Leitung ah mihing leh ganhingte in Nu kinei ciat hi. Nute itna pen lian mahmah a, leitung ah tehpih ding om lo hi. Biakna khempeuh phialin NUTE NI kinei ciat a, ni thupi khatin kiciamteh hi. A hi zongin i bawl zia leh a ni a khate kibang kim lo hi. Ei Chritsiante in atam zaw kumsim May kha Nipi nihna sung kizang den hi. Tukum zong mai Nipi May 11,2014 ni tawh kituak hi. Nute Ni i bawl zia leh a Nite thupi hi lo zawin, Nute thupitna i theina ding deihna tawh Nute Ni hong piang khia ahi hi.Tua manin Nute Ni hong piankhiat zia leh a deihna tawm gen huai kasa hi.A beisa 1868 kumin America gam sungah tualgal (Civil War) khauhpai mahmah a,nute tungtawn in kilem kikna ding ngimna tawh Nute Nasep Ni (Mothers Work Day) kiphuan khia hi. Laigelh siam England gammi Ms.Julia Ward Howe in 1872 kumin Nute tawh kisai laigelh khia a, tua laibu tung tawnin nute ni bawl ding ngaihsutna na kinei hi. Nute pen inn sungah tate leh nu le pate tawh kikal bek tham loin khua sung gamsung a kilemsakte ahih manin, Nute tungtawn in US gambup Tualgal kilemna kikna ding geelna nei uh hi.Tua bang kawm kal sung panin America gam Webster,Taylor Country,West Virginia ateeng Mr.Granville Jarvis leh Mrs. Ann Marie Reeves te sung pan May 1,1864 in asuak numei pilsan Ms.Ann Jarvistung pan hong piang khia ahi hi. Unau 11 sung pan 9 na hi in, kumkhat a phak ciangin Grafton khua ah lal uh hi. 1881 kumin Augusta Female Academy(tu in Mary Baldwin College), Staunton,Virginia ah sang kahin, asang man ciangin a teenna Grafton khua ah kum 7 sung sang sia sem hi. A neu lai a kipan a nu it mahmah in, a nu nasepte huh den hi.A Nu in Paak huan khawng bawlin paak kang(carnation) namte deih phadiak hi. Ms.Ann Jarvis in kum 12 aphak a kipan a lungsim tawngah Nute Ni bawl ding ngaihsutna nei khin hi. Hun hong pai to zelin, a nuu in May 5, 1905 kumin sih san hi. A nu sih khit ciangin Company Indutatry ah nasep kawmin Nute itna laihawm (Pamphlets) gelhin hawm khia den hi. May 5, 1907 kum Nipi ni- in a nu sih zawh kumnih cin phawkna pen ama pawlpi ahi St. Andrews Methodist Episcopal Church, Philadelphia ah bawlin,pawlpi upate tungah Nute tawh kisai thugenna neih theihna ding ngen hi.A sisa nute phawkna in paakkang (White carnation) leh adam lai nute phawkna paaksan(Red carnation) mipi 500 tungah hawm khia hi. 1909 kumin US gam State 45 leh Canada, Mexico, Hawaii, Puerto Rica te ah kizel hi. 1910 ciangin US gambup ah zattheih ding Congress ah lai tawh ngen hi. 1912 kumin picing semsem ahih manin US gambup Nute Ni (National mothers Day) in kiciamteh pah hi. US kumpi tungah a ngetna kisang ahih manin,1914 May 8, ni- in US President Woodrow Wilson in kipsakna nei hi.Nute Ni in US gambup zum khakni ( National Holiday in USA) in kizang a,kumpi zumte leh inn khempeuh ah US Lan(Flag) kikhai hi. Nute Ni -in asi sa Nute´ hanah zahtakna lim Paakkang (White Carnation) kipia hi. Paakkang deihna pen lungsim siangtho, itna, cihtakna, lungsauna lim ahi hi. A dam lai Nute tungah annek tuidawn leh letsong tuamtuam kipia in Nute