Nagil a tui pian kiu keu a,na puan silh ciang a hih ten tan pian leh thau ta ing ci in na ki phawk hun ding hi. Tua teng awl mawh lo in na pai to to leh mi thau pi na suak ding a khiap ding ong haksa mah mah ding hi.
1. Sun an , zing an te’ nelo in om peuh mah ken.Zing an ne lo , sun an ne lo in na om ziau leh nikhat sung khawng na gawng pak ding a , hun sau pi a ding in nat na piang thei hi. Mat leh zet in nek zong hoih lo leu leu a, khat vei na nek tak ciang in , den teh ka duh kha lai ding hiam ci in ngaih sun masa in.
2. Lung kia sak ken .Man mai ah ki en in kei thau lua ta ing, ci in lung kham ken. A hi bang bang a piang bang bang ci in puan ki tuah mel loh pi zong silh sawm kei in. Tun thau pian ta ka hih the koi ci khiap ding ci in lim tak in hun pia in ngaih sun masa in. Nang leh nang ki mawh sak ken.
3. Nik leh puan tam pi lei beh kei in.Ka puan silh te’ ki tuak nawn lo ci in a thak lei gawp ken. Na lung sim ong ki hei sak in na thau khiap nop na ong bei sak thei hi.
4. Cidamna tawh ki tuak in khiap sawm in.Cidamna tawh ki tuak in , ki mawl , nek leh dawn ki dawm , ban ah na lung sim sung ah na lung kiat na teng a bei ding zong thupi hi. Kal khat in 1lb or 2lb ciang khiap ding hoih in tua val lau huai hi. Lung duai tak in ki mawl kawm , an khiam kawm cih bang in han ciam in.
5. A val lua in ki mawl kha kei in.A val lua in ki mawl na in cidam na ding ong khak tan hi. A hoih bek ciang tawh ki mawl in dam dam in zom to to le cin duang hoih na ding guah zawh na a la to to hi teh.
Paunak 24:5 Thahatna sangin pilna hoihzaw a, thakhauhna sangin thutheihna hoihzaw hi. (Lungdam)
Thursday, 20 August 2015
Mithau luate koi ci kikep ding
hong it takpi numei
Numei khempeuh kap thei uh hi. Ut manbek leh kah nep man bek a kap hilo uh hi. A lungsim sung vuah na a sak man uh leh huh na a ki sap man un akap uh hi. A lawm ngaih pa nang mah in lim tak in akha siatna te’ thei in la, a pua lam ah khitui in a luat khiat maa in hehnem in tha pia in.Numei te’ in a lawm pa te’ kiang vuah “ nong ngai hiam “ ci in dong tang tang thei uh hi. Hih bang in a dot uh teh thu nih om thei hi. A masa pen in a lawm ngaih pen in ong ngai ing ci ngei nawn mel lo . A hih kei leh a mah leh a mah a lung neu man in ong dong kha zong hi ding hi. Tua dan ong dot khak leh na ang sung ah pom in aw nem tak tawh “ nang ong ngai mah mah ing’ ci in gen in. Hih kammal khat tawh ong piang ding buaina tam pi kidal khol thei hi.Numei te’ in a thu mel, a la mel om lo in a lung tom thei uh hi. A lungtom na uh a hang om hi. Et loh ding pi na et khak na, gen loh ding pi na gen khak na hang hi thei hi. A hih kei leh a hunlap lo in ph set kha cih dan te’ a ki pan hi thei hi. Numei te’ lung sim pen nem mah mah in , mai sak na ding leh itna lim tak pia le cin a mau heh na teng pen huih mut khiat bang pah lel hi.Numei te’ in paak , letsong neu no neng a hi zong deih thei mah mah uh hi.Paak deih na pen numei te’ pian pih hi. Pasal te’ theih ding in a man pha lingpaak a hi zong , gamlak a paak mawk mawk khat a hi phial zong in numei te’ a ding in a lung kim na uh ki bang thei ve ve hi. A thupi pen in na lung sim citak tak in na it ding a thu pi pen hi.Numei te’ in na ph set ding ong ngak thei uh hi. Ong it na leh ong ngaih na tawh na ph set ding a ngak a hih lam phawk zel in.Numei te’ pen zong kam tam thei uh a,zong pasal te’ sang in khasia baih uh hi. A lawm a gual te uh tawh a ki muh uh ciang in a kiim a paam thu, tawl nga lo in gen thei uh hi. Tua pen in a mau a ding in lung nop na khat