat hong kipia ahihmanin ka kisaktheih luat lohna dingin a hong kham hi… kathuaknate tawh ka lung a kim mahmah hi.” (2Kor.12:7-10).Leitunga gam khangto leh mainawtpente tel takin vel leng, a kisekhinsa na khatpeuh puahphatkik a siamte na hi hamtang uh hi. Ei Mizogam a omtein State dangte nangawn kiban zo het lo, amau sik leh na dang a sia khatpeuh kaikhawm a nekmu tampiom uh hi. I deih loh sik sia leh van sia khatpeuh mantawm cikinhong leisak uh a, a manpha zawin na sia bawlna munah zuakkikuh hi. Ngabung hawm i paih lel dingte pen Japante in na hoihzawkhatin bawl thei ci uh hi. Na a sia khatpeuh manpha taka zatkiksiamna pen mainawtna lianpi khat hi. Eite in bel a hoihsa susiain, nawngkai i sak ciang innkiu khatah i koihcip hi.Pasian vangletna leh thupitna khat pen a kisesa a puahphaPasian ahihna ahi hi. A gilo mihing, mawhna tawh a nungta khinsate, ama ta banga nungta dingin hong puahpha in hongbawlthakkik hi.Mihingte in i nuntak hun sungin haksatna leh nopna i tuakthei zel a, haksatna i tuak hun tam pha peuhmah hi. A enhuai, anopcittuak i cih tampite teltakin en leng, haksatna in a thahatsak, haksatna hanga lim taka nasem leh haksatna hanga gitlohna apaisante ahi uh hi. Sawltak Paul in, ” Haksatna i thuak laitaknangawnin i lungdam veve hi. Haksatna in thuakzawh hatna piangsak a, thuakzawh hatna in Pasiuan pahtakna hong ngahsak a, ama hong pahtakna in lametna lianpi hong neisak a hihna thu i thei hi,î (Rom 5:3,4) ci hi.Kumpi David pen kumpi lian leh minthang hi a, kum 40 a uksungin a gamsung galmuang takin om hi. Tua ahih lai takin a innsung galmuang loin, haksatna khat khit khat a banbanin tunghi. Atapa in amah lehdo a, a tate si hi. Uriah zi suhsak ahih maninDavid nuntakna ah Pasian in haksatna tampi tungsak hi. Hih haksatna hangin maizumna leh mindaina thuak a, Pasian ngaihna lianpi neisak hi. A haksatna in Pasian angsung bek lamensak a, kiniamkhiatna lungsim ngahsak hi. Tua in Pasian sungahlungdam,na thak leh lametna thak neisak kik hi.Pasian kamsang tampite in zong haksatna tuamtuam na thuak uh hi. Mite muhdah leh bawlsiatna thuak uh a, tua in Pasian lunggulhna neisakin thahatna thak ngahkik uh hi. Paul in zong haksatna tampithuak a, tuate laka nawngkai asakpen Satan sawltak banga nasem natna a neih pen ahi hi. Paul in a thuaknatna pen bang hi peuhmah hiam cih kithei lo a, ahizong Pasian thu banga omsak theilo, Satan vanzat ama pumpi tungah om cih bel kitel hi.Paul in thum vei tak hih natna lakkhiatsak dingin Pasian kiangah ngen hi. Dawnna a ngah pen, “Kahehpihna thupha nang adingin kicing hi, ka vangletna in thanemna ah kicing thei hi,”cih ahi hi. A haksatna in Pasiantawh kinaisak hi bek loin, Pasian vangletna kilahna hi zaw cih thei hi.Eite in zong haksatna tuamtuam kituak thei hi. Haksatna i tuakte in Pasian tawh hong kinaisak sem a, Pasian tawh kigamlat lohna dingin i zat siam kisam hi. Tua i haksatnate Pasian tawh kinaihna dinga manpha taka i zat leh, “Eite in kamsiatna a i ngaihsut, a itna kilahna hi”cih thu Lapi in kisa thei ding hi.I haksatna leh thanemna tuamtuamte pen i kisaktheih lohna dingin Pasian in a gel, ama khut sunga i kipiak zelna dinga hong piak hi cih pom siam kisampha peuhmah hi. I gama haksatna leh gentheihnate zong Pasian bek i lametna dinga Pasian vanzat hi ciin sang thei leng hoih hi. Thu um mite in i mangbatna leh ihaksatnate Pasian sunga lungdamna leh khamuanna i ngahna hi ci-a i san siam kisam hi.A tawpna penah