Thursday, 14 May 2015

Pastor te'n minam vai ah bangci malak ding

BIAKNA MAKAITE'N MINAM MAKAIHNA AH PANMUN KOICI LAK DING!

Tulaitak leitung mun tuamtuam a om Zomite sungah hih dotna ahi, “Biakna makaite’n minam makaihna-ah koicih panmun lakding?” cih thu kikupna ka za zeel a, tua tawh kisai kei mimal ngaihsutnate kong kum nuam hi. Amasa pen-in ih biakna makaite’n minam vai-ah a diakin tunai teng banghang ong lim mapan mahmah uhhiam cih, a hang ka muhna kong kum masa nuam hi. Zomi vai a hi phial zongin Myanmar gambup gamvai huihnun zia le tangthu te tawmkhat mah ih sut ong kul veve hi. Myanmar gam pen 1962 kum a kipan General Ne Win in thu neihna khempeuh sut a, 2011 dong galkap ulian khat peuh thuneih na tawh gam a ki-uk a hihi. Mikhat utut in kum tampi mah ong ki-uk a, a dang kuamah thu neisak ngiatlo-in kua mah-in nialngam lo, dawng ngamlo, kuppih ngamlo hi.Mikhat thuneihna (autocracy) nuaiah ih omsung mipite’n tangpi vai na-ah suakta takin kihelkhuan ngahlo-in mipi kipawlna(civil society) pen thanem, zawngkhal mahmah hi. Tua lian hun laitak-in kipawlna pi(institution) lakah tha khauh mahmah nihna om hi. Amasa kipawlna in theihtheih sa ahi galkap(military) te hi-in a nihna-in biakna (religion) a hihi. Buddhist biakna bel genkullo-in khauhpai mahmah khin hi. Biakna-ah suahtakna ngahlo ih cih hangin Zomite tampi Asia, Europe gam le USA gamte ah Lai Siangthosang hoih nono tampi ah ihkah kha a, Lai Siangtho sangte’ sinding thute (curriculum) geelna-ah kumpi-in ong nawngkaisak samloin, suakta tak-in ih hilhnop bangbang Pasian thugil le mikang laite ih kihilh hi. Tua laitak-in kipawlna dangte ahi sang naupang kipawlna, media kipawlna cihte akipan kipawlna tampi tak kumpi-in nasiatak khaktan uh hi.2011 kum taktak teh mikhat pumuk-na(autocracy) pan mipite thuneihna (democracy) lamah ki-ukna dan kikhel ong kipan hi. Democracy gam kician ih hi nai kei a, a hi zongin mipite’n thu-le-la khat peuhpeuh ah kihel, khensat khuan tawmno khat ih ngah hi. Hih lamet phatloh laitak kikhel vatna (democratic transition) them neu bekzong Myanmar gambup ih kilat(shock) manghi. Ih lung am-in, ki buai phengphang ciat hi. Ulian thunei te a kipan mipi mahmah ki-ukna dan thak ah gamtat dan ding theilo hi. Gam tuamtuamte zong Myanmar gam tawh kisai a policyte uh sitkik phapha uhhi. Democratic transition cih limlim pen gam picing khat lam nading a patauh huaimahmah hun(critical point) khat a hihi.2011 khit mipite ong makaih siam ding muan theihpah kipawlna kician (insitution) khauhpai kitangsam mahmah hi. Political party thakte lah mipite’n muang taktak ngam nailo, party luite lah zawm mahmah lai-in kuamah kiging (ready) man nai lo hi. Ih makaipi Rev Dr Simon Pau Khan En gen zel ahi makai lawhsapna (leadership crisis) pen Zomi sung bek hilo-in Myanmar gambup in kituak hi. Tua laitak-in, a omsa kipawlna kician nih ih cih galkapte le biakna makaite’n hih lawhsapna-ah panmun ong la pah thei uhhi. Galkapte a hih leh kuaman pakta zo nawnlo-in biakna makaite mah muan-le-suan in kinei zaw hi. Zomite’n makai ih lawhsap mahmah laitak minam ong makaih ding biakna makai kician ih neihpen politic kammal zangle hang, patauh linglawngna pan dalna zatui (shock theraphy) bangin ka mu hi.2010 kum Demcember kha-in Tedim khuapi ah Zomi bup makai ding ih teel a, Global Zomi Alliance (GZA) cih ong piangkhia hi. Hih kipawlna pen Pasian in Myanmar gam kikhelna hun (democratic transition) ah Zomite i kisiat gawp / kitapzanlohna dingin ong kiginsakna khat hi dingin ka mu hi. Hih GZA i neih khak pen Zomite minam le gamvai ah lungvai, lung-am in ih om laitak ih khamuanna le i manawtna ding ahi hi. A hi zongin kipawlna khat peuhpeuh pen 100% kicing, muanhuai cih om thei sam lo hi. Tu sung teng diak bang zong vai tuamtuam ah biakna makaite hawmthawhna le awi-lohna tampi om hi.Kei mimal ngaihsutna-ah kum 2011 khit lam bang GZA ong om kei lai zen leh mipi sungah kitapna, kitotna, kilangpannate le kipawlna le mimal aituam hamphat nading in mipite kizangh kha cihte tulaitak dinmun sang ong sukzaw kha tam ka ci hi. Beh-le-phung, pau-le-aw kaih tuamtuam tawh ih kigawm zawhloh laitak biakna le pawlpi tawh kikhen suak laizen lehang khasiat huai mahmah ding hi. Tun a hih leh a thupi-ah ih makai pipa Pu Enno ong hanthot den mah bangin ei mipite-in thu tawh nungta-in, picing lungsim neihna tawh itna huang (scope) khan-in, mikim huai theihna (inclusive approach) lam hanciam toh suak ding kisam kasa hi.2011 pan 2015 kikal sung in mipi kipawlna lamte’n a hiciangkhat mun le septheihna ngah ta hi. Political party kiphuan, kipuah, party zum hon ziahziah theihna, NGO tuamtuamte’n zong ih gamah nasep theihna hun kingah kha tahi. Tulaitak mipih te makaih dingin pilna, siamna tuamtuam neite (Gtn, lawyer, academician, scholars, thinktank) ei panmun tekpan ih kizen, hanciam, kipiakkhiat kul mahmah hi. A bucing khantohna ih ngahna dingin a kibanglo panmun tekpan tha ih san keileh biakna makaite bektawh ki lang bai thei dinghi.Tukum 2015 bei lamteh kiteelna thak ih gamah ong om leuleu dinghi. Democratic kikhelna lam pan gam kician lamna (state building) lamah manawt ding kipan pianta hi. Kikhelna pan kilamna lam-ah ih manawh teh mipi makaihna vai ah zong zia thakkhat ong kisam to leuleu ta hi. Hih bang hun-ah biakna makaite’n ong koicih makaih dinguh hiam cih ih gending hi.Biakna makaite’n a sep dinguh thei lua mahmah khin uhhi. A hawmthawh ih hi kei a, minam vai-ah sepding kuppihna hizaw hi. Zomite makai pipa Rev Dr Pau Khan En gen, siampi dinmun (prophetic role) cih lungngaih huai mahmah hi. Hih siampi dinmun pen GZA makaite bek hinawn lo-in biakna makai limlim lakding panmun suakta hi. Prophetic role ih cihteh na khempeuh Pasian thuman le thutak tawh lampi man-ah thuhilhna a hihi. Party khawng makaih gawpding, kumpi ukna zumte tuhgawp ding cihna hi zenzen lohi. Politic makaite thuman lohteh, sumbawlte ong duhhop huaiham luat uhteh,mipi sungah kizawhthawhna, thuman lohna te-ah Pasian kammal thuman thutak tawh thuhilh kitaina le lamlahna ahihi.Tua ahih manin kiteelna-ong nai kuanta a, biakna makaite’n party khatpeuh maipha piakdiak, panpih diak, angvan deuh, pampaih deuh cihbang neilo-in, Zomite kihelna party limlim kuakua in a makaih zong-in a tawntungin Pasian thutawh a laizang(neutral) ah om kul hi. Tua dinmun kheng val in kilim helluat khak leh mipi sungah cidamlohna ong tam kha thei hi. Party te’n meetang(vote) ih deihleh eithu in hanciam ding hun hi-in biakna makaite’n zong mibup huam in thu ih genteh party khatpeuh zat suah khakloh ding kidop huaihi.Biakna makaite’n siampi dinmun ong lakkhit uhteh lunggulh huai mahmah khat-in a kidim gupkhiatna sepna-ah ong makaih ding ahihi. Topa Jesu in kha bek a gum khia hilo-in cinate damsak, misite thosak, gilkialte anvak, meigong tagahte don-in numei naupangte avei nate ih zuihkul hi. Kawllai-in akigelh teh nainganzi (politic), batazi(religion), sipuazi(economic), lumuhzi(social) cih sepna te-ah lumuhzi lam ahihi. Minam vai cihna sungah hih thu (4) teng kihel hi-in nainganzi bek hilo hi. Beh-le-phung vai ka cih nopna hilo-in “mihing khantohna” lam hizaw hi.Mihing khantohna(human development) tawh kisai a ki genteh mihing khat picing takin khantoh theih nading in, laitheihna (literacy), cidamna (health) le sumlutna (income) cih thumte huampah hi. Zogam pen laitheihna lamah kinang mahmah laihi. Sazian tuamtuam ih etteh Tedim gam bangpen Myanmar gambup lakah laitheilo penpawlah ah kihelzen hi. A hunlo pipi-in natna kibawl zolo-in kisi ziahziah mawkhi. Ih tuh thapaih vaimim na ngawnin ong vakzolo hi. Kim-le-pan singkung lopa a om sunsunlaite hanciam in kep huai lua mahmah tahi.Tu hun laitak-in Zogam khuapite ah leitung bup nangawn a banzo phial biakinn hoihnono ih neizo ta hi. Lungdam kipah huai mahmah hi. Tun a hih leh mihing ministry ci ding ihhiam a mi mahmah ih puah hunta hi. Nek ding neilote, meigong tagahte, laisim theilo pilna sin zolote, cina zawngkhalte puah, huh, van kulta hi. Gilkial dangtak manin biakna dangah a va lut tangial mipih ih neihi. Kawl Buddhist te biakna a ki ko sakteh, a tattung (pagoda) uh kham-le-ngun tawh puah-in sum-le-pai piakhia ziahziah napi mipite an ngawl in puksi, zawng mahmah uh a kicih dan ih suak kha thei dinghi.Tua ahih manin ih thulu dotna dawngle hang, biakna makaite’n siampi dinmun tawh gam-le-minam ong makaih hun lua ta hi. Tua bek thamlo in Jesu Khrist hong puak akidim, bucing gupkhiatna ngah theih nading in thasan in ong makaih suaktohtoh laina ding uh ih thum/ kun phapha nuam hi. Zomite Topan thupha hong pia hen!