hi in , tel siam in. Tuhun numei te’ in nasem vi ve a hih man un maitang ki mu in ki ho hun ding zong om lo in ph bek mah tawh ki thu za in ki ho zel uh a hih lam zong tel siam pih in. Lawm pa te’ in lung duai tak in amau gen teng ngaih sak zo lo a hih man in , a lung sim sung ah om khat peuh peuh a lawm te’ tawh a gen uh a hi hi.Mi khatpeuh ih ngaih ding lau kul lo hi.Numei te’ in lawmpa te tawh ki ten na ding in lung hiang het lo in na khem peuh pia khia ngam uh hi. Mi khat ei hang in ki khel, a zat ngei khat ,a gam tat zia ki khel cih pen ong it tak pi a hih man hi. Nang ong ittak pi numei a ding in aw khum , kamciam cih te’ sang in nang kiang pan in a ngah lungmuanna leh haksat hun tak ciang in a muan huai liang ko khat a kisam a hi hi.Pasal te’ in mit tawh en in hoih na deih in a hoih khat tung ah ki nga thei uh hi. Numei te’ in lungsim tawh ngaih sun in pasal te’ en a hih man un a lung uh gim thei mah mah hi.Numei te’ in a et lawm u tong tawh ki bang in a hi zong in pasal khat a ngaih khit nak leh a kha a ki tan khia u tong tawh ki bang hi. Tua a hih man in pasal te’ in ong it numei te’ nak pi tak in itbawl leh kem siam in , kha sia sak lo , khitui luang sak lo ding hi hang.
Zing nathawh phet in
1.Pawl khat te in zing sang a thawh phet in tui dawn in pawl khat in mai phiat khit teh tui dawn hi. A thu pi pen in na thawh phet in bang mah na nek maa in tui dawn ham tang in. Tui na dawn na hang in a nuai a ham phat na te na ngah ding hi.
2.Na ci nasa ong hoih sak ding hi.Na pumpi sung ah a sa ong bei sak hi.
3.Thau luat na ding ong kham sak hi.Pumpi thagui te’ ong tha hat sak hi.
4.Gil pi uum ong siang tho sak hi.Nat gual pan in ong dal hi.Sisan siang tho sak in ong ci dam sak hi.
Huih nakpi-in diik lecin
1. Lungsim zaang sak hi.Huih nakpi-in i diik tak ciang i khuak kiangah, ”Dai takin om hithiat in”, a ci tawh kibang a, lungkhamna, patauhna, lungzinnate leh zunkhum nangawn damsak thei hi.
2. Pumpi sung natnate bei sak hi.Huih nakpi-in i diik ciang i tuap thahat sak hi. I Tuap pen pumpi sung natna hoih lote, pumpi pualam ah a paikhia sak, mun thupi mah-mah khat hi. Cibawk, sikhang, sathau cihte beisak hi.
3. Sungthaute kiam sak hi.I pumpi sungah huih siangtho tampi lut ahi manin a kisam lo sungthaute kiamsak hi.
4. Ihmutcim sak hi.Phawk theihna thaguite tawlnga sakin lungsim zong daisak ahi manin nuam takin hong ihmusak hi.
5. Gilpi thahat sak hi.Sungkhak, sungnim cih a kipan gilpi natnate dam sakin gilpi thahat sak hi.
gualzawhna thusim
Tanglai Greek mipil a hi Diogenes in zingsang khat nisa awi in ong tu hi. Nisa awi a , a tu Diogenes Kumpi Alexandra in a muh tak ciang in “ Diogenes aw na deih peuh peuh khat ong ngen in ci hi. Diogenes in kizan piat piak kawm in “ Na ki khiin dih o , ka nisa awi ong liah cin , nisa awi nong liah loh na in kei a ding in a hoih pen letsong ‘ hi pah hi ci in dawng kik ziau hi.
Alexandra kumpi pa mah in khat vei Diogenes kiang mah ah Macedon kumpi pa tawh va ki mu in ci in sawl ngei a, Macedon kumpi pa kei tawh a ki muh nop leh ong pai thei lel hi. Eaten gam pan in Macedon khua pain a ding lam a sau dan ki bang ve ve hi ci in dawng kik hi.Khat vei leu leu Kum pi pa mah in dawng hi.
Diogenes aw nong kih tak hiam a cih a leh “ kumpi pa aw nang pen thu hoih maw thu hoih lo na hiam a cih leh Kum pi pa in thu hoih hi ing ci in tha ngah tak in dawng kik hi. Tua ciang in Diogenes in kua kua a hi zong in thu hoih kih ta om lo ding hi ci in Kumpi pa kiang ah dawng kik a, kumpi pa in a cih na ding thei lo hi.