hih thu phawkin nei ni. Thu um mite in haksatna i tuakte Pasian tunga i lungdamna kibehlapna hi cihthu hi. Eima thahatna tawh bangmah cih theih kinei lo cih i theihtam sem leh Pasian i phawkna khang sem hi. “Khialhna a tamna munah Pasian hehpihna hong lianzaw sem hi,”(Rom5:20) a kicih bangin, i thanemna leh haksatnate in Pasian belh ding i kisapna hong phawksak hi. Pasian thu a awlmawh lotein haksatna tungtawnin Pasian phawklawh uh a, tua pen haksatna in Pasian tawh hong kinaihsakna dan ahi hi. Kumpi David in, “Gim nong piak main lam ka pial thei zel a, ahih hangin tuin na thu ka zui hi. Nangma ngeina kipte ka sin theihna dingin gimna ka thuak penkei adingin hoih mahmah hi,”(Late 119:67,71) na ci khin zo hi.Kha leh Pumpi thupha ngahna zong haksatna mah na hi vevehi. haksatna pelh a tawldam taka nek zon sawm leh tawl dam na ding bek ngaihsuna kha hotkhiatna buaipih pen lawhcing zo lo hi. Haksatna thuak masakding Pasian deih danleh a gelna hi a, gimnathuak masak pen tawldamna lampi leh thupha ngahna bulpi ahihi. Tua ahih manin gimna leh gentheihna i tunga hong tungtelungdam takin sang ni. Pasian in thupha hong piaksak ta hen.

Cikhum in Zunkhum piangsak hiam?

Zunkhum  le sikhum  natna tawh kisai-in mibingte telkhialh thu khat om hi. Tua pen cikhum in zunkhurn le sikhum piangsak hi, cih thu ahi hi.2003 kumin zunkhumsikhum natna tawh kisai-in numei 39,000 a kitelet ciangin cikhum hangin tua natnate piang lo, cih ki mukhia hi.Ahi zongin zunkhum le sikhum nat na a neisa i   hih leh cikhum le buhtang khauhsuai le akhum dangte cihte  i  kidopkul ding hi. Cikhum in hih natnate piangsaklo hi i  cih hangin cikhum atom atangin bakding hi lo hi. Tua bangintarn pi na nek leh na thauna (cholesterol) khang ding a, si khum natna na ngah thei ding hi.A nu ahih kei leh a  pa in sikhum natna a neih leh a tate in natna a neih ding pen 14% bang om hi. Tua ahih manin i  nui   pa in tua natna a  neih leh i   kidop ding thupi hi. Ahi zongin hih natna pen kitel taktak lo hi.Cancer damsak appleApple sungah a rnanphadatt tuam• tuam Phenolic, Flavonoidcih khawng kihel hi. Tua datt-ten cancer natna dal thei hi, kici hi. Apple sungah 110 mg-347 mg dong om hi.  Tuate  in cancer a khantoh  loh nadingin dal hi, kici hi.Ahi zongin tua datt-te pen apple a sunglam sangin a pualam a hawng sungah tarn omzaw hi. Tua ahih manin apple i  nek ding ciangin tui tawh silsiang masak khit ciangin a hawng tawh nek ding ahi hi.“An apple aday drives the doctor away”HIV /AIDS  neite nek ding:A nuaia teng  ne le’ng HIVIAIDS neite phatuam hi, kici hi.Tanghkha gah-pen a tawmbel zingsang pum khat nitak pum khat ne tawntung ding hi.Yeyu gah ahi zongin, zatui a kibawl sate ahi zongin pum khat ahih kei lehzingh khat zing le nitakin ne ding hi. Septrin zong zingsang le nitakin tang khat ta ne dingNa sung a khak loh nadinginKawlte in “I awnghawh maan leh i lutang na- lo hi”ci hi.A kuama peuh adingin i awnghawh a maan ding thupi hi. Tua hi leh bang teng kisam ding hiam?l1.An sungah khauzang  tamte nek ding thupi hi. Gtn: rnangbuh, sinq-,  · qah,  singtehte hi.Zingsang tungin an khat peuhpeuh nekding kingeinaseh ding hi.Zing ahi zong nitak ahi zong, awnghawh hun khat nei-in a suak kei zongin va tu pongpong ding hi.Na awnghawh a suak nak leh ip kei in.Na tutphah a sanluat leh na phei a kilaptoh theih nadingin siksan bawl in.Khual na zin ciangin na sung a khak theih leh eknipza nam khat teitei keng hamtang in.