Bang hangin haksatna kithuak?

Haksatna cih kammal pen “aphemi” kici greek thumal pana kilasawn hi. Silehsa leh kha lamah mikim in haksatna kithuak ciat hi. Mi khenkhat ten migilote bekin haksatna thuak dingin ngaihsun uh hi. Tuamanin mi dik ten haksatna a thuak ciangun lamdang kisa thei zel hi.Tuabang hilo in mi khempeuh in haksatna gending nei ciat uh hi. Mimal nuntakna ah haksatna tuam tuam kiphu kha ciat hi. I tuahkhak haksatna mi khat leh khat kibang kimlo hi. Neek leh taak haksatna, dammawhna, lawm leh gual kal, innkuan sung leh minam vai dongin buaina om ciat hi.

Khatvei vei thuakna pen leitung ngeina tawh kibangsa ingh. Migilote bek hi loin midik te nangawn in haksatna leh buaina thuak uh hi. Hih thu pen Job tangthu panin kitel mah mah hi. Job pen a thudik leh Pasian’ a kihna mah mah khat ahi hi. Aki niam khiat  mikhat zong ahi hi. A lungsim sungah mi deidanna neilo in amah a mudah mite’ tuahsiatna ah zong lungdamlo hi. Tua zah lianga mi hoih himahleh haksatna thuak veve hi. A ta leh a gan teng si in a tawpna ah ama’ citungah meima dim hi. Joseph leh midang pawlkhat ten zong midik hinapi in gimna thuak uh hi. I nuntakna ah a nuam leh a haksa kikalhelh zel hi. A nuam i masak ciangin haksatna in hong nungzuih thei ahihmanin thubaihlo hi. A haksa thuak  masa ngam leeng a nungsangah kitawldam zaw hi.

Haksatna pen Pasian in a muanhuai hiam cia hong sinna ahi hi. Khalam nuntakna banah taksa lam nuntakna ah zong sinna (exam) tampi kiphu kha hi. Siam maw siamlo, muanhuai maw muan huailo cih aki telna dingin sinna neih a kuul mah hi. Pasianin  misiangthote ze et nangin haksatna thuaksak zel hi. Tuiphumpa Johan in Pasian’ na lianpi a sep khit ciangin thongkia hi.  Daniel leh a lawmte, Joseph leh Job te Pasian in haksatna thuaksak hi. Banghang hiam cihleh muanhuai in a picin ding uh deihna ahi hi.

Thuakna pen Pasian minthanna kilatna ding zong hi thei hi. Mittaw sa a suak khat Jesu kiangah kipaipih a, banghanga mittaw hiam cih nungzui ten dong uh hi.  Jesu in anu leh apa’ mawhna hang zong hi kei, ama’ mawhna hang zong hi kei. A sungah Pasian nasepna akilat khiat na ding hi ci hi. Mittaw pa Jesu in damask a Pasian vangliatna ama’ tungah kilang takpi hi. Lazarus thuakna zong Pasian’ minthanna ding ahi hi. Amah mimawh hi zen zen lo pi. Ahizongin gimna thuak veve hi. Tua thuaknate in Pasian minthang sak hi.

Haksatna pen Pasian thuhilhna zong hi thei hi. Nu leh pa ten a it a tate thuhilh in tai thei hi. Tuabang mah in Pasian in zong hong it mihingte thuhilna dingin haksatna hong thuaksak thei hi. Tua pen hong it man hi zaw hi. Tua ahihmanin thuakna pen supna ding hi lo in meetna ding leh phattuamna ding hi zaw hi. Hatsatna thuak hithiat theih pen khasiangtho gah nam khat ahi hi.Thuakzawhna in gah phatna ahi hi. Thuakna khitciangin thupha om hi. Pasianin nang hong sinna, na meet na ding, na sianthouna ding, na lawhcinna ding ahi hi. Haksatna i thuak ciangin Pasian in a hoih pen dingin geelna khat na nei khinkhian hi. Tua Pasian’ deihna sungah kipumpiak leeng gualzawhna kingah hi.

Pasian’ deihna mun lianah i dinkhak naakleh tua lai taka hong piang haksatna, natna, kitelkhialhna, hazatna, supnate pen a manpha Pasian’ khutma ahi hi. Thuman mi thuaknate a tam hangin tuate khempeuh panin topa in amah hon hi. Haksatna tuah ciangin lungkiat pah pah ding hilo hi. Mi pawlkhatin midangte tawh kikal buaina khong a om ciangin phuba la nuam uh hi. Ahizongin mawh maisakna pen phuba lakna hoih pen hi zaw hi. Pasianin i khialhna khempeuh ah phuba hong la pah pah leh tuni dong a nungta kuamah omlo ding hi. Haksatna leh lungsim gimna te thupha kisuaksak thei hi. Mihingte hoihna dingin thuakna ki tangsam hi. Ahizongin thuakzawhloh ding gimna Pasian in hong pia ngeilo hi. Pasian in amah tawh iki nai zawk theih nangin haksatna, buaina leh lungsim gimna te hong thuaksak hi. Tuate khempeuh pen Pasian’ hong sapna hi.

Mihing lungsim khemee(shape)pan,

Khepeek meel(shape)  pan mihing lungsim paizia pawlkhat ki thei hi. Khepeek pen nam tuam tuam li(4) in kikhen thei hi.1.     The square foot:

Square foot a kici te khepi leh kheme dang khempeuh a sauzaw om tuan lo in kikim metmat hi. Khepeek in rectangle lim sun hi. Square foot a nei ten lungsim khentatna nei meng meng thei uh hi. Midangte tungah ki-nga lo in amau leh amau ki muang-ngam uh hi. Hibang mite kip in muanhuai uh hi.

2.     Flame foot:

Flame foot pen “Fire foo”t leh “Greek Foot” zong kici hi. Khepi zawm a kheme kawk sau pen in dawk zeuzau hi. Tuapanin kheme dangte tom suk tek tek hi. Khepi leh kheme kawk zawm lian kikimgual hi. Triangle lim sunin khemuk zum hi. Hih bang khepeek a neite phia uh hi. Kimawl lam zong lunglut uh hi. Tua banah talent neihoih lai uh hi. A kiim ua midangte zong thuzawh baih uh hi.

3.     The common foot:

The common foot pen “Roman foot” leh “foot of air” zong kici hi. Khepi sau pen in tua pan kheme teuh(meneu) dongin tom suk tek tek hi. A khe uh zaang(light) diak hi. Hibang khepeek a nei-ten mi tawh kikholhkhawm nuamsa uh a lawm zong hau uh hi. A thak na khatpeuh sin nopna lungsim nei uh hi.

4.     Stretched Foot:

Stretched foot pen “water foot” leh “Egyptian foot” zong kici hi. Khepi pen kheme dangte lamah awn hi. Kheme kikal awng lo in ki mat tentan hi. Hih bang khepeek a nei ten thungaihsut(dream) nuamsa uh hi. A ngaihsutna uh tawh lungnuam tuam thei uh hi.

Kheme malgol leh malneu pan zong lungsim puakzia kithei  hi. Kheme malneu ten buai biang buang a nasep phamawh sa lo uh hi. Kheme malgol ten bel awl taka sep nuamsa uh hi. Kheme kualte lungkia baih uh hi. Kheme sau te tum-guh uh hi. Kheme lian bembam te pawlin bel thu ngaihsun thei vanglak uh hi. Cidam nangin khe peek zong meek(massage) zel ding hoih hi.