Gam tam pi leh minam tam pi tung ah a gual zo Alexandra Kumpi pa in mipil khat a hi Diogenes pen zo zo ngei lo hi. “ Kumpi hi kei leng Diogenes hi nuam ing ‘ ci in gen ngei hi.
Lei tung ah na khem peuh ki gual zo in ki ngah thei hi. Ahi zong in mipil te’ ii lung sim pil na tei na pen bel ki lak sak thei lo hi.
Hih bang thu te’ pen mitam pi in a tawp khak na mun a tun tak ciang un a phawk theih thu te’ na hi gige hi. Tua a hih man in Lei tung ah Pilna in na khem peuh tung ah ong gual zo sak hi.
Abraham Lincoln kammal 10
1.Ciiltat na lo tawh hauh na piang ngei lo hi.
2.A thahat te’ khen khiatna tawh a tha nem te’ ki huh zo lo hi.
3.A thahat te’ thanem sak na tawh , a tha nem te’ tha dim na ding ki bawl sak thei lo hi.
4.Khasum ong pia te’ simmawhna tawh khasum ki khang sak thei tuan lo hi.
5.Mihau te’ ih siat sak na tawh mizawng te’ ki huh zo lo hi.
6.Ih sumlut sang in ih zat na a tam zawk leh haksatna pan ki suak ta ngei lo hi.
7.Sum lei tawi na tawh lung muanna ong pia ngei lo hi.
8.Mihing khat ii suak ta tak a sep nop na lung sim na suksiat natawh na sep ngam na leh alungsim cih takna ki lam zo lo hi.
9.Mihing khat ii amau sep theih khat peuh sep pih na , amau sep ding kilawm te’ sep sak na tawh a khan tawn in ki huh thei lo hi.
10.Khat leh khat ki muhdahna in, buaina pian sak nop na tawh unau lungsim ong khang sak lo hi.
Nang Leh Nang na kitel hiam
Amasa-in nang leh nang nakithei hiam ci-in hong kidong leh kithei mah ing icinuam tek khading hi. Ataktak in, ei leh ei kitheih-telna pen ‘Philosophy’ i thu tawhphah thumung hi ci-in mipil tampi in sansat uh a, tua pilna ngahzawh ding hamsa mahmah hi. Kei leh kei kitheitel veng aw ci-a, kisial vuavua khat zong pen akithei tello takpi hizaw kanlai hi. Ei leh ei kitheilo in midangte amau leh amau kitheihtel nading Guideline vapiak vaivai zong pen haivai zawlai hi. Gentehna-in, “Kei kamin Go Sawm Piang hi,” aci lanlan khat zong pen ama hihna agen hilo-in, akiphuahsak (apu/apate’ piak) min agen hilel hi. ‘Know thyself’ cih thuciin pen Paythagoras kammal hi-a, mi kipilsakte leh mi kiphasak te mawhkawk nading a agelh hizenzen lo hi. Na hihna, nahih zawhna (Your Reality, Potentiality) kithei in acihna hizaw hi. Tuapen tanglai Greek mipil 7 te in Delphi khua Apollo biakinn lutna ah nagelh uh a, tuni dongin ‘Philosophy’ lamah mipil tampi in abuaipih uh thuthuk mahmah khiatna/deihna tampi anei thuciin khat ahi hi. Pawlkhat in asialam in khia uh a, pawlkhatte in ahoih lamin khia uh hi. Nidangin keizong ‘Know thyself’ cihpen ‘Nang leh nang kithei in’ acihna hi-a, mi kipilsakte khawng taina bekin kizang ding kasa ngei hi. Tuamah bangin pawlkhat in, ‘Know thyself’ cihpen, “Na haina, napoina, nahemna, nazawnna, nangauna, na kicin-lahna, na thanemna, nazawng khalna’ kithei inla kiphatphat, kipilsak se kei-in,” cihna bekin sansat uh a, midangte’ thuhilhna bangin azang zong om hi. Tuazong ‘Know thyself’ i adeihna/akhiatna namkhat ahi ‘Na hihna zah valin kiphat kei in’ cihtawh kinai napi mipil tampi khiatdan taktak nahilo mawk hi. Akhiatna namkhat leuleu ah ‘Nang leh nang kithei inla midangte’ hong ngaihsutna awlmawh sedah in’ cihna zong ahi hi. Tua hi-a, ‘Know thyself’ tawh kisai leh ‘Self Knowledge’ tawh kisai thuthukpi ahihna leh, ei leh ei kitheih ding pen genziau bangin abaih-lohna pawlkhat mipilte kammal tungtawn in ikikum nuam hi. Mipilte’ sandan pawlkhat anuai-ah ensuk ni: Ei leh ei kitheihtel ding haksa leh thuthukpi ahihna “What a mystery I am to myself!”Kei pen keimah kahihmawk bangzahta in theihhak hiam!