Tangvalte theih huai Nam-10

Pasian in mihing hongbawl cil a ki pan zi nei thei ding leh pasal nei thei ding, suan leh khak nei ding cih a ma deih na ahihi. A diak in ei Tangval te-in ih theih ding a ki lawm mah mah thu nam [10] tawh hong hanthawn leh tha hong pia nuam ingh. Tangval khat leh khat zong ki bang lo a hih man-in ih khangno tangval lai mah-in om dan gamtat dan ding ki dop ki kep a kul thu ahihi. Pa suah ding pen hamsa lo a, a hi zongin pa cingtaak hih ding pen hamsa mah mah a hih man-in na tangval mah in ki puah ki kem in la, omdan gamtat dan hoihtak in ki kem in. Ei tangval te-in ih hoih na dingin hih thu nam [10] te en suk dih ni....... Nungak te hong pahtak ding na ut leh hih a nuai a te theih sawm in; [1]. Nungak te tawh na ki kholh ciangin a ki sap veva kei buang leh khoih supsup neh supsup sedah in la, Khut thak pa' hong ci ding uh a, Opportunity ki khak tan thei hi. [2]. Nu mei te zahtak bawl in amah a kin bawl leh a thusim te numei te'n paak ta mah mah uhhi. Hoih tak-in hopih sawm in. [3]. A tangsap na te ah na hih theih zah in huh in. Hongsap leh zong a hunlap-in tun sawm in nang hongmuang mah mah dinghi. [4]. A mah hoih na sak nu tawh na ki tuak ciangin nuihmai hiu hiau den in na mel siatna teng veng dinga, na taangsiat te zong hong mu-lo tuam dinghi. [5]. A mah tawh na ki kholh leh zong nuam nasak thu te mailam ah zong ki muh kik ding na ut zia te genpih zel in. Tua ni nangsang na ngaklah zaw dinghi. [6]. Sangkah lai na hih leh pil sawm in nasep nei na hih leh ci tak in zulh tat ken. A ciim a tei a ci-tak te numei te'n paak ta uhhi. A hih hangin ki phat vet kei-in. [7]. Sam sau zial zual cih khawng bil bah peuh bulh liapluap cih peuh tatoo om nei nai cih khawng numei te'n en thei lo uhhi. [8]. Na neih sunsun silh leh ten siangtho sak sitset in la, sam hiat zil zial kawm in om peuh le cin na mel a hoih luat loh hangin na mat kah veve dinghi. [9]. Na ki mai ngap khit ciang zong a khut let ding, kawi dingleh nap [kiss] ding cih te na ngawn a khuan ngen zel in, hong muang mah mah ding hi. [10]. Na ki kholh sim in ciamnuih cih khawng thu tuam tuam khawng gengen nui saksak le cin a lung uh nuam sa mah mah ding uh a, hong cimtaak vet lo ding hi.     Tua a hih man-in ei tangval te-in Nungak tawh ki zopdan, omdan, khawldan, siamna dingin hih thulu nam [10] tawh ki han thawn sawn hi ni......