Mr.mark Elliot Zuckerbenrg Thu

Facebook Founder Mr. Mark Elliot Zuckerberg Thu

Tulaitak leitung mi minthang mite lakah khangno mihau (billionaire), computer programmer tawh micimawhte ahuh ziahziah pa Mr. Mark Zuckerberg kici pa pen May 14,1984 ni-in Dobbs Ferry, New York, U.S.A. ah suakin pilna nei innkuan sung pan khangkhia hi. Apa in inn tawh kopin ‘ha’ bawl in innkuan kivaak nading sum zongin, anu in tanu tapa li aneih ciang dong lungsim lam tawh kisai siavuan sem hi. Mark in kum 12 a phakin Zucknet kici message kipuak theihna programme bawl khia thei hi. Hih Zucknet zangin a pa nasepna inn dei sungte ah nuamtak a kizop theihna dingin hong zang khia hi. High School a tun ciangin Pandora kici music software khat bawl thei leuleu in, AOL le Microsoft te-a kipan company tampite in lei ziahziah uhi.2002 kumin Phillips Exeter Academy pan degree angah in Harvard University ah pilna sangzaw sinto suak pah hi. A kum nihna kumin Ivy league kici kipawlna khatah kihelin, software lam siamna tawh minthang hi. Tua hun laitakin Course Match kici programme a bawlsan laitak zong ahihi. Tua zomin Facemash kici programme dang khat bawl thei leuleu ahih manin, a sang uh ah minthang mahmah hi. A sawt loin Harvard sangnaupangte kizopna network ahi Harvard connection kici khat hong phuankhia leuleu a, sangnaupang khat le khat kizopna internet website khat hong suak hi. 2004 kumin Mark le alawmte MR. Dustin Moskovitz le mr. Chris Hughes in mimal khat ciat thulela leh lim (man)te kikhak theihna banah khat le khat kizop theihna facebook kici internet page khat Harvard sangnaupangte boarder sung pan hong phuankhia uhi. Mark in facebook ah a hun bitin sem nuam ahih manin a sangkahna pan khawlin California State, Palo Alto ah kituah hi.

2004 kum bei ciangin facebook azang mi awn khat bang hong phato ziau a, 2005 kum May kha in Mark nasepna ah Accel Partners te sumbul US $12.7 million tawh kihel uhi. 2005 kum, December in hih website azang leitung ah mi 5.5 million bang hong khangto hi. Mark le facebook website in khantoh lam manawh semsem a, 2010 kumin Time Magazine te in 2010 kum misiampen cih teelna le pahtawina ngah hi. Sum hau mahmah ahih manin million tampi tak tawh cimawh gentheite huhna piakhia ziahziah hi. Tuni ciang dong mah khangno lakah a gualzo pen le mihau pen khatin kiciamteh in kiphazo nailo hi. A man, “Simply put: we don’t build services to make money: we make money to build better services” ( Sianggen mahmah le’ng, hih nasep pen sum zon nading in, ka phuatkhiat hi lo a, ahoih zaw a na lianpi akisep theih nading deihna tawh sum a zong hi zaw ungh), ci-in gen hi. Tua manin, khangno hun hoih lai, cidam thahat lai le khuakhat laitak mahin, i ngimna le tupnate hanciam tintenna tawh gualzo nuntakna kingahthei lua cih kimuthei hi. Zomi khangthakte in hanciam in leitung zawh sawm dih ni.

Athupipen itna

Ka nuntakna sungah ka utpen te lakah khat in Itna neihding cih ahihi.Mother Teresa in, “ Bangseem nahiam cih thupi masa kei, ka nasepna sungah Itna bangzah khahkhia ka hiam cih thupizaw" ci hi. Mihing te pen ih sihding ciangin I neihsak banah pahtawina lai, degree, ka Diamond... cihbangte a kaikhawm ngeingai ki munailo hi. Ih sih ding ciang, I nat ciang ih ngei ah aomdingaa ih deih mi te pen ih it mite, ih kizoppih mite ahihi. Tua ahih manin ih sihkuan ding peuh ngakngak kulselo in Itna neihding hipah hi. Ahizongin angsung enlo-a it theihna ding kisinpen a thubaih hilo zel hi.Pasian in It siamna naneihtoh theihna dingin thu-um midangte tawh ki lawmtatna maantak in leh ki naitak in naneih ding hong deih hi. Itna cihpen tuamom leh tangom tawh kisin theilo, kisiam theilo ding hi. Ganhing Ngalkhaat' bangin nangtheihna bektawh ki tangpek na'in Itsiamna nasep na kipan thei kei ding hi. Kipawlna khat peuhpeuh ah hong lungtom sakthei, a cingtaaklo, ahuat huai..cihbang mite lakmah na omkul hi. Tua hileh It siamna na neihtheihpan ding hi.Kizop kituahna na nuntakna sungah thudangdang te sangin na msakloh a phamawh thu ahihi. Kizop ki tuahna sungah Itna kicing na neihsiam ding a kisaplam na theihding hi.Pasian It unla mite zong it un, “ Jesuh in, Na Topa Pasian na lungsim khempeuh, na nuntakna khempeuh, leh na pilna khempeuh tawh na it ding hi, cihna ahi hi. Hih pen a masapen, a lianpen thukham ahi hi. A nihna pen a masa mah tawh kibang a, nangma pumpi na it bangin na vengte na it in, cihna ahi hi. Hih thukham nihte tung panin thukham dang khempeuh leh kamsangte' thuhilhna khempeuh a hong mengkhia ahi hi," ci-in a dawng hi. Matt 22:37-40” . Pasian it ziading I theihkhit ciangin midangte a ittheiding kisinna pen nanuntakna adingin Pasian geelna anihna hi. Nuntakna sugnah a thupipen thu icihin tangtutna, ahih keileh van leh na ngahna te hilo aa, mite tawh ki zopna ah Itna siangtho neihding ahihi.A kip akho gamh na nusiat theiding thusimpen Itna hi. Lai Siangtho“Ka neih khempeuh midangte tungah pia-in, Pasian' nasepna hangin kihaltumna ka thuak ahi zongin itna ka neih kei leh ka phattuamna bangmah omlo hi Icor 13:3...”sungah telgen mahmah hi. Itna ih masak ding hong deihbek hilo in kip paisuak ih neihding hong deih ngiat hi. Hih Itna thupen thumaan, thutak ahih manin zuih leh zattoh pahna pen pilna ciimna hipah hi.Itna laigil icihpen midangte adingin ngaihsutpih, seppih, sik cihte hi masa lo aa, ei le ei ki piakkhiatna zah hizaw hi. Ei le ei icih tak ciangin ihih theihzah in kinbawlna hi. Kinbawlna cihtak ciangin hihbangin neih hi. Nang hong thupitlak mahmah ka hih manin ka neihlianpen ahi, ka hun kong pia hi. Ih hun ih piakkhiat simsin in zong a piakhia ihi aa, itna laigil icihzong ki piakkhiatna hipah hi.Hun hoihpen bangtan ngahding na hilam na theikei hi. Saupi ngahding kua mah in gentheih hilo hi. Thu om zia te ki kelkel ahihlam phawk huai hi. Zingciang adingin gelkhol theih naneih kei hi. Itna lakkhiat nuamte adingin hunhoih mahmah lai aa, tu-in asem nuampah te adingin seppah huai lua hi.Nuntakna zatzia ahoihpenpen Itna hi. Itna lahkhiat hunding lampi hoihpen tuhun hi. Topa tu-ni bangbang kasem zongin nang leh midangte a it ka hih hamtang nuam hi, cihtawh zingsang ih thoh sim in thungen in kisin tohpah ni.

Coffee dawn hoihmaw,hoihlo,

Christianity Daily ten a genna ah Ni khat in Coffee a tawmpen Haikhat ta dawn lecin Cancer natna dal hi cihi. Ni khat in tampi dawnzo lecin uh hoih hi cih hahgen mahmah uhhi. A um ten, Cancer ngah ding a utlo ten sin theih hi. Natna pen Huih lak ah Nisim in hong lengleng hi aa Ei tungah hong tunloh ding thupi ban ah Ei mahmah zong ki dal kul veve hi. Coffee ka dawnloh hangin Cancer lah ngah keng cikha ken, na ngah khitteh Cancer dalnang ne kha leng maw cikha ding hihang. Zuih, sin haksa kasak cihna hilo in ka laisim khakna panin hong hawmsawn hizaw ing. Lungdam.

Numei leh Pasalte theih ding

Numei naupaai ten Nipi kal khat sungin Ngasa pum 2, 3 teitei ne uhleh a sunga Naungek adingin hoih mahmah hi cihi. Tua bek zong hilo in Nau a suak khinsa Naunawi pialai ten zong Ngasa neih uhleh Naupangte adingin hoih mahmah hi cihi. A hoihdan pen Sang a kah uh ciangin piltuam in theihna lungsim zong Ngasa ne lo te tawh ki lamdang mahmah hi ci hi. Zomite ih pil ding ih utleh hih dannamte pawl ne in ki hilh huaisa ing. Zomi sungah Ngasa nek leh nek loh Dr. Gin Khan Khual tenin ahoihna tel mahmah uhhi kici hi. Amau na sin tangtang uh hih tuak hi. Lungdam.