kiphatawi ciat hi. Nute ni-in Nute itna leh pahtawina late kisa in, nute in bang zah thupi a, bang teng hong sepsak cih thute ngaihsut ni ahi hi. Nute ni pen tulaitak a tate(naupangte) in nu leh pa zahtak a it theih ding lam lahna zong ahi hi. Nute thupi kisa lua mahmah ahih manin, Nute ni (Mothers day) aphuan khia Ms.Anna Jarvis pen “Nute Ni ii Nu” (Mother of Mothers Day) pahtawina minpha kipia hi.Nute Ni i zatzia sangin Nute i it zia leh amau tungah i bawlnate thupi zaw lai hi. Leitungah “Nu” kammal sangin a ngaih zaw leh a khum zaw kammal om lo hi. Nute itna pen leitung ah tehpih theih ding om lo banah athukkik zo khat zong om ngei lo hi. Tua manin Nute kisimmawh thei lo a, a simmawh leh a (it lote) daupai lo pah hi. Nute thupitna leh itna lasa Lengtong Pauno in, ” Kuasah puanbu na keng sak zo kei zong,,,a nuntak sung lungkimsak peuh lecin” a cih pen mansa mahmah ing. Nute thupit zia pen khangluite in, Pa nei nawn lote tagah kici lo a, Nu nei nawn lote tagah ci uh hi.Nute a sih ciangin pate in zi dang nei kik pah lel uh a, pate asih hangin Nute in a tate teng ngak ngam zaw hi. Tua manin Nute ki-it zaw a, pate kizahtak/ kikihta hi. Tukum Nute Ni in nu nei laite in thupha nget ni leh pahtawi ni hisak a, Nu a nei nawn lote in Nute thupit zia tate tungah lahkhiat ding kisam hi. Kawlte paunak ah, ” Na Nu a sih ciangin kap ken la, a nuntak sungin a lungkimna ding gamtat sawm zaw in ” ci uh hi. Nute ni ciangin Nu nei nawn lote khitui luang a om mah bangin, Nu nei laite in Nute tungah lungdamko a, thupha i bawl siam ding thupi mahmah ding hi.Nute a dam lai in a thupit lam kithei kha lo tawh kibang a, nu nei nawn lote in a thupit lam kiphawk semsem hi. Nute pumpi khempeuh ei ading manpha a, nute itna sang alian zaw itna leitungah na mu zo ngei kei ding hi. Leitung ah khuavak i muh masakna penpen i Nu ahi hi. Nute simmawh bawlsia in, a khitui i luan sak leh nikhat ni ciangin nang zong na khitui luang kik dinga, na kisik hangin kibawl thei nawn lo ding hi. Tua mah bangin Nute lam pan zong tate pen Topa thupha leh letsong ahih manin, Pasian (LST) deih bang a i pattah siam ding kisam hi.Innkuan sung tate nuntakna ah lampi lian penin Nute ahi hi.Nu khempeuh Nu hoih kici thei lo a,a pasal leh atate Pasian thu tawh makaih a, thu a ngetsakte NU HOIH kici thei bek hi. Nute pen innkuan sungah tate tawh kitam thuah pen ahih manin, tate lungnuamna zong a hi uh hi. Pate lungmuanna zong Nute siamna tungah kinga zel hi. Tate ading thungetna tawh khitui aluang lo nute pen khatvei ni ciangin,tate hangin khitui luang ding hi. Nute leh tate kizopna tung tawnin innkuan nuam vangam malep kisuak thei bek ahi hi.Nute lam pan i theih dingin, innkuan sungah na pasal, na tate a cidam kim hiam ci-in thungetna tawh Nu Hoih i suah zawhna ding kisam hi. Tua hi- in thukum a Kipah huai Nute ni 2014 (Happy Mothers Day) ni-in PIANNA TUUN NU laam bang paak ciat ni ci-in Tongsan pan i kizawn hi. Nute khempeuh Topan thupha pia hen la, akhan kum khua sawt ta hen!!!
No comments:
Post a Comment