Nuntakna,kepsiamna

Nuntakna, Kepsiamna leh Etna (Keep Life in Perspective)1. CIDAM NADING;[1]. Ni sim in tuisiangtho dawn den in tam pi pi.....[2]. Zing an tam pi pi ne-in nitak an tawm nek in.[3]. Singgah thei puam leh mehteh mehgah lam tam nek zaw in.[4]. Tha neih na, tha piak na,tha lawp na cih tha thum tawh nung ta ding [3 E'S Enery, En thusiasm, Empathy].[5]. Pasian thu thuk ngaihsut na [Meditation] pumpi suak ta-in kha tawh nuntak theih na ding leh thunget na ding.[6]. Ki mawl na tuam tuam ki mawl ding.[7]. Laibu tampi sim kawi kawi ding.[8]. Ni khat in a tawm pen minit [10] dai dide sa-in thu ngaihsut na-in zangh in.[9]. Ni sim pong maan nai [7] ta ihmu ding hi.[10]. Ni sim pongmaan minit [10]pan minit [30] ciang bang maitai sa-in lam siau den ding hi.2. PUMPI LEH MEL PUAKZIA;[11]. Na nuntak zia midang te tawh ki teh kak kak se dah in.A mau kalsuan zia bangci geel uh cih na thei kei hi.[12]. A hi thei nawn lo thu te siat ngaihsut lak den nawn ken a pha lam bek-in la zaw-in.[13]. Na sep uang lua ken, na hih zawh tan ciang bek thei in sem in.[14]. Nang leh nang hi ki sa kei-in mi kim in zong hi ki sa khin ciat khol lo uhhi.[15]. Thu cin thu tang gen na tawh na hun tha tang mawk bei sak kei zaw-in.[16]. Na ihmut loh sungin na lunggulh thu te geel geel sa-in nei den in.[17]. Mi en na-in hun bei sak lel hi. Na ki sap teng mah a nei khin hi lel hi teh.[18]. A bei sa hun thu buai leh thu piang te mangngilh lel in na pasal/zi in a bei sa hun in a hih khelh a bawl khelh nate pulaak kik kik nawn kei in. Na pulaak den leh tua in tu mah mah in zong hong lung nuam sak lo ding hi.[19]. Mi khat peuh muhdah et sat na tawh tomkaal sung zangh kei-in mi mudah se kei-in.[20]. A bei sa hun te lungnop ngaihsut le cin tu ni-in zong na lungsim hong buai sak om nawn lo ding hi.[21]. Na nop sak na ding nang tung bek ah ki nga hi.[22]. Nuntak na-in sangkah tawh ki bang hi.[23]. Mai tai-in nui lua lua zel zel in.[24]. Mi tawh ki sel na peuh ah tungtuan gual zawh nop kiim dingin ngaihsut na ki bat loh nate ah san siam theih ding hi zaw hi.3. USUNG LEH NAUSUNGAH [Society][25]. Na innkuan pih te tawh ki zom kin ken den in.[26]. Ni sim in thupha khat peuh peuh midang te tungah bawl den in.[27]. Mi te mawh na peuh mah mai sak zawh sawm den in.[28]. Kum [70] tung siah leh kum [6] nuai siah te tawh ki tam kholh zaw in.[29]. Ni sim in a tawm pen mi [3] ta bang nui sak zo den in.[30]. Mi te'n nang hong bang ci muh cih pen awl mawh se dah in.[31]. Na dam loh ciangin na sep in hong awl mawh zaw lo-in na lawm te tanu te-in hong lung hih mawh zaw uhhi.4. NUNTAK NA [Life][32]. A dik a pha na te bek sem in.[33]. Ki man na nei lo hoih meel nei lo leh deih huai lo na te pai khia zaw in.