Na it Zii/Pasal tawh

Nupa kal, innkuan sung nuam leh leitung mun khempeuh a tamzaw nuam hi kici hi. A zangh thei khatpeuh a ki sinnuam khat ading deihsakna tawh anuai ah...~ Na nupa un ni khat in minute 10 sung teitei ki mai ngat in ki hopih hamtang ding hi cihi.~ Nangbang Pasal/zi kong neih lung kim mahmah ing kici zelzel ding cihi.~ Pasal te ki zahtak ut aa, numei te ki thupisim ut uhhi cihi.~ Ni simin khat leh khat tungah kampau gamtat khilhna kong neihleh hong maisak in maw kici ding cihi.~ Innkuan in nisim in ihih zawh keileh Nipi kal khat sungah Ni khat beek hunbawl thungetna neih hamtang ding hici hi.~ Thunget khitteh khut ki len bek hilo ki pom thei laileng hoih hi cihi.~ Innkuan in hun manpha bawlna panin ki itna khangin Pasian zahtaakna khang hi cihi.~ Kum khat in a tawmpen innkuanin mundangah khualzinpih maw, a muhnopna mun tuamtuam ah pai hamtang ding hi.~ Khua sung ih vak teh nupa in khut ki lensa in vak ding hi cihi. Tua hileh tate zong khamuang tuam mahmah hicihi.Pasian in hih leitungah nang a hong piak, tomkha sung na nuntak laiteng, na it na zi tawh a nuam theithei-in om in. Leitung lungkhamna sungah na lawhtak, tua bek mah hi kha ding hi. Thuhilhna 9:9Hih thupen innkuan sung ki makaih zia ding Tom & Jenny te tung panin a tomcik in kong lak pak ahihi.

A sunghnu leh hauhna thusim

Pasal khat a innkuanun a Sungnu tawh innkhat ah teeng khawm uhhi. A Sungh nu vaksa vive tawh nungta uhhi. A Sungh nu in pasal pipi inn ah omom lelcin, bang mah sem ngei kei lecin na zi, na tate genthei mahmah ding hi cizel hi. A zi inzong na sem buangve ci ta leh a sung Nu sepsa nek ding bek ngaihsut den hi. A tawptawpna ah...Papi pa zong a thapaai gawp in a zi kiangah kum 1,2 sung khual ka zin khia ding hi. Innkuan ki vakzawh nang khat na zong ding hi ing. Lung muan huai tak in na om inla thungetna na hat mahmah un ci-in vaikhak in khual a zin khia hi.Kum 2 a zin sungin citaktak in na semin sum khol aa, a tawpna ah Van zuakna Store khat hong lei-in honna pawi thupi tak a bawl ding ciangin a Zi leh ta, a sung Nu teng sam hi. A innkuanpih teng zong va tung uh aa lungdam tak in Sai honna pawi zangh in nuntak nuam in hong nungta uhhi. Hauh nopleh bang teng ki sam:~ Hang ciam mahmah na~ Cihtak mahmah na~ Thuman mahmah na~ Thunget hat mahmah na~ Sawm Ah Khat man mahmah na~ Pasian muan ngam mahmah na~ Thang pai mahmah na~ Hangsan mahmah na~ Gam mahmah na~ Geel siam mahmah na~ Sum zeek siam mahmah na~ Mi hopih siam mahmah na~ Maitai siam mahmah na~.....cih bang ki sam hi ci hi.Hih a tunga teng na zawhleh na Hauh mahmah ding hi cihi. Kenbel zawhloh haulua ka hih manin....hih ciang tawh aom phot ka hi aa, a ki sin ding tampi ka mu hi.

Na ut takpi mah hiam,

Luitui, Guntui a tam ciangin a gei a kisuan Singkung te banglo tengin nawk ziahziah hi. Ahi zongin Gungei khawngah a ki suan Singkung khat pen bangbang in a nawk kha zongin a Si lo ding, a ki Sia lo ding te bek ki suan citciat hi. Mihingte zong haksatna, gen theihna hun ih tuak ciangin a nawk suakzo, a phuzo dingin Pasian in ei hong seknuam na hizaw thei hi. Huihpi Guahpi in Gungei a ki suan Singkung a nawk hangin a gah hunin ngah veve kici aiteh, thusia lasia in hong nawksuk hong nawktoh ciangin anuai ate tawh thala khawm zel ni.Thubullet: Jeremiah 17:8 Amah, gun gei-a a kisuan singkung bang hi a, lui gei-ah a zung a kha hi. A tehte hing den ahih manin nisa kihta lo hi. Tatsat loin gah den ahih manin guah zuk loh kum ciangin zong lungkham tuan lo hi. Late 1:3 Amah pen lui tuiluang gei-a a kisuan ama gah hunin gah a, a teh a vul ngei lo singkung tawh kibang hi. Ama hihna khempeuhah a maa pai mahmah hi.

Thuah phakik Unaute

Ni khat Vom khat amaute unau in hong man uhhi. A Vom mat a khuapihten a theih teh va delh uhhi. A khuapihten a Vom matsa uh va sut uhi. A tawpna ah a deihloh penpen a Gilpi, a Gilzang teng bek hihte unau pia in adangteng a khuapihten tangin ciahsan uhhi. Anau zong kapkap hi. A U in a Gilpi a koihleh a sungah a ging langlang khat za hi. Nau aw kapkap nawn kei in a sungah a ging om hi cihi.A Gilpi sung a et uhleh Khi tang vive a tamman tampi a om hi. Amau te unau zong lungdamlua in tuahpha ki sa in a Khi te uh khilkhil uhhi. A u nau un ki ho uh aa, ih Ni hong paileh a koipen pia ding ihiam cih ki kum uhhi. Amaute unau pen a nu leh pa in Sihsan baihin a Ni in kem hi. A tuahphatni in a Nu leh Pa uh om lo ahih manin a Ni uh phawk vilvel in a piak ding ngaihsun pah uhi. Ih tuahphat ni-in Zuu sai peuh, lawm leh gual peuh phawk masa zaw ihiam? Tuahphatni in Nu leh Pa, Sanggam innkuanpihte tawh zeek khawm ding cih Zomite ki demna ahihlam phawk sansan in. Unau nihte pen Thang Ho leh Lian Do te ahi uhi. Amau tangthu bang lianlian hilo hi.Hih thupen Thului ka gelhna ding lak ah ama lep pak ihi aa, puahphat lai ding Draft hi phot hi. Ngaihsutna bangbang ki kum khawmni.

Itna gil

Lampi ngei ah pasal khat na si hi. Amah pen a si ki neih khem ahihi. A ki neih khemlam kuamah in theilo hi. A si taktak lo ahihi. Tua laitak in a lawm it, a zawl pa in na mu aa, Zawl aw si baih si cia. Sum tampi hong ba mah hive cin maw Zawl cih sanin nusia hi. A kik ah a sanggam pa( a u pa ) in mi si ki neihpa a muhteh ka Nau lah na hi aa ci-in ngawngkawi kapkap hi. A kap kawm in Nau aw na hauh ciang leh nop na sak ciangin minau na hi aa, na sih ciang leh na gen theihteh keinau na hi sese ci hi.A si ki neih khempa zong ki ipzo nawnlo in U aw...Sanggam ki itna leh midangte hong itna tel cianlo pi in nungtata kha ing. Hong maisak in ci-in ki ngawngkawi in itna thu telcian ta uhhi. Hih pen a tangthu bang lianlian hilo hi.Nopsak teh sanggam nu leh pa in noptuam pihlo in midang teng peuh in noptuampih zaw thei hi. Ih gen theihteh ih nopsak lai aa, ih zeekpihpih tengin hong Cilphih nuamzaw thei hi. Pilna leh hauhna in itna laigil hong pia theilo aa, sisan in thu agen ban-ah ih minampihte val in hong itzaw ding namdangte om tuanlo ding hi.Hih thupen Thului ka gelhna ding lak ah ama lep pak ihi aa, puahphat lai ding Draft hi phot hi. Ngaihsutna bangbang ki kum khawmni.

Tate tawh an nanek ciang

Ta it lo kuamah omlo hi. Ahi zongin Tate kumpi, manglian bangin bawl ding hilo aa, lawmta bangin bawl ding leh picing tak in bawl ding ahihi. Tate tawh na nek ciangin omdan paudan ding mipilte genna tung pan ka theihsawn leh kei ngaihsutna gawm khawmin ka gennuam hi.~ Meh lim bekbek ni simin ih huanzo zongin huan denlo ding hi. Na semte khat peuh a Off ciang, a damloh ciangin Mehlim phalo deuh huan inla alimlo ih huanna ahang gen ding hi. Sum ngahna Taten ahaksat zia theihsak in.~ Kumkhat tawntung inn bekbek ah An nekpih kei in. An sai khawngah khakhat in khatvei maw, khatnih in khatvei paipih zel in. Mi lak ah om dan ki sinsakna hi.~ An sai ah na paipih ciangin na paipihna ahang, na Nu leh Pa ki tenzawh, Na pa suahni, Na nau suahni, gamdang ih tunzawh, na Pi leh Pu...cih khat gen hamtang in.~ Gil kial ei An sai ah paini, Tho hak ihihteh Meh minsa leini ei... cih na ngaihsutleh zong na Tate theisak sese dah lel in.~ An nekteh naungek bawlbawl kenla, pi cing thei penpen in bawl in.~ Lung nuamtak in annekpih sawmdenin la, An kuang hum khitteh hamla la ken. Meh tampipi mehlo ding, Meh ding...cih bang an nek laitak in ci se dah in.~ An nek ding teh maw, An nek khitteh maw..aw nem tak in An tawh ki sai holimpih ding teng ngaihsun tak in hopih sawm in.A tua ding din mun ih ut leh...ei a Nu leh Pa te ih picin masak kul hamtang hi. Ih ki-it zia a picin masak kul hi. Nupa kal, Innkuan sung a nop nang thu nung deuh hih gen khinzo hi.

