Thulamlak (Mentoring) Leh Laisimpih (Tutoring) —Cih tegel a kilamdan’na bang?( A phattuampih dan bang kilam dang?)Khangno khat gual abat nadingin mentoring and tutoring pen a kisam pelmawh ahihi. A thupi’na kibanglo ahihman in a nih in aihkeh khatbek ahi zongin kisam teitei ahi.Banghang in khangno te thulamlak leh laisimpih ding kulhiam, nang leh na tate’n na phatuampih mahdiam?LAISIMPIH (tutoring) cihciang in adeihna kitelcian hi:Pilsin laisimna ah muibun zawdingLaivuan leh laigelh kidemna ah tungtuang zawdingA laisinna lampeuh ah lunglut hanciam zawdingThalawp suah zawdingThutheihna zai zawding Nasep thanuam hanciam zawding cihte deihna bulpi hi.Thu khinkhaikik (Researcher) te’n hibang in khat-in-khat (one-on-one) laisimpih(tutoring)na pen siamsin leh laihilh na te ah a muibun pen cih mukhia uh ahi.Laisimpih(tutoring) pen phatuam cipi in phatuam hi, ahang in Laihilh(teaching) leh Laisimpih(tutoring) kikal ah ki lamdangna laigil khat om gige cihi. Laisimpih na in laisin te telloh thu ah a telcian dongin simpih in theisak zo hi, alangkhat ah laihilhte(teaching) leuleu ciangin laisinte’n telciannai takei leh maban zomin a paisan uh kulhi, banghang hiamcih leh mitampi hilhkhawm uh ahihman in leh hunciangtan khat sungaa a zawhtanding uh ciangtan neisa uh ahihman ahihi. Tuamun panin laisinte lammang maban mangin laizui zolo hongsuak uh bekthamlo in a lametna uh beisak thadah sak zawbeh lai hi. Hihmun santak ah laisimpih(tutor) te kisapna hong thupi in laisiam leh laithei hongsuahkik nadingin hong panpih thei uh ahihi.Thu khinkhaikik (Researcher) te in, a kician laisinpih (tutor) khatin maban paikhatbek pumnawkpih cih hilo zaw in, laisinte’ theihsiam zawhna tan khinkhai kawm leh a kulna dungzui in thukawng heizialzial thei te ahihna uh honggen silsel uhhi.THULAMLAK (mentor) icih eeleh?Thu khinkhaikik (Researcher)te muhkhiatna ah, thulamlak(mentor) in kulna mun tampi te ah lamlak makaih leh thulamsam (mentee) te maban muibun zawtham cih mukhia uhhi. Thulamlak (mentor) te in thulamsam (mentee) te tupna kungkhuam sehpih (goal setting) in tawsawn kawm hileh muibun pen uh ci uhhi. Hih mun ah, thulamlak in ama tuahngei phuutkhak ngei thu te bulphuh in lamlak uhhi.Thulamlak te’n thulamsam (mentee)te’ tupna kungkhuam te zuihkawm zawhna ding in kivaksinsak (coach) zonghi kawmpah uhhi.Hih ih vaihawmna pen in tupna kungkhuam phuhpih na tawh maa suanpihna khat ahihi.Thu khinkhaikik te muhna dangkhat ah thulamlak (mentor) in sangnaupangte tupna sehsatpih, geelpih, phuutpih leh mualsuahpihna tawh huhtheih zawhding kuul pelmawh cihi.Thulamsam (mentee)bek hilo in thulamlak (mentor) tawh pangkhawm in tupna kungkhuamte phukhawm leh muibun zawtham tham cihi. Tua bekbek inzong sangnaupangte’ ki piakkhiatna, thalawpna leh tupna sangtheihna khangsakzo tangial cihi.Tua aihleh, Thulamlahna in bang hong PHATTUAMPIH hiam?Thalawpna (motivation) hong khangsak zaw hi.Ki pummuan’na (confidence) domsang hi.Tupna ngimna (goals and purpose) kungkhuam tungah cihtakna (commitment) liansak zaw hi. Ki pum upna (self-belief) khangsak hi.Lawhcing sak (productivity) zawtham hi. Naseem tualbualna mun tangzai lungkimsak zaw hi. Greater Career Satisfaction Aituam kivakna domkang to hi. Development of a Professional IdentityGPA sangsak zaw (grade point average)Sangnaupang khat kitangsap pilsinna leh nuntak khuasak makaih na ah Laisimpih (tutoring) tawsawn na leh thulamlah(mentoring) makaih (tupna kungkhuam phuhpih) na gawmkhawm hileng analawh peek zaimahmah ding ahihi.Thulamlahna (mentoring) leh tupna kungkhuam phuhpihna (goal setting) tawh Thulamsam (mentee) aihkeh sangnaupang khat mailam huntom leh hunsaupi vaigeelkholhsakna in tawsawn na thumaan