[34]. Pasian in bang kiim ah hongdam sak den hi.[35]. Bangzah ta-in tuah sia in tuah pha hi ta leng hong ki khel hun tung dinghi.[36]. Nop mawh na sak hangin na hoih sep ding a hih nak leh ki thawi-in na puan silh in laa, mapang tei tei zaw-in.[37]. Nang ading a hoih pen pen hong piang lai ding hi,cih thei-in.[38]. Zingsang na khan lawh ciangin Topa tung lungdam ko den in.[39]. Nang ma sung tawngah lung nop na om den hi; Lung muang lel in.Hih thulu [39] tawh tha la sawn tek ni ei. Hih pen ZOLUS laibu sungah S/M Cing Khan Lun gelh pan kong hop sawn a hihi.Deih sak na lianpi tawh.Job KhupsangDumas, TX, USA............................................................................................................................................ MIPIL TE THUGEN PAWLKHAT1. Nuntak haksatna sungah mipil te in nop tuamna angah na uh pen laibu pan ahihi.( Victor Hugo)2. Laibu pawl khat te pen ciap ding hi a, pawl khat tepen nawm valh ding hi-in pawlkhat te pen hai zandikdek dinghi. (Sir Francis Ba con)3. Laisim na in mi cing tak khat hong suah a, laigelh nain mi taktak hong suak sak hi. ( Sir Francis Bacon)4. Laisim nuam asa mi na hih mateng pil ngei kei niteh.(Honer)5. Laigelh siam na suah nop leh gelh in.(NapoleonBonaparte)6. A thak ngaihsut muh nate pen atam zaw ki um lo a, kilang pan thei lai hi. Tuapen thu dang hi lo a, mitam inthei nai lo ahih man hi.(Titus livius li)7. Asprin (mangza) ne zel leng cancer natna a tuam2te dal in, cancer nei khin te a lungno (cell) zong ki zelh lotuam hi. (အတၱလတၱရွိ အေမရိကန္ pan)8. Ni khat nai 8 val na sepna, annek hun man lohnain lungtang natna kingah thei hi. Kum tam ciang lung simmanlo (စိတ္ေဖာက္ျပန္) thei hi. Kal khat in nai 40 pan 50kikal nasem leng hoih pen hi.9. Laisim na pen khuak a dingin thaza hoih pen hi.10. Za tepna in gilpi cancer a zah nih in khang sak hi.11. Sing gah tampipi nek na in zun khum damsak a,singgah tui nek na in zukhum piang sak hi.12. Kisil laitak lasak pen cidam nadingin hoihmahmah hi. (စိတ္ဖိစီးမႈက်ဆင္း၊အာရုံစိုက္မႈေကာင္းေစ၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ဆင္း၊ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေစ၊ အသံေကာင္းေစ၊ သြက္လက္ခ်က္ခ်ာေစ)...........................................................................................................................................SUN IHMUT HOIH LO HI: Sun an nek khit a tawm veisung ihmutna pen hoihlo hi. A diakdiak in kum 45tungsiah sun ihmut zong sang te zumkhum natna tamdeuh hi ci in Sen mipil te in sun ihmut asang mi 27009sung pan in a muh khiat na uh ahihi.

Quality Nam-7

A GUALZO LE A LAWHCING MITE' NEIH QUALITY NAM SAGIH BY DR CIN DO KHAM!