Ki hilh,ki sinpih tangtang kul veve

pil dingte hilh kullo in pil veve lel aci tampi om hi. Nu leh Pa a pilsa aciimsa ten Tate apilna dingun hilhnuam zawlai ve uh aw. Tangthu khat anuai ah hong genning.Naupang khempeuh That ding hun a tun ciangin kumpipa tanu in naupang khat hoihsa in la hi. Tua a lak lohteng ki that hi. Tua a lakpa pen mi namdangte hi citciat hi. Tua naupang pa zong namdangte kiang panin a khang khia ding hi pah hi. Namdang mi maimai hilo kumpipa inn sung panin a khang khia ding hi lai hi.Thukhat om lai hi. Tua naupang a kemding a thuhilh ding pen a ki zonteh a pianna Nu ki ngah hi. A pianna Nu ahihlam kumpipa'n theilo hi. A Nu in Nau a kep sungin thuhilh ciatciat hi. Bang teng hilh hiam cihleh. A minam, a ngeina, a biakna...cihte hilh hi. A neu tunga ki panin ki hilh ciatciat ahih manin a golteh hilh ki sam nawnlo a sisung, a lungtang sungah om den hi.Kumpi inn sung panin a neu a ki pat khang khia ahih manin pilna siamna kici khempeuh theipah hi kicilo hi. Sinin siamloh neihlo hi kici hi. A minam pihte haksatna thuakpih khalo, sin khalo hi mahleh a neu a ki panin a Nu hilhna tawh a minampihte itna veina neih vilvel den hi. Ki hilh a kul veve ahihi.Tom gen pak leng: a Nu in hilh tangtang ahih manin a minam it bek hilo in a minam pihte a honkhia Pu Moses hong suak in, leitung amai mang dongin a Nu hilhna hang tawh Moses min mang nawnlo ding na hihi.Naupang pai theihsa in a suak om ngeilo hi. A ki sinsin teh a banban in hong khanglian thei pan hi. Ki sin kei-in hong om tawntung leh na dahzaw diam. Nu leh Pa te ki dahzaw ding hi. Naupangte thuhilh huai aa, sinpih huai mahmah hi.Nu leh Pa ten Tate ih itleh hilh ciatciat, sinpih ciatciat kul pelmawh hi. USA gam ah mi pawl khat in a tate thuhilh ngamlo hi. Hilh kei inla sat kei un cih thukham omlo hi. Tate pawl khat Pa ten deihsaklua kisa sisan naisan suah liangin ihihleh bel Thongsung ah ki om pelmawh thei hi. Hilhdan, sinpihdan siam kul hi. Tate thu hilhlo liang cihbel Tate hong lianto leh Nu leh Pa te tungah itna hong neih kencin, belhtaak zong hong sa kencin, Nu leh Pa ahai neih kha ing cilel incin, nang na it mahmah hangin Thu ih hilhloh manin Taten hong awlmawh beeklo ding hi. Zi neih nailo, Pasal neih nailo inntuannuam Ta ih deihleh thu hilhlo ding, an vakvak ding, sum piapia ding hilel mai hi.Jacob zong thupha a ngahna dingin a Nu in a lampi hilh hi. Moses zong a pianna Nu in thu ahilh manin a minamte hon khia hi. Cain leh Abel zong Pasian in a gamtat zia ding hilh hi. Leitung mipilte ki thuhilhna ki sinpihna mah tawh a khangkhialo kuamah omlo uhhi. Nu leh Pa te simding leh zuih ding, "Paunak 22:6Naupang khat a neulai-in lampi man tawnsak lecin a teek dongin lampial nawn lo ding hi.

Ki phuahphat huai biakna

Nang hong cituam ka hikei hi. Nang leh kei in ih phutkhak leh ih zat thute ngaihsunpha leng a ki puahphat huai thu pawl khat anuai ah ih ki kum nuam hi.Stop Lai Siangtho : Biakinn sungah simsim ding hilo hi. Ih mai ah Thu ki gengen in tua thu ngailo liangin ki khop sungin laimai 5 bang zo liangin Lai Siangtho sim ding hilo hi. Thu aki genleh thungai ding hizaw ihih manin Lai Siangtho sim hun ding hilo hi. Tentan teh : Tentan ki piakna aom ciangin Lai Siangtho ki sim tangtangin ki sit tel ahih manin ahi ding mah ahihi. Tua hun sungin a ki samlo thupeuh ki hoho ding hilo hi.La aki sak teh : Mipi in Lasa ngaingai hi. Tua sungin nang na La deih, ih hoihsak zonzon ding hilo hi. Lungsim takpi tawh sak ding hanciam ding ahihi.Thungai ding : Thungailua ki sa Thugenten gen kilh khatpeuh aneihteh a nung panin nuihsansan ding hilo aa, lungsim thungetna tawh panpih ding hizaw hi.Lasa pawl : La na sak khitteh mi ah zong limtak in ngaihsak in. Lasak a uk diakdiak pawl khat amau Lasak amanteh sungtum pusuah cihpeuh muh thadah mahmah hi. Ta neihte : Biakpiakna sungah Tate ganhing bangin khahzau gawp ding hilo hi. Naupangte koihna, ki mawlna aomleh tua lam ah na koih utleh koih in. Tua ahih keileh na ngei ah tu sak in.Nungak Tangval : Biakpiakna sungah na tutkhop utleh tutkhop theihluat hi. Ahi zongin puanza peuh zawngkhawm cihpen ki lawmlo hi. Kuamah in hong ki pakta lo hi. Paalpi paak na bat hangin na ngamtat a etlawm keileh a ki zangh theilo Danbel sia tawh ki banglel hiteh.Music tumte : Mipi mai ah no bek hong ki en ahih manin ki hih lulu lo ding aa, no mau tumbek a gin ngaih pen dingin ut ken. Bil am lel hi.Nekna : Nek theih tuamtuam Tate ading pua zeizai cihpen inn panin An pia manlo ihihna ki langlua hi. Ih gitnat lohna mite kiangah laklak lo ding hi. An na piak man kei aa, nek theih na puakleh Biakpiakna sungah pialo ding cin aa, mun hoih khat no bek in zangh un. Hun manteh : Na ngei ah ninthem aom khak ding en inla aomleh puah siangin. Ki phu gawp zenin pusuah ding hilo hi. A hih theileh na kim ate tawh khut ki lenin mangpha maw kici ding hi.Hih a tunga teng peuhmah kei a ki pan a ki sin huaizia ka phawk kik aa, a zuisa leh a zangh siamsa te adingin thupilo abat hangin a ki sin nailo khat peuh adingin a nuamtuam kha tam cih ngaihsun ing.A Siangtho, a namtui, a thupi Biakpiakna ih zat kim theih ding lunggulhna lianpi tawh!

Zomite Kha simdan

Zomi te khasimna tawh ki sai a theinuam te adingDota---------------[ January16- February15 ]Dopi---------------[ February16- March 15]Zingkha-----------[ March16-April15]Gamkha-----------[ April16-May15]Taangsihkha------[ May16-June15]Tangkha-----------[ June16-July15]Phalkha------------[ July16-August15]Khuadokha--------[ August16-September15]Nokha--------------[ September16-October15]Kaukha-------------[ October16-November15]Theinosihkha------[ November16-Dember15]Tunnkha.

Mainawt in,kalsuan in,

Mihingin ih pian khiat a ki pan a piangsak Pa in deihna khat neih in hong piansak ahihlam phawk huai hi. Mi khempeuh in ki vakna Talen neih kim ciat aa, a hoihlo pen na leng deihna khat neih aa, a bawl Pa in a bawl ahihi. Na kum a tam manin picing deuh cih bang hilo aa, na naupang manin lungsim picinglo deuh cih bang hilo hi. Job 32:9 Khanghamna in mi pilsak lo a, thuman zong theisak tuan lo hi. Khangno lai na hih manin mipi deihteel makai khat na ngah zenzen lehzong hangsan tak in sep ding tengteng sepding hi pah hi. Thukhat om lai hi. Ei leh ei bang mah ki sa hetlo kawmkal ah a tamzaw in panmun hong piakna tawh ngah in ih om laitak in, bang mah in hong mulo ding honlom tang khat na om veve hi. Tuate zong ei mahmah ki puah phatna dingin Talen a ki pia hi aa, heh ngaihsut hetlo leh thanem hetlo in maban kim ah kalsuan ciatciat ding hilel hi. Pasian in deihna khat in hong piansak khitteh hangsan inla kalsuan khia in na sikna ciangciang na gam kong pia ding aa, kong tonpih ding hi. Lau kei inla lung kia kei in.Talen ( ki vakna) ki banglo sese....1. Makai te a en cik ding leh tha a pia ding cih bang....2. A sepna a en cik ding leh a sep a huh ding cih bang....3. A gen siasia pawl leh a phat phat pawl cih bang.....4. Pau tumlo in a thumanglo leh nialnial na pi a thumang kik cih bang....5. Makai te tung bek ah a ki nga pawl leh makai te cih bangbang he..he..cih bang....6. Lunggimna a pia ding leh lungdamna a pia ding cih bang.....Mailam ah tuu in nung lam en en cih bang a ki lawmin ki lawm hetlo hi. Lampaipai na pi nung heihei cih bang lauh huai mahmah hi. I hihna bang kim pen hong piang sak Pa in hong bawl hi aa, a hoih lamin a puah dingin nang leh kei mawh puak hi leuleu hi. Ih maban kim ah mai nawt in kalsuanto zel hi.

Mission leh pawl Vai

Mi khenkhat in Pawlpi min bang gen ciatciat tang hial hi. Lai Siangtho sung en leng tulai aa Pawlpi minte na om hetlo hi. Pawlpi min a gelh ciatciat leh agen tangtangte pen Pasian gam zaina leh gup khiatna thu a tangko kisa kha uh aa, a taktak in a upna tello ban-ah Pawlpi min tawh na sem hilel hi.Mission na sepna tampi lak ah pawlpi min bulphuh sese lo in Lai Siangtho sung kal ciatciat in ih tangko aa, ih pulak ciatciatna pen Pasian gamzaina ding leh gup khiatna thugen ki hihi. Pasian thutawh kalsuanna hi.Leitung sila leh sum sila hihna tawh Pawlpi minlo ciatciat bang tampi om hi. Pawlpi min gengense kullo na gamtatna leh na upna dik asa ten atawpna ah na pawlpi hong kan ding hilel hi. A nunung ding te ih masak laiteng ei upna miten a telma in Pawlpi mintawh na patleh um veihmaw hong cihsak ding uhhi. Tu hunteh Singlamteh tunga ki khai Pa sangin, a Singlamte ki bia nuamzaw ta hi. A Singlamteh bek ki thupi zawta hi. Upna sangin pawlpi ki thupi ngaihsut zawta hi. Pawlpi bupin Vangam a tung ding kuamah omlo hihang. Mimal upna laigil ciat tawh a tung ding bek ihihi. Mi updan sandan tawh thu na kikhen sak kei un cih Mate sungah om hi. Vangam ah pawlpi min omlo ki donglo ci...

Numei melhoih khat Thu

Ni dangin kumpipa zi ding a utlo numei omlo hi. Ut ta keileh kumpipa zi ding a ki teel hunma kumkhat sung peuhmah Nungak khempeuh ki puahna vaisai pawl in Nungak khempeuh zem cihtak in zem hi. Hoih thei tak unteh maw....ha..hah. Kumkhat khitteh kumpipa ziding tua sung panin khat ki teel in khatbek mah ngah pah hi.A mel zong hoihtakpi pah mai hi. A mel bek zong hoihlo in a lungsim zong hoih takpi mai hi. Tuni dongin a hoihna a ki gengenna ahang khat om hi. Hih zah dongin tuni dong Numei khat hoihna ki gen ahihleh et teh taak takpi suak hi.A hangin a mel hoihna leh a pilna pen Pasian ading leh a minam adingin ki pia khia ngam ahihna hang hi gige hi. A minam pihten haksatna a tuah ding ciangin amahmah in veina neih in ki pia ngam hi. A mipihte ki theih mawh bawllo hi. A hoihna tawh a minam it hi. Pasian muang hi. A mel hoihna siat pihlo hi.A mipihte kiangah no sep theih thungetna bek hi-in thu na ngen lel vo..ci vatvat lo hi. Thu na ngen unla kenzong thu ka gen ding hi ci hi. Pasian phawk ngiat, muang ngiat hi. Tua ahih manin ama tung tawn panin a minamten haksatna a tuah ding uh ki pelhsakzo hi. Esther Lai Siangtho simleng ki cian hi.Mel hoihna a zangh khial tampi om hi. Mikang Lasa siam leh a melhoih mahmah khat in kei pen hoihlua ka hih manin Pasal khat bek adingin pahmai lua ing ci-in Pasal neih kawikawi hi. A tawptawpna ah Natna hong ngah in nidangin a lawm it penten itzo nawnlo a kem a koih ding mi om nawnlo hi. Pilna theihna a zangh khial tampi om hi. Pil lua ki sa mihingte Zawng panin piang hi ding hi cih zah dongin a mu bang om liang hi. Pasian phawk kha nawnlo tampi om hi. Na hoihna nasiam na pilna khempeuh tawh Topa muangin a kicih bangin Zomibup in ih hoihlohna lam sang ki sak theihpihna in neihlo zaw in a hi bangbang tawh Pasian leh minam adingin thala ciat ni.Gamdang tunzong a zangh khial tampi om hi. Tuate sungah ih ki hel kha hiam? Zogam ah ih om lai aa, ih cihtakna, ih thumanna, ih ki-itna te...cihbang gamdang ih tunteh ki khelsak kei ni. Koikoi ah om ta leng Pasian ki khel tuanlo in, Pasian hoihna ki lang semsem hi.

Zuihloh ding leh delhloh ding

Nungak Tangval te aw na hehpah sam kei un. Nomau hun hi.Leitungah phak matan delhdelh ding aom hangin, phak matan cih thadah delh ngeilo ding thu pawlkhat om hi. Nung zuih ding aom hangin zuihloh ding thute gen sese dih ni. Theihsa ahih hangin a tawptan ah bang teng ki tuakkha ding cih thu ki kum ni.Khangno khempeuh phial in na khat peuhpeuh Model thak deih uhhi. Mawtaw bang hileh Model thak deih uhhi. Phone bang hileh a sang penpente mah tawinuam uhhi. Bang hangin tawinuam, bang tupna tawh tawinuam, ih tawinopna athupi takpi hiam cih ki ngaihsun leng na thupilua hetlo thei hi. Nungak tangval cihzong kum simin a melhoih a pil...cih bang bei ngeilo in hong khanto den hi. Tuate zong ngaihsun taktak leng mi khempeuh atua ci bangin aki khangto ciat hi aa, a nung ciang ih vekpi in ki lamdanna neihlo in aki bang ding vive ihihi. Mi haute haunuam semsem in, a pilte pilnuam semsem hi. Tua ahih manin mihau ten nisim in abei ngeilo ding mite deih ding bawlnuam den hi. A bawl theiten hong bawlbawl in sumtampipi ngah hi. A bawl theilo ten metna omlo in sum ki bei ziahziah hi.Nungak Tangval khat in na khempeuhpeuh a thak a deih tohtoh leh a thak model thak cihte bei ngeilo ding ahih manin Nu dinmun, Pa din munin omleh innkuan nuam suak ngeilo ding hi. Nupi lungleng, Papi lungleng peuh na suah nop keileh a thak nuamtuam sese dah in. Model thak tawh a laihto pahpahte tawh ki zom kha kei zaw in. A neihsa khat a siat dong a zangh vilvel Nungak, Tangval te kan khinkhian zaw in. A suan a khak dingte mi thupi dingte hi gige hi.Van khat peuhpeuh a lui sangin a thak cih pen a deihlo kuamah omlo hi. A hi zongin a lui khempeuh zong a ki zangh theilo cih hilo hi. A thak a laih nuam pha deuh om hi. Ki khualna a neih dingte khangham leh khangno na ah ki ngalo hi. Ki khualna a neihten a neih bangbang zeeksiam in a ki sap vilvel bek lei uhhi. Phone hoih pipi tawi luat ding hi. Ahi zongin laih pahpahlo ding, a ki zat thei laiteng zat ding ahihi.Pasian adingin hun a pia zolo innkuan leh mimal tam mahmah hi. A innkuankuan in ki ho mello in phone pan, Computer pan aneu alian in a ut teng uh enen lel tampi omta hi. A tawptawpna ah Nupa kal, Tate tawh ki kal ki-itna ki khualna cihte om nawnlo hi. Pasian ading hun apiazo innkuan pen Vangam malep ahih zah khat in, Pasian ading hun a pia zolo innkuante Hell mei Phualpi a malep lep hita hi. Innkuan nuam suahna dingin Khangno lai a ki pat thalawh leh ki sin kisam hi kici hi. Kuamah in hong mu kei cih bangin a utut in ata phial phial mite inn khat in adinteh gah hoih maw, hoihlo cih ki mu sinsen pah hi. Muhloh a neihlo Pasian in a khenna khat om sak dimdiam hi.Zuihloh ding leh Delhloh ding thute ah Thu khen siamna Zomite hong Angvan Pasian in hong guan ciat hen.