― Hans Christian Andersen (1805 – 1875) “I know all except myself.”Kei leh kei losiah kathei khin hi.(Kei leh kei bel kithei keng).― François Villon (c. 1431 –1463) “Who in the world am I? Ah, that’s the great puzzle.”Leitung tuankhia-ah kei kua himawk kahiam? Ah, tuapen abuai-huaipi khat hi.― The Rev. Charles Lutwidge Dodgson (1832 – 1898) “The most difficult thing in life is, to know yourself.”Nang leh nang nakitheih ding haksa pen hi.― Thales of Miletus (c. 624 BC – c. 546 BC) “There are three Things extremely hard, Steel, a Diamond, and to know one’s self.”Ahaksa, akhauh phamahmah thum om a, Steel, Diamond leh ei leh ei kitheih nading ahi hi.― Benjamin Franklin (1706 – 1790) “Can one know oneself?”Mihing khat amah leh amah akithei zoding hiam?― Baroness Dudevant (Paris, 1804 – 1876) “Who am I? is the only question worth asking and the only one never answered.”Kei kua kahiam? Cihpen dottaak mahmah dotna leh dawngkikna om ngeilo dotna khat ahi hi.― Deepak Chopra (born October 22, 1946) Hih atung a tengpen mihai phengpaupau haiciakciat te hilo uh hi. Mihing nuntakna hoihtak a ngaihsun mipil, siavuan, politician, scientist, laigelh siam, laphuak siam cihbang danin kivakna tuamtek aneiciat vive uh hi. Tuate lakah Thales pen Greek mipil 7 (The Seven Sages of Greece) te’ lakah amasa pen dingin kingaihsun hi. Tua banah, ei leh ei ihihna bang a lungkim theihding akisapna ciang om hi. Anuai-ah ensuk leuleu ni: “Wake up! Be thyself!”Tho in/khuaphawk in! Nahih bangin hilel in! (Mikhat peuh i hoihsak bangin kineih khem sawm/gamtat sawm haihai sekei in).― The Bhagavad Gita (Hindu Scripture) ‘Know Thyself’ was written over the portal of the antique world. Over the portal of the new world, ‘Be Thyself’ shall be written. The message of Christ to man was simply “Be Thyself.” That is the secret of Christ.Tanglai leitung kongpi tungah ‘nang leh nang kithei in’ ci-in kigelh hi. Tuhun leitung kongpi tungah ‘nahih bangin hilel in’ (Midangte’ hihna deihgawh, eng sese kei-in) ci-in kigelh ding hi.Mihingte’ kiangah Khazih i thupuak in ‘nahih bangbangin hilel in’ cih ahi hi. Tuapen Khazih i thusim zong ahi hi. ― Oscar Wilde (1854 –1900) “Learn what you are, and be such.”Nang bang nahi hiam cih kitel inla, tuabang in hilel/omlel in.(Kineihkhem tawmse kei-in).― Pindar (ca. 522 – 443 BC) Mihingte pen gamtat luheek, zia-le-tong, ngaihsutna, pilna, kivakna, duh leh deih, atuamtuam neiding a Pasian in hongbawl hi-a, siatna leh mawhna piangsak ihih liang keileh ei hihna bang a gamtat khuasak lelding ahi hi. Maitang zahtak neilo thutang gen pawl omding, tuamah bangin mi maimuh nopman a phatphat, akhialhna lah pulak ngamlo, amau zaknop ding thubek agengen pawl zong omding hi. Pawlkhatte kiniam khiat kineih tawm, pawlkhat awzol dakdak kisin tawm, pawlkhat athukhual mahmah kineih tawm, pawlkhat lah mipilte’ paudan, awkaih dan ciingtawm, kisin tawm cihbang danin kineih tawm zia-le-tong apaksak zong om hi. Kipuah phat ding pawlpawl a-om teii hangin kipuahphat kullo ihihna bang a suaktatak a omtheih zong kisam hi. Ei hihna taktak sangin mikhat peuh i tatzia leh hoihsakna bangin kineih tawm kisin tawm pongmawk pen ei leh ei akikhem kihilel hi. Theihding khatah, omna mun leh mualzui-a mite tatzia thukhunte zuihloh aphamawh na-ah zuihding hi-a, thukhun palsatna ahih keinak leh ei mimal i ‘Personality, Individuality’ zong thupiseh kul hi. Tua banah, ‘Know thyself’ pen ‘Nang pen mimawkmawk lo, nalianpi bawlthei alamdangpi nahihna agenna in kilimzat pen hi. Anuai-ah ensuk ni: “Know thyself, and thou shalt know the Universe and God.”Nang leh nang kithei in (Nahih-taktakna/nahih-zawhnakithei in), tua hileh Khua-vannuai leh Pasian nathei ding hi.― Pythagoras of Samos (c. 582 BC – c. 496 BC) “Know ye not that ye are gods.”Pasiante nahih lam uh kitheilo nahi uh hiam.“As above, so below. As within, so without.”Atung leh anuai kibang a, asung leh apua kibang hi. (Adeihna taktak asukha dingin khiat haksa-ing).― Hermes Trismegistos “.... The kingdom of God does not come with observation; nor will they say, ‘See here!’ or ‘See there!’ For indeed, the kingdom of God is within you.”Pasian’ gampen, ‘Hiah om hi! Huah om hi! Cihbang danin muhtheih etciantheih dingin hongpailo ding hi; Amaantak in cileng, Pasian gampen note sungah om hi.― Luke 17: 20-21 (NKJV) “Poor wretch, you carry about a god within you, and know nothing of it.”Miliangvai aw, nasungah pasian khat napuak kawikawi lam nakithei kei hi.― Epictetus (AD 55 – AD 135) “Man, know thyself, and thou shalt know the Gods.”“The body is the temple of the God within you; therefore it is said, ‘Man: know thyself.”Mihing aw, nang leh nang kithei in, tua hileh Pasiante nathei ding hi.Na pumpi pen nasung a-om Pasian i biakinn hi; tua ahih manin, ‘Mihing aw, nang leh nang kithei ta in’ kici hi.― Ancient Egyptian Sayings “Do you not know that you are the temple of God, and that the Spirit of God dwells in you?”Note in Khasiangtho’ teenna Pasian’ biakinn nahih lam uh kitheilo nahi uh hiam?― I Corinthians 3:16 (NKJV) “God stands in the congregation of the mighty; He judges among the gods.”Mihat miliante kikhopna ah Pasian ding hi; Amah in pasiante lakah thukhen hi.― Psalms 82:1 (NKJV) I said, “You are gods, and all of you are children of the Most High.”Ken kongcih in ah, “Note pen pasiante nahi uh a, navekpi-un Sangpenpa’ tate nahi uh hi.”― Psalms 82:6 (NKJV) Jesus answered them, “Is it not written in your law, ‘I said, “You are gods?” If He called them gods, to whom the word of God came (and the Scripture cannot be broken).Jesuh in, “Note pasiante nahi uh hi ci-in na thukhun sungvuah kigelh hilo ahihiam?” Ci-in adawngkik hi. Pasian’ kammal hongpai khiatna mite pen pasiante hi naci ahih leh (Laisiangtho gen kisusia theilo cilai leng) ....”― John 10:34-35 (NKJV) Laisiangtho sungah ‘Note pasiante nahi uh hi’ cihtawh kisai-in theologians te’ muhdan leh sandan kibanglo-in kinialna tampi om a, tuavai ikinial tadih phot keiding hi. Ahi zongin Freemasons te in Buddhist upna leh laibu tampi siksan in ‘Mihing te amawkmawk lo Pasian namte hihang’ cih um uh hi. US gamah Presidents asemngei mi 1/3 leh, tulaitak US kumpi uliante sungah thunei pen te Freemasons vive hikhin uh hi. George W. Bush leh Clinton zong Freemasons mah ahi uh hi. Washington D.C. khuasat masa George Washington leh Benjamin Franklin te leh adang honkhat bangzong Freemasons hi uh a, tudongin US te’ dollar tung leh US te’ kiciap-tehna limpi (National Emblem/Seal) tuamtuamte ah amau lim (Freemasonic Symbols) tampi koih uh hi. Washington Monument khuampi bangzong Freemason ngeina (Freemason Ritual) tawh kiphungvuh ngiat hi. Tua banah, George Washington pen ‘Mihing Pasian’ (Divine Human) bangin sang uh hi. Igennop tomkaih pakleng, amau biakinn sung tokhum tungah ‘Know thyself’ ci-in gelhngiat uh a, tuapen mikona, mi mawhsak nopna tawh agelh uh hipeuhmah lo-in, nang pasian nangawn asuakthei nahih lam kithei in acihnopna uh hizaw hi. Hih Freemasons tevai pen tampi gelhdah ni-in, igennop abulpi pen ‘Know thyself’ cih thuciin i akhiatna taktak pen ‘Mihing thupitna genna in mipilte’n khiazaw uh hi’ cih ahi hi.