Thulu  tawh  kisai  Christian  MuhnaA  gualzote  i  cih  in  Pasian  in  ama ading  A  Koih, A  khensak  sa  mun  a  tung  zote  cihna  hi. Achieving  God's   Given  Destiny, Pasian  in  hong  hihsak  nopna,    hong  kamciamnate  a  tungtun  zote  hi.  I  nuntakna,  i  ngimna   i  tun  nai  hiam. Lamkalah  omlai  maw.  A   gualzote  i  et  ciang,  ngeina  hoih  kibang pawlkhat  na  nei  uh  hi.1.   Amau  le  amau  kithei  hi ( They  know  who  they  know )       Mi  a muangmawhte  pen  amau  mahmah  a  muanhuai  lote           hi. Samuel   Johnson in  " Almost  every  man   wastes  part        of  his  life  in  attempts  to  display  qualities  which he does  not  possess  and  to  gain  applause    which  he  cannot  keep"  ci  hi.  Kipawlna  hi  taleh  mimal  hi  taleh  gualzawhna    le  khantohna   a  pualam   pen  a sunglam  in  a bat  kei   leh  picing  lo ding  hi.2.   A  cidam  hihna  nei  uh  hi  (  They  have  healthy  self  identity )       Many  people  define  who  they  are  based  on  the opinion  of  others. Mi  tampi in                   amau  tungah mite muhna   tung  tawnin  amau  le  amau  kiseh  uh  hi. Ph D  neitungte       a  pilna  uh  lak  nuam  ngiat  uh  a,  Ph D  luipite'n   bel  Doctor  hong  ci  kei  un,  cici                 phial  uh  hi.  A  pil  taktakte  kiniamkhiat , 1994  kum,  Doctor  ngah  tung   lai-in  biakinn       khawngah  introduction  hong  kibawl  ciang  Doctor  hong  kici kei  kha  leh  cih  lungsim         kinei     gige  hi.  A  sawtsawt  ciang  a buaih   min  lian  sangin  a  quality  phamawh  kisa         zaw  ta  hi.  Hih  buaih tawh     kituak  pilna  ka  nei  mah  hiam.       Asia  gam  mite'n  namneu  lungsim  nei  uh  hi.  Lungsim  galdona  lel  thei  uh  hi.  Tua         hang  mahin  i  hih  zah  ding  kihi  zo  lo  pah  hi.  Asia  mite  a hai  hi  tuan  lo, Mangkang       te  a pil  hi  veva  tuan  lo.  Kang  hiahua  napi'n  a  hai  mahmah  tampi  om  veve  uh  hi.        Kawlgam/Zo  khuak  zong  a  niam  na  hi  het  lo  hi.  UK-a  tedimte  Lianpu  ( Nang         Suan  Lian ) pen  Olympic  building   ding  a  lam  lakah  kihel  khat  hi. Tua bang panmun       sang, pilna  sang  pipi   a  nei  zong  i  om  veve  hi.  Amau  system  sungah  lut  vet  le'ng       mi  nuai-ah  ki-om  tuan  het  lo  hi.  US  tung  nupi   pawlkhat  bang  Mangpau  siam        loh dinga  khensatsa-a  hong  pai  uh  ahih  manin  Mangpau  siam  lo  pah.  Tua  mah        banga  guallelh  dinga  khensat  khin  pawlkhat  i  om  hi. Galdo  nailo,  gal  lelkhin  mi       honpi  khat  ki  om,  hehpihhuai  ka  sa  mahmah  hi.         Tua  ni  ciang  Pasian  in  Mangno  dinga   kong  bawl,  Mangno  mahin  na  suak  hiam,       ci'n  hong  dong  ding  hi.  Midangte  tawh  kitehkakna  tawh  buaibuai  nawn  kei  ni.        Ei  line  ahi  lo,  i  kivaklohna  khatah  bang  zah  ta-a  i  hanciam  zongin,  Lawhcing  ngei       lo  pawlkhat  om  hi.  Kei  zong  la  ka  uuk  mahmah  hang,  siam  hiau  lo  hi'ng.  La  khat       sungah  key  3  vei  bang  laih  kul.  Hih  nu/pa'n  la  sa  kei  leh  Pasian'  minthang  zaw         ven  teh  aw,  a ci  ki  om  phial  ding.  Bang  kivakna  Pasian  in  hong  pia  hiam,  cih  i       kan  ding  kisam  mahmah   hi.  3.    Muhkholhna  tawh  nungta  hi: Mailam  en  sa-in  kalsuan  uh  hi.  Tup  le               ngim  kician   nei  hi.   ( They  are  visionary: They  are  forward  looking___         Goal  Oriented )        Tu-a  dinmun  ah  om  suak  ding  ki-umlo  hi'ng.  Taihinn  i  lam  laitak  bukno  sungah        om  pen  nuam  lel  hi.  " They  begin  with  the  end  in  mind. "  I  makhup  ding  lungtup       a  koihin  kalsuan  ding  hi   hang. " Leaders  are  architect. "  Makai  i  cihte  pen  innlam       te  bang  hi.  A  lam  ding  uh  inn pen  Blueprint  tawh  lungsim  mit  tawh  mukhol  thei         uh  hi.        Kum  15  ka  phak  a  kipan   leitung  kimvel  ding  cih  genpi-a  ka  gen  hi.   Ka  gei-ate'n       zadah  mahmah  khin  liang  uh  hi.  " They  see  beyond  what  the  average  person         sees. "  A  gualzo  i  cihte  in  mite  muh  sang  a  gamla  zaw  mu  uh  hi.  Tu  laitak  haksa       ka  sak  hang  nikhat  ni  ciang  tua,.....ding  pa  hi'ng  ci-a  i  nuntak  ding  kisam  hi.        " See  the  picture.  The  best  is  yet  to come "  A  golzaw-a  muh/et  theih  ding  kisam       hi.  Haksatna  bangzahta i  thuak  hang  ei  ading   na   a  hoih  penpente  hong  pai  ding       om  lai  hi   cih   i  lungmuan  ding   kisam  hi.         A  beisa  kum  4  lai-in  huhna  hong  kingen,  ansai  khat  zuak  kipan  ding, teng2 kisam        ci  hi.  Ke'n  tua  teh  ansai  kipan  ding  na  hih  leh  Zangkong  khua  sunga  an  limpen        kizuakna  sai  piangsak  ning  na  cih  leh  tua  azian  teng2  hong  pia  ding,  khantawn-a        lamgei-ah  anzuak  sawm  na  hih  leh  hong  pia  lo  ding  hi'ng  ka  ci  hi.          US  tun  zawh  kha  6  sungin  Pawlpi  khatah  associate  pastor  ding  hong  kisam  hi.         Thangah  taka  thu  ka hilhhilh  leh,  ka  man  ciang,  bang  ahia  na cih nop, ci-in          hong  ki   dong  mawk,  nuam  hiau    kei  ei.  Mangkangte  khat  in  " You  speak          good   English, " hong ci  leh  a  patna  lamah  kinuam  napi'n  a  sawtsawt  teh  tua         bang  hong  cih  uh   ciang,  a  siam  ngeilo  dinga  hong  na  sehsa  nai  vevua  maw  cih             kul  hi.          Na  pianna   khua  neu  muh  ke'n,  ci'n  Pasian  in  hong  hopih. Angtang  zaw  in, hong          ci  hi.  Celebration  your  uniqueness. Tua  a  kipan  kilamdang  hi ngiat  ding   cihna  hi.         Mihing  ngeina  le  pianzia  kanna  Anthropology  Field  ah ngeina  tawh  kisai  dawl 3         om  hi.  Leitung  mihing  khempeuh  universal  humanness  ah  kibang  i  hih  manin  i           kituamna  vun  bek  a  kilamdang  ahi  hi. Tua  khit  zawh,  pi muh  luatna  nei  nawnlo          hi'ng. " Perspective  is  everyting. "  No  a  vom  milmela  nong  muh  uh  hangin  hong          bawl  Pa  in  no  sang  a hoih  zaw-a  hong  mu  ding  hi,  ka cih  leh  Mangkangte thukim         lua  uh  ahih  manin  khutbeng  ziahziah  uh  hi.  Kei  suakta  ka  hih  cianga  hong  mute         zong   suakta  uh  hi. 4.     