Ki sin zoleng siain umkeng

Ni simin ahoih ih theih khat peuhpeuh a ki sin ding pawl khat om hi. Laibu ih sim khakna pan, mite thugen ih zakna pan cihbang ahoih khat peuhpeuh ki sinhuai tampi om kha ding hi. Ni simin a mun tawh ki tuak in itna khah khia ki sinzo leng, sia in um keng. Naupang bek in muankhum duhlo hi cih om bangin aw-khum tawh ki hopihna pen sia het hetlo hi. Kei a ki panin ki sin huai tomno te in:Na semna mun khat peuhpeuh ah ih makaite tawh ki muhteh, Hi..dam maw, zingpha, sunpha ci zo hamtang leng sia in um keng. A hopih leh a hopihloh hong itna uh ki banglo ding hi. Itna khah khia masa leng.Nupa kal sungah kong it hi, kong ngai hi cih Ni khat in Nih vei teitei kici zo leng sia in um keng. Ki-it takpi in a ki teeng buang, zum ngaihsut ding hi peuhmah lo hi. Ki cih ngah ding ahihi. Tate tungah zong kong it hi ci hamtang in, innkuan sung nopna na mu ding hi.Koikoi ah mi khat in dammaw hong ci thei zel khat pen ki pimuh zaw hamtang ban-ah hong cilo te sangin ki-itna ki neihzaw hi. Biakinn khawngah no tawh cidam in Pasian min ih phat khop theih lungdam ei ci-in khut hong len mikhat pen hong lenlo mikhat sangin hoihzaw veve hi.Pata thungen khawm, innkuan in thungen khawm...cih bang tuamtuamte tawh a khangto mikhat in, Pasian itna telzaw hamtangin Pasian zong zahtak zaw hamtang hi. Topa zahtakna in Pilna ki patna hi cih thupisa ing.Khantohna ding, thu theihna ding, thu hoih...cih bang ih zakteh, ih theiteh a pom pahpahte mi hampha hi gige hi. Hamphatna, pilna...cih bang midangte piakpiak kul masa lo hi.Zomite hong Angvan Pasian in thu leh la tampi kawmkal ah a hoih tengteng a pomsiam, a zangh siam dingin hong puahpha ciatta hen.

Ki zomlo hileng

Nung kal April 17,2015(Fri) ni-in na sepna panin kei bek ka Mawtaw tawh ka ciah hi. Hightway speed 70 val taina mun minute khat tai laileng a tung ding ka hihi. Lampi speed 30 ah ka tai laitak in tha khat thu in ka Mawtaw a set hong si-in, a meiteng hong mit vat in, khua milpi ka tuak aa, lam ngei ah dam takin ka khawl thei hi. Zan nai 1:00 pawl ahih manin Mawtaw a tawm tawh Pasian in hong ki tuak sak citciat hi.Ka mawtaw a hoihlohna ka et leh ka thei tuan kei hi. A denteh lawmte samin amau teng tawh ka vel uhleh Battery ki zopna na ki dok khia na hihi. Tua zom kik in, inn cidam in ka tung hi. Ka lungsim ah bang om hiam cihleh....Hightway lam lianpi tung dekta hi-ing aa, a tung bang hileng Mawtaw tampi tak speed 70,80 tawh a taina mun ah Battery ki zopna hong ki dok khia mawkleh Mawtaw dangten kei Mawtaw no pen hong taihzan dingin ka lei pumpi a si ding ka hi mawk hi. Sihna ding dinmun a tung ding lai, Sihna lampihong tungsak lo Pasian tungah inn ka tunteh lungdamko in, ki ginni biakinn ah Antan thungetna ah lungdam ka ko thei hi.Pasian in ei tung panin ngah dingin a deih lian penin amah tawh ki zopna ahihi. Pasian tawh ki zom khalo in ih nuntakna om zen leng a mialcip nuntakna ah mihingte a ki si cip ding ahihzia hong musak hi. Amah tawh ki zon keileng ih tunna tan tung keini, khuamialpi sungah haksatna lunggimna tawh ki dimni. Tua ni pen ka zi Nuam Ngai in ka tate 3 tawh Homecel a paini uh tawh ki tuak hi. Hun a ngah simun inn ngak tengin thungetna hun bawlin Lai Siangtho simin Pasian tawh a ki zop den manin amah tawh a ki zom Pasian in a khut tawh hong lenden ahihna ka phawk semsem hi. Pasian tawh ka ki zop khak uh pen ka innkuan un lungdam ka koko uhhi(Late 103:1-5).Nisim kalsuanna, vai hawmna khempeuh ah Jesus tawh tom khawmin, ki zom denin ih om keileh ih mailam khualmial a ki manawh semsem ahihna ka tel semsem hi. Hih thu tung tawn panin Pasian tawh ki nai zawk semsem nang, tha a la theih khat peuh aom khakleh cih deihsakna tawh hong gen ka hihi.

Zusa-no Tangthu tomkim

Khat vei Zusa no Aklui kiangah pai hi. A ngei vuah Zawhngeu khat om hi. Zawhngeu in en ngeu ngeu in a mei zal dide hi. Aklui leh Zusa no a om khop laitak in tha khat thu in Aklui in a kha nakpi tak in zap gawp in khuang gawp hi. Zusano zong sih lau in a pi kiangah tai hi. Zusa no a pi kiang a tunteh Nu aw ganhing khempeuh lak ah Aklui mah lauh huai penpen hi ci hi. A nu in bang hang maw ci hi.Zusa no in Nu aw..Aklui kiangah ka om lai tak in thakhat thu in a kha nih hong zap gawp in a aw neihzah tawh khuang gawp hi lauh huai mahmah hi. A hi zongin ka ngei vuah Zawhngeu in hehpih huai hong sak tuak in hong en ngeungeu ban-ah a mei zal dide hi. Mi git tuak mahmah hi ci-in a pi kiangah gen hi.Zusa pi-in tano aw bang mah hong cih ngeilo Aklui pen a awt baba hangin kihtak huai hetlo hi. Na ngei vua hong en ngeungeu a migit tuak na cih Zawhngeu in hong neklup khakloh hampha mahmah teh cihi. Zusa khempeuh tua Zawhngeu in hong that nuam hi eite adingin ih gal hi ci-in a no kiangah gen hi.Zusa no in a pi thuhilhna a theihteh kei a si dektak mawk kai ve maw. Ka paina ding, ka vai khempeuh ka dam sungin ka pi ( zusa pi) ka dong den dinga tua zawhteh a sia a pha ken ka khentat pan ding hi cihi. Zusa no in tua a ki panin a vai khempeuh a Pi in a dampih sung thu dong tangtangin tua tung tawnin thu khentat siamna ngah in a paipaina ah sihna ding, lauhna ding khentel theita hi. Ta a neihteh a pi thu hilhna teng mah hilh suksuk in tuni dongin kamsiatna liang aom kei leh Zawhngeu in Zusa mawk ngek theilo hi.Zusa tenzong a pi te thu na dong sam uhhi. Dot taaklo Nu ahi phial zongin Nu leh Pa te thudotna hoih hamtang hi. A hoih hong gen siam kei mahleh ih siatna ding, ih sihna ding Nu leh Pa in hong hilh hetlo ding hi cih ki mu hi. Zusa no in ka dam sungin ka pi thu ka dong dinga tua tung tawnin ka paina ding thute ka khensat ding ci hi. Nu leh pa thumang a nahlawh pek acihte aita ve. Thupha mundang pi panin hong pai masa ding hilo hi. Nu leh pa kiang panin hong pai khitteh a belh tuah ding mundang panin hong pai thei pan hi. Thupha ngahna ding a zawi om acihcih uh tua dan hi. Ih zawi aman mah hiam sanggam.

Eden huan nopding dan.