pen ahihi. Hih in amau mailam tupna leh hongpiang ding lametna hilhkholhna zong ahihi. Tuamahbang in, laisimpihna (tutoring) inzong thulamsam (mentee) khat ama tupna kivak siamsinna ah huntomno sung in gualzawhpih thei ding cihbekthamlo in, tua zom ah hunsau maban tupna zongh gualzawhpih tosuak ding ahihi.Hihbangin thulamsam aihkeh siamsin khat maban thalawpna domkangpih thei ihihi. A tawpna ah thulamlak (mentor) tawh a kikhenkhit nungciang unzongh, amau le amau in tupna kungkhuamzongh phuttawm theita leldinguh ahihi.A ki makaih leh thulamlah siamsin (thulamsam) khat in:Nuntak lungkimna sangzaw (Increased Life Satisfaction)Nasep silbawl maban telcing leh lawhcing zaw (Improved Career Mobility and Opportunity)Panmun le zaa khan’nawh zaw (Higher Promotion Rates than non-mentored peers)Thutopna mun: ** Cohen, Peter. "Educational Outcomes of Tutoring: A Meta-analysis of Findings." American Educational Research Journal (2011). ** Sorrentino, Diane."The Seek Mentoring Program: An Application of The Goal-Setting Theory.” J. College Student retention Vol. 8
Paunak 24:5 Thahatna sangin pilna hoihzaw a, thakhauhna sangin thutheihna hoihzaw hi. (Lungdam)
Tuesday, 15 September 2015
Naupangte lunggulhna telsiam in
Naupangte’ Uukna tawsawn nading Hunhoih Encouraging Passions In Adolescents Mikang pautawh 13-19 kikaal pen teen, teenage, adolescents zong kici, eipau in sawmle na……Adolescence cihpen khang-kum-kal kici thei hi, naupang khat (numei hileh pasal hileh) kum 10 hongcing khit leh kum 20 phakmadeuh kikalpen khanghun laitak hicitciat hi. A diakin pumpi thapuak bekhilo in thungaihsutna, lungsim ngaihsutna, uukna, deihna cihtuamtuam te ah khangtoh hun ahihi. Lungsim zongh gangmahmah in nakhatpeuh ki lawpbaih mahmah hi.Hih adolescence gual naupangte’ nu le pa dinmun ah na omzenzen leh uukna khatpeuh ah tawsawn in lamlahnading hunhoih linlian cih nathei in.Ciimtungtuang thukhinkhai te muhna ah naupangte thalawpna ah na tawsawn ciangin a talent uh phungvuhsak nahi gige hi. Na tapa tuukpeng a peeknopleh khuado tuukpeng team khatpeuh ah amin saizap sak in. Na tanu lasak kineih alunglut leh tuatawh mansak ken, siamteh kilawmteh cin pahtawi inla kician takin kineih lasak sinsak pahsawm in.Nangmahmah naupangte etteh dingin om masak sawm in. naupangno leh mungdeng gualin amuhbangpeuh sia le pha cilo in ciingpah sawm uhhi. A diakin naupangte etteh leh ciin’tak ding aa geinaipeen ah nute pate mah ahih cih theih gige un.Tua aihteh naupangte uukna khatpeuh natawsawn zawh nadingin nute pate mahmah inzongh uukna kician khat naneih uh kisam gige hi. Ih uukna mahmah khatpeuh semkha bawlkha ihih pen bangzahta in nuam in ih lungkim hiam cih naupangte genpihpih ding kisam hi.Nute pate mahmah in na naupang laihun aa na uukna te te ngaihsun phakik in, sawtsim in zongh mangngilh khinphial khading hiteh.Hiah anuai ah naneulai in na uuk phatdiak thu nam 3 gualsuk dih in—1. ………………….2. …………………..3. ……………………“Instant Influence” kici laibu hoihmahmah sung ah hihbangin ngaihsutna honghawm hi.1. Hih teitei ding cihbel hisamlo, atungaa na uuk thulu nam 3 lak pan khat tawh ki tawpat sawm dih in. 2. Pii-ciang hileh 1-pan-10 kikal ah, hih na kitawpatkik sawm uukna pen bangzah in uukkik lai nahiam?3. na nambat mal alian luazen hia?4. Hih na ki tawpatkiksawm tua na uukna in bangtan phattuamna hongtun’zo ding na lam en hiam?5. Hih na lametna ciangtan ihcih in bangzah in awlmawh taak ahiam?6. Tua khitciangin, bangtawh zomto dingcih geelkholh nanei hia leh? Na phattuampih ding lametna lianpi tawh….Gthna: Ki tawpatpih kikding uukna te cihciangin; Tangthubu laisim na, zingtai na cihbang dan ee.Naupang pattah siam nu le pa hihsawm tawntung un......LD