A  ngim  le  a  sep  khat  mitsuan  cinten  uh  hi: A masa  leh  a nunung         ding     khentel   in  na  sem  uh  hi. ( They stay  focused: The  set  and         keep  priorities )         Uuk  a  hau  luate  gamla  tung  lo.  Focus  pen  thupi  mahmah   hi.  Olympic  champion        i  cihte  pen sun  tawh, zan  tawh  tua  lian  mah  sem  uh  a,  tua  mah  pen  haipih         zo  uh  hi.  Billy  Graham  zong  Pasian  nasem  lakah  a  gualzo,  lawhcing  pen  hi.         Gupna   thu   bekbek,  Jesu  in  bang  gen  cih  bekbek  gen  hi. 5.    Lungkipna  leh  cihtakna  nei  uh  hi. ( They  have  determination  &                        Perseverance )        Ut  buang  utlo  buang, khentatna  nei  siang  lo  indecisive  mi  in  gamla  tung  hetlo hi.        Na  khempeuh  hih  a  ding  zian  ning  ei  a ci, risk  taker  te  bek  mah  masuak  zo  uh hi.        Nungakpi  pawlkhat,  a  hoihzaw  khat  hong  pai  kha  leh  ci-a  risk  la  ngamlo  uh  ahih         manin  a  hicipi  suak  uh  hi. Leitung  kimvela  ka zinzin   phial  hangin  ka  khuak  hoih  lo       hi. Mi  minthang  7  lakah  kihel  ding  ci-in  ka  neu  lai  in  ka  gen  ngei  hi.  Stageshow        uuk  lua  mahmah  ka  hih  manin  sum  leitawi   lianga  stageshow  va  en  zen  hi'ng.  Tan       10  zong  3vei  ka  phi  khit  ciang    zo  zo  pan  hi'ng.  Lungkia  theilo  pa  hi'ng.  Kumkik         ah  phi  ding,  ka  zawh  mateng  phi  ding  a  ci  hi'ng.         Pilna  taktak  lecture  tawh  kingah  lo  hi.  Sangnaupangte  tawh  ki-challenge  kul.  Not         spoon  feed.   sikkeu   tawh  kitulh  hun  hi  nawn  lo  hi.  Cihtakna  leh  lungduaina  kisam        hi.  " The  winner  never  quits. the  quitter  never  wins " cih  paunak  a  om  bangin  a          gualzote  cikmahin  lungkia-a  pusuak  lo  a,  lungkia-a  a  pusuakte  cikmah hunin  gualzo        ngeilo  uh  hi.  Champion  nakguhngek   kitan  lianga  traning  omlo-a  champion  kisuak         lo  hi.  6.    A  mau  in   a  ngimna  khat   adingin  a  neih  uh  piakhia  ngam  uh  hi.       ( They  are  willing  to pay  the  price ) 7.    Mi  thuhilhna  a  sang  thei  dingin  lungsim  puak  nei  uh  hi.        ( They  keep  a learning  and  teachable  attitude )          A khangto gamte  ah  naupangno  khat  gen  nangawn  ciamteh  tangtang  uh  hi.        ' Learn to  think  on  paper.'  Idea  neu  khat  pan  na  lianpi  hong  piang  thei  ahih  manin       i  ngaihsutna  idea  te  lai  mah  tawh  khum, ciamteh  ciatciat   ding  kisam  hi. Tua  hi leh       i  kisap  ciang  ki-en  thei  kik  dinga  lem  mahmah  hi.       Ei  mite  i  zawnna  pen  sum  le  paai  zawnna  hi  loin  ngaihsutna  ( idea )  zawnna  hi.        Leitung  hong  kipia  zonga  bangmah  suahlo  ding  hi  hang.  Tua  banah  kiniamkhiatna       leh  hilh  theih  sawn  ding  lungsim  neihna  kisam  lai  hi. Tua  banah  supna  leh  guallelh       na  a  thuak  siamte  in  gualzawhna  thupha  ngah  hamtang  uh  hi.  Christian  upna         sungah  omin  Topa  Jesu  honpa,  gumpa-a  i  san  pen  a  tomin  ci  le'ng  Hell  sung  tung       nuam  lo  i  hih  cianga  van  gam  i  tun  nop  hang  hi.