Ganhing a lusau he ha khat hong pai Pu Adam in Sakol cih amin na phuak pha aa, a lian mahmah a bilgol pi khat paiphei leuleu Sai cihmin phuak pah, Kii nih a neih a dawn zum zeza khat phei leuleu Sial cih min pia aa, tua mah bangin ni 6 ni-in mihing leh ganhing Pasian in abawlna sungah tua ganhingte amau leh amau a min pia tawmlo Pu Adam in a min phuak ziahziah, min tampi a phuak hangin adangtaak cihlah ki genlo adangtak mahleh zong Eden huan laizang ah tuiluang, singgah a duhleh a duhduh gah zihziah sa lel, amah bek vakvak lel, a sawtsawtna ah a lungleng mawk hi. Gualkhat ci photo ni. Zolai tawh ut bangbang a ki gelh theih mah nuam zungzung ei maw.Huihlak ah Vasa khat a leng Pu Adam in a muhteh a mindingin Vaphual ci pah hi. Tuni dongin Adam min phuahmah Vasa namkim, ganhing nam kimte Zomiten zatnuam ih sa mahmah hi. Piancil 2:20Pu Adam zan ih mu, a thawhteh a ngei ah a zi ding Pi Eve numei melhoih khat Pasian in na koih ziau hi. Tua zong nuam ngel inteh maw. Amaute geel Eden huan sungah a duh adeih teng uh Pasianin koihsak zihziah hi. Bang lunggimna ding om peuh mah hiam? A ut ut un om ta leh mihing dang om lo ahih manin guak tangin aom zongun mai zum hetlo in a nuam theithei in om uhhi. Piancil 2:25. Ka hauh teh, ka pil teh zi neih pan ning aci tangval tam mahmah hi. Kumpi Solomon in a genna ah, "Na nuntakna ding zong masa inla, na an nek ding a kicin ciang bekin na inn ding lamin zi le ta nei pan in Paunak 24:27", cih ki bulphuh ka thei hi. Pilna hauhna zonglo maban neihlo pi-in thubulphuh khawng ki neih kha thei hi. Tua ahih manin Pi teek, Pu teek bek hilo Tangval teek, Nungak teek zong om thei hi. Adam bel tua hilo neih leh lam, pilna zon kulloh a baihsa a zeek dingin ki koih, a zi ding zong mite zonsak kullo ki pia ziau nuam ngello ding hiam?Itna sum leh paai icih hangin mihau leh mipil tenzong a mel hoih khempeuh na deih khinsamlo hi. Lungsim ki tuak ding, itna laigil neih ding...cihdan tuamtuam tawh ki zong thei hi. Pu Adam tuatawh na buai hetlo a lung nuamsak ding ki ap ziau.Pute zuu kholh ding, Zin dawn ding om veh aw, tuaten hong sam veh aw, ka laisim ding....cih bang neih sese lo uhhi. Eden huan ah a ki cing takin nungta uhhi. Ki phasak nuam uhleh ki phatsak taaklua zen si ee. Edenhuan zen aw a nop dan ding gen zawhloh hiven. Leitungah tawmkal nungtak pakna ding a bawl zong hih zahin nop cileng, beihun a neih ngeilo Van khuapi zen aw....bang zahin nuam zen ding hiam? A nop dan ding gen vet omlo....Meitei gun khempeuh laitui a suak phial zongin Eden huan nopna genzo kei ni. Tu-a ka teenna Nasville USA panin khe tawh Zogam mual dawn ka pianna Tuimang khua dong kamgen leng zong Eden huan nopna ki genzo seng kei-inteh. Dr.J.M Paupu cihdan leh, " na hihna hong ki genleh heh ken, na hihna mah hiven, na hihlohna hong ki gen lehzong heh ken, na hihlohna hiven tua hileh tawldam huai pen", acih bangin EDEN HUAN nopna zong gen khit sawm sese keileng tawldam huaizaw. A nop dan ding aw...zen mahmah....Zolai zuunna in laigelhgelh leng nuam ei.

Zeisu kiang akipaipihte bek

Zeisu in ama kiangah aki paipih naupangte bek khutnga in, thupha pia hi(Mt19:13-15). Zeisu in leitungbup aom naupangte it mahmah na pi’n, ama kiang a zuan, a ki paipih naupangte bek THUPHA pia hi. Tua ahih manin Zeisu omna, Zeisu thu a kigenna mun Biakinn ah kha in, tonpih in, biakpiak na-ah mai ngal sak ni! Thupha ta ten a ngah ding ih deihleh Zeisu khephung zuanpih ni. Tua hi a neu lai-in lampi maan tawnsak lecin acih....

Pasian mizat inkuan khatin Ta 17nei

Leitung ah Pasian mizat mahmah ahi John Wesley’ pianna Nu Susana in ta 17 nei-in, atate a dingin, nipi khat sungah nikhat, nai khat sungta a tate khatta bulphuh in thungetsak den hi’ ci hi. Tua ahih manin lawh cing uhhi. Ta 17 a neih nu leh, ei ta khat leh nih a neihten thunget sakzo zawlai lo ding maw Nu leh Pa te. Tate tungah deihsakna a ki neihzolo veve hi mawk ihia. Thalawh sawm ngiatlo a mawkna cihlam bekbek ngaihsut ding hi sam kei. Deihsakna tungah thadah cih ki ngahlo hi.

Thuman maw,manlo,!

Hotel ah pasal khat leh numei khat pai uh aa, zan khat giak uhhi. Amau room sungah $ sum tampi mu uhhi. Amau zong Hotel neihte ap pah uhhi. Hotel neihten a ngah khit uhteh hih bangin mi hoih, mi citak, mi thuman om nailo ding hi cih ngaihsun uhhi. A ciah ding uhteh Video leh picture zaih dingin TV , Journal, Magazine, News Paper...cihte ah suaksak zihziah ding ci uhhi. Hotel zan khat a sap mi 2 te zong ciah dingin hong pai khiata uhhi.Hotel neihten tua mi 2 te kiangah no zahin mihoih micitak mithuman ka muh uh om nailo hi. Thu tomno kong dong ding uh aa, Video leh man zong kong la ding uhhi. Tuate TV, Journal, Magazine, News Paper...cihte ah ka suaksak zihziah ding uh hi ci uhhi. Tua mi 2 te zong ut vetlo uhhi. Kul kei ci-in ki nialnial uhhi. A tawpna ah a pasal ut in, a numei pen utzo mahmah lo hi. Hotel neihten bang hangin hih numei nu utlo liang hiam cih a dot uhleh hih nu meinu pen midang zi hiven....tua hang hi cihsan uhhi.(lawmte khat hong gen sawn tomno)Thuman ih sak mahmah mi khempeuh na thuman hetlo zaw na hi thei hi. Nungak Tangval te aw....thuman hong gen khempeuh zong um khin tuan kei un. Ngai pah lamlam kei un. Pasian tawh a ki zomden mikhat lawmin neih ding hamciam un. Lungdam.

Gamh(herutage) na neih hiam?

Tu laitak si zenzen lecin na tate ading gamh na nusiat theih aom hiam? Na mipihte ading e leh? A haksa lua diam? Nang ma pah tawina laipi na ngahte nusiat hilecin a zangh thei ding uhhiam? Na gamh koihsakte amau adingin a cingtaak takpi mah hiam? Khat veivei sum tha lawhlawh, pilna zongzong ahih hang ih sumzonna, ih pilna zonna ei bekbek gilpi khapkhat ciang ading bek hi thei hi. Ta te ading ki cing saklo thei hi hang. Tua ahihleh sum nusiat ding mawleh....gamh icih bang hiam?Gamh icih in ganvil khansawnte zat theih ding, nuntakpih theih ding koih kholhsak ci-in zong ki la thei hi. Khanglui ten a ta, a tu te gamh a nusiat ding uh a khanlai a thahat lai un, Beelsan, Thau, Zaam, Sial....cih bang tuamtuam thukhual takin koihsak khol uh hi. Amau hun lai-in hih a tunga Beelsan, Thau, Zaam...cihte ngahna ding haksa mahmah in a neih sunsunten Mual suang tung khawngah gelh uhhi. Amau hun adingin ahi ding mah hi. Tua te tuhun teh koihsak ding mawleh! Leisak in koihsak leng amau a deih uh dia. A zangh thei uh tam.Khanglui ten a tu, a ta ten a zat theih ding uh van gil thupipi a ngah zawh nangin hanciam cih taktak in han ciam uhhi. Kei ka si khin zongin ka ta te hih ka gamh( van gil) teng nusia ning ci uhhi. Tu hunteh khanglui laite thu khual danin ih tate, ih tute adingin dong ah thu ih ngaihsut kha hiam? Ih khuak in nasep mello, tha tang lam semzaw cihdan hiam? Ih om lel hiam? Mi hing leh pa po a ki cih mah bangin mihingte nuntakna a bei ziau thei hi. Na taten ka pa khutma, ka nu khutma, ka nu leh pa lamsa, ka nu leh pa gamh hi acih theih ding bang neih ihiam? Bang koihsak ihiam?A dah huai thu khat ah nek ding ih neih nakleh ta ten amau ading ciat amau hun ah vaihawm lello dia aci ki tam mahmah hi. Ta te tung na lengah thu khual ki tam nawnlo hi. Thu khuallo cihbel itna ki hel tak mello cihna hi mawk hi.Gamh bang teng ki nusia thei ding hiam atomin ki kumsuk ni.* Pasian biakpiakna mantak in zatna* Innkuan thunget, thupha ki piak, Pasian a zahtak innkuan* Pilna theih tawp suahin zonpih thapiak pihna* Sum tawmno cik ngah ta leng Sawm Ah Khat man tak piak hamtang na* Laibu ahi Lai Siangtho, Zomi min tawh laibu ki bawlte, Video lasakna cih a ki pan, Manglai bu hoihnono* Na omom na ah aom leh Life Insurance neih hamtang in. Sihna manna neih lecin na nusiat te adingin kamsiatna veve lak ah hoih hi. Israel mite mi nuamsa a tamna uh hih Insurance neihna hang hi kici hi. Mawtaw sangin mihing thupi zaw hi.* Mihau ten bel Paak huan golpipi, Huanggol pipi, Company lianpipi, Inn lian pipi cih bang gamh nusiat uhA taktak in gamh van gil ih nusiat dingah Pasian zahtaakna, Pasian tawh ki zopna lo buang tuhun teh adangdangte a kip a kho omlo hi. Gamh nam khat, "Paunak 22:6 Naupang khat a neulai-in lampi man tawnsak lecin a teek dongin lampial nawn lo ding hi", acih zong gamh lianpi khat ahihi. Tate lampi maan a tawnsak ding Nu leh Pa te hi cih ki lang lua mahmah hi. Ta te tungah na hun zangh in, amanpha in zangh in. Tui khuk limcii hih sawm ni. Lungdam.