Saturday, 3 October 2015

Khuado pawi icihin bang hiam

Thupatna:
Leitung minam khempeuhin akibanglo pau leh ham, nikten puan puansilh, lai pawi leh ngeina kinei kim ciat a, ei minam aa tek a thupi pen leh ih gamluah ahi hi. Tua hih manin khangthak ten, kem in zuun in, ih puah din gkisam hi. Zomi (chin) te zong leutng minamte sungah apicing minam khat ih hi hi. Kawl kumpi-in minamkhatin hong ciamtehna sungah, ih ngeina pawi dingin KHUADO PAWI hong ciapteh sak hi. Khuado pawi pen Zomite pawilak ah athupi pen leh Kumcin kumthak pawi anlakkhit lung lungdam koh pawipi ahi hi. Thu dang khat in genleng, dawi gilo kaugilo, khagilo khempeuh hawl khia-in , ki siansuahna pawi leh maikum adingin Thuphangetna, thupha dawhna pawipi zong ahi hi.

            Zomi ten Khuado pawi ban ah sialsawm pawi, Ton leh lampawi, Zunun pawi, sa aih pawi, Gal-aih Pawi, Khual-aih pawi, Tangza aih pawi, cihbangin Pawi tampi kinei hi. Khuado pawi pen Tedim kammal hi-in, Khua cih kammal leh Do cih kammal hih kigawm hi a, Khua cih kammal pen mun, hun Khuahun, khuazing, khuavak hun genna in kizang hi. Do cih kammal pen Hawlkhia, not khia, bengkhia ahih kei a leh Muak, dawn, vaak, Do, hopih cihna ahi hi. Tua ahih manin KhuaDo cih kammal khiatna in khatna ah Kha gilo khempeuh hawlkhia, notkhia, bengkhia cihna leh nihna ah Thupha Muak, Dawn cihna ahi hi.

            Khuado pawi pen Kawlte “Mithun Pwe” (meivak pawi) tawh zong kibang a, Zomi sungah zong Hakha te’n “Tho Puai” Thantalangte’n “Thaithar Puai” Falam laizo te’n “Fang er puai, Zangiat te’n “Dongpi puai” Khualsimte’n “tho puai” Rulbu te’n “kuk puai” Sim leh Zahaute’n “Thaithar puai, Matupi te’n “Cak Zoem pwe” Kanpalet te’n “Nampui pwe”  cihbangin lawhna min tuamtuam nei ciat hi. Tedim mite(Zomite) sungah zong, khuakhat leh khuakhat bawldan kibang lo omkha ding hi.

Khuado pawi bawl hun:

            Khuado pawi pen anlak (Tuktun) khitteh, akibal pawi hi a, nidang hunlai leh tuhun zong kibang nawn lo hi. Zomite kha sim dan:

1.               Theinosih kha

2.               Tuun kha

3.               Dota kha

4.               Dopi kha

5.               Zing kha

6.               Gam kha

7.               Tangsih kha

8.               Khuado kha

9.               Tang kha

10.            Phal kha

11.            No kha

12.            Kau kha te hi hi.

Nidangin taang kilim cin pen ahih manin tuktung baih a, Khuado kha sungin kibawl hi. Mikhang kha in August kha tawh kituak hi. Tun hun ciangin Vaimim leh buh kilimcin ahih manin, tuktung hak zaw deu a Taang kha beikhuan Phal kha kipat lamin kibawl hi. Mikang kha in September kha bei ahih kei leh October kha kipat tawh kituak hi. Tua ahih manin Khuado pawi pen ahi akha te tungah kinga hi zawlo-in, an lakkhit (Tuktun) hu tawh kizui-in kibawl Pawi ahi hi. Khuado pawi pen Kumpi’n October kha sungin hong ciapteh sak mah bangin, Gam tuamtuam a om, Zomite’n zong , amau mun ciat ah Khuado Pawi bawl ciat uh cih thu kiza hi.

Pawi Kiginkholhna leh “Sawm” thu:

            Nidang lai-in tangvalte azi neih masiah uh munkhat ah giakkhawm uh a, tua mun pen “Sawm” kici hi. Khuakhat ah beh zui-in ahi zongin, khua tawh kizui-in ahi zongin “ Sawm” thum leh li om hi. “Sawm” ah mitampi lukhawp theih nadingin, taupe kidawh a, tua pen “Thaam(Khaam)” kici hi. Tua lai ah makai khat om in tuapa pen “Thaammang(khammang)” kici hi. Zan ciangin khudamin , zanpuan a lumkhap ding neilo uh ahih manun, lupnatau(Thaam/Khaam) nuai ah, meiphualpi cih uh hi. Meiphual cih ding sing kicong, singtom uh a, tua pen “thaam/khaam sing” kici hi. Thaam/khaammang makaihna bangbang in, nasemin gamta uh hi. Ih pu ih pate, Christian hilo na pi, Christian nuntak zia tampi na neikhin uh a, kithutuak takin na  nasemkhawm uh hi.

Meilah sat ni:

            Khuado pawi ciang, meivak dingin, takkung panin, takciimte, “Meilah” sat uh hi. Tu hun bangin meivak tuamtuam te kinei nailo ahih manin, Zomite limzat pen meivak in Meilah ahi hi, tua ahih manin Pawi tungma in meivakdet dingin, meilah sat masa uh hi, Pawlkhatte bangin, Khuado ciang zatding ci-in, kum kipatcil pan meilah a kigingkhol bang om liang hi. Khuado pawi tawh kisai in kithawi masak pen ni ahi hi.

Kaubetni:

            Kaubet ni-ih cih pen dawigilo kaugilo leh khagilo khempeuh hawlkhiat, notkhiat, bengkhait ni hi a, ki “siansuahni” ahi hi. Hih ni-in Pawl om khawmta hu hi. Pawlkhatte’n inn ah akhawi uh khuate hal uh a, pawlkhatte’n gamsungah om, khuaite sim uh hi. Khuaino pen Zomite meh lakah mehlim mahmah khat ahi hi. Pawlkhatte’n  saphelh( zusa phelh/keu etc..) awmin, pawl omkhawm uh hi.

            Nitak sanggam melmak hunciangin, khangnote a “sawm” tek uh ah, kikai khawm uh a, tua panin, “tualtekte” inn ah pai uh hi. Khuazin khit ciangin, “tualtekpa” in mellah sippi khat de a, a veilam khat ah tawi-in a taklam khut ahm tuga khat tawi hi. A nungah, thau tawi khat , daktal tawi khat, zam tawi khat in zui uh hi. Khubeng dingin “tualtekpa” hong kipan a, tuga tawh, mimbeem tangbem teng satin “kau aw Ciahta in, na zun na ek namsia, na ni na kha cingta hi. Mang langin ciah in” ci-in kiko kawmsa in, innsungpi pan, kongbiang ah Inn liim ah, inn ka ah, tuang ding ah, inn ka dawn atun tak ciangin nakpi-in kiko a, “ciahta vow” ci in atuga tawh, sialkong dengphei hi. Tua khit ciangin, anungah, thau tawi pa in, athu lawn hi. “tualteekpa” in a meilahsip, khennih suah in, huangkong pi sak leh khang gawl tungah alomin suang hi.

            Tua khit ciangin mipi-in “tuaiteekpa” meilahsi pan meideciat in, kigualdiudeu a, Khua nawlmuallam manawhin pai uh hi, khuanawl mual mual tun ciangin, “Gimlua tahang ei, ih meilahsip zong tumta ei, ko hog zuizo nawn kei nung e” ci-in paulap tuamtuam zongin meilahsip lomkhat cihsimloh teng, summit uh hi. Meilahsip limkhat pen detsa-in singdawn ahsuang uh hi. Tua khit ciangin mipite daikhipkhep in khuazing sungah lampi zawtkhiankhian in, innlam zuanin ciah uh hi. Tua  pen a hawlkhiat kaute in aleh zuihkik lohna ding deihna ahi hi. Khuasung inn sung a om kha gilo dawi leh kau khempeuh kido kihawlkhia, kinotkhia-in “kisiansuah” ni ahi hi. Christian ih hih mapek in, mitin ih muh theihloh, khagilo, dawigilo kaugilo te, tua bangin, ih pu ih pate’n na hawlkhia uh hi. Hih bangin inn sung akhuasung ana siansuah uh hi. A zingciang a khuavak kal ding, ngaklah mahmah tek uh hi.

Ompi Ni:

            Phalvak tungin naupangte, ih mu thei nawnloin thobaih uh a, sa em nadingn, khuapua lamah singkang tom uh hi. Thangmualdawn ah ni hong suak a kipanin khuasungah vok ham kiza ziahziah hi. A tamzawin, vik go uh a, pawlkhatin “Meipum” ago zong om uh hi. Meipum cih pen sial, bawng cihte pawl hi, “pawisa” pen kumsimin innkhat khit innkhat ban pai-in akhawi uh ahi hi. Sagawh ciangin nangkhau tawh tuuk the hamtang uh a, Papite akiho uh ciangin “no tutung na pawlsa uh a limci hiam tuk bang zah” cih kammal pen dot masakin kinei uh hi, gentehna in Salep limci haim tuk bangzah” cih kammal pen dotmasakin kinei uh hi, gehtehna in, salep hi, tukli leh Belitung hi.  Tuknga leh beliphei hi. Nupi tukguk hi e, cih bangin kidawng kik uh hi.

            Sun in, khangno pawlkhatin, nitak khuai lak na ah puak dingin Zozu inn khat lawhta lawhneu khatta khon uh hi. Tua pen “khuaisah zu” kici hi. Inn ah papite’n sa huan kawmin zutaak kisuah uh a, Zozu khum adawn kawmsa un, mailam nuntak khuasak ziading kikum tangtang uh hi. Sunni hong kai ciangin nitak annek dingkivaihawm pah hi. Bang hang hiam cih leh ompi ni pen si ansiah ding leh nitak ciangin Khuailak ding vaithupi neilai uh hi. An nek ciangin Khanghamte sasin salung sakal leh sanang khil teng umkeu khat tawh atuamin ki pia a,  Uham, khangham te, zahtakna  upa na ahi hi. Tua bek tham lohin, Uhamte ankuang sawk masiah, khangnote in an kine lo hi.

            Christian ih hih ma-in Zomite ngeina sungah  Uham, Khangham, Pi le Pu, Nu leh Pate zahtakzia, upatzia kinei khin lua hi. Tua bangin khat leh khat  itna tawh sa kibakin, zu kitulh uh hi.  Nitak an nek khit ciangin , naupangte sangoi leh sabaak pawlkhat tawi-in, alawm itte tawh lamdung lamkal ah “Zawlan” kipuak uh hi. Tua pen naupangte addingin kum khat sungah nop asak pen hun uh ahi hi.  Zomite in nau pang lai ih neu tung hun mah in zong “Zawl leh Lawm” cih athupi sak, aki nek ngaih vauvau, a ki-it phadiakte ih hihna kilang hi. Nungakte in zong alawm ngaihte uh ahawh ding lamenin, kongvang pan khuadakdak uh a, meh leh an khentuam in, siah uh a, an nek ding ngak uh hi. Hih bang ngeina hoih tampi Zomite sungah ih nei khinkhian hi.

            An nek khit ciangin papite in, Papite in hong nusia (misi) sazian om zah tawh kizui in, “Sanam” satak, asin, salung, sakal, satuap, sazel, agilpi cihte, Nangkhau tawh khilin, tua leh zu, niangtui, thawlkhat tawh, Si-an puak uh hi. Tua pen “Si-ansiah” kici hi. Nidang lai-in sanam, zutaak, zuha, leh sathaute pua in, hanmual ah, asisate luhawmte anvakin sathau kinilh sak hi. A sisate zahtak piakna lim hi a, amaute kha in, hog thei hi cih, upna nei uh hi. Kisiansuahna lim zong ahi hi. Sih khit nungah, nuntakna om hi cih pen, ih pu ih pate hun lai , Christian ih suak mapekin, na om khinzo hi.

            Nitak khuamui ciangin khangno khempeuh “Minam-puan” tawh kizemin, Khuaila dingin sawm ciatah kikaikhawm uh hi. Kum khat sung nungak tangval te ahoih pen ni, a vam pen ni ahi hi. Khuaila dingin apai uh ciangin, Daktal, zam, Khuang, Phit, Nanglukhu nih, Khuaikhau, zubeltung neukhat pua uh a, mimalkimin, meilah limpi khat tek leh cimbeng sukvuisa honkhat tek pua uh hi. Pai lamin lampi ah dai khipkhep in, pai uh hi. Khuailak na dingmun atun uh ciangin mipite munkhat ah kawlin, “Siampupa” Zubelneu leh Nanglukhu nih tawh khuaila dingin pai hi. Khuai pen mei tawh hallo, phuisamin, akhut tawh la a, khuaibu sung pan khuaipheng hoih pen la in, khua gamlim tawh kituakin , sak leh khang , nisuah nitumnate ciamteh in, nang lukhu nih sungah khupin hong paipih hi. Tua khit ciangin mipi-in, meilahsippi khat tek tawh khuaikhau len kawmsa in, kigual diudeu in, ciah uh a, “Siampupa” masa, Daktal, zam, khuang, sialki leh phitmutte in zomin, gualzawhna tawh inn lam hongzuan uh hi.

            Phit mut kawmin “Khuamual” hong suak uh a mipite in meilah kuangah cimbeng vuite theh in, tezaizai sak hi, phitging pen ngaih mahmah in, Soprano, tenor, alto, Bass cihbangin, aw tuamtuam tawh zaknop mahmah hi. “Khuamual” ah inn ngakte in Zutaaklim pen tawh dawn uh a, zutaak abanban in, kigualtulh uh hi. “Khuatual a tunuh ciangin tawlkhat sung phitmut in lam uh a,tuakhit ciangin siampu pa in, Khuaibu hongta ni e ci-in nakpi takin kiko a, mipite daikhipkhep uh hi.  Siampupa in nang lukhu hong khia in, Khuaipheng tungtawn in, kumkhatsung nuntakziading. Tangko khia hi, Gentehna in, Khuaino, apusuak a om leh, Khuadangah atai, alal ding om, ci hi. Khuaino si aom leh, tuaveng ahmisi omding ci hi. Khuaino busa a om aleh, nuamsa in ahau om ding, ci-in mailam thupiang ding genkhiatna nei hi. Zomite zong mailam thupiang ding, a theinuam mahmah minam ih hihna kilang hi.

            Tua khitciangin numei leh pasal kikal helh in, phitmutin lasa a, sawm zui-in la kidemin nopci mahmah uh hi. Hi bangin zanthapai gualnuamin, khuado pawi bawl ziahziah uh hi. Khuadola dawng zanihval bang a omte sa ziahziah a ciah ding hun ciangin tawpna la khat om in tua asak khit uh ciangin ciah pan uh hi. Khuado pawi pen nithum panin kalkhat val bang om khawm uh hi. Sun in inn katau ah daklam in khangnote gualnuam uh hi. Dak pen aw nathum om in soprano, tenor leh bass cih bangin aw zak nop huai takin tum uh hi. Khuang leh zam phit leh dak te tawh la aw a tuamtuam in tum uh a, zaknop mahmah hi. Ih pu ih pate hun lai-in amau khuahun tawh kizui-in music, lam na khauh pai mahmahveve uh hi. Hibangin kalkhat sungbang khuangtum zam tum sialkitum daktum, phitmut, lasa in , Zomi Ngeinate tawh Khuadopawi kumsim in nuamtakin bawl khawm ziahziah uh hi.

Thukhupna

            Pasian hong piak ih ngeina pawite hangin ih lungdam hi. Ei ut ei teel ahilo, minam hangin angtangin ih ngeinate zunin puahin kemcing ding hi hang. Zomi in kei ka piang a Zomi bangin kanungta cih la a om mah bangin ih minam it in ngeinate thupi ngaihsut ding hi hang. Minam khat in hong kiciaptehna ih ngeina pawi a manthan loh nadingin Zomi ait u leh nau khempeuh aw ih ngeinate kepsiam ding hi hang. Khuado pawi in Zomi khempeuh hong kipumkhat sak hi, Unau khat innkuan khat ih hihna hong kilang sak hi.  Kampau hong deidanlo hi. Biakna hong deidan lo hi. Numei pasal hong deidan lo hi. Khangmoi khangham hong deidan lo hi. Mipil mihai hong deidan lo hi. Mizawng mihau hong deidan lo hi. Beh leh phung hong deidan lo hi. Zomi khempeuh I ngeina pawi ahi hi. Khuado pawi pen ZOmite adingin Pasian hong piak thupha lian mahmah khat ahi hi. Ngeina in minam kipsak khosak a, ngeina in minam tangthubu ahi hi.  Christian te nuntak zia hong hilh Zongeina KHUADO pawi Zosuan vontawi tun leh zua cin leh tuai aw zuunin puah ciat ve ni.

Thursday, 1 October 2015

Dotna pawlkhat

Dotna No.1 Na inn gei ah ansai khat om in tua ansai ah an te pen alimloh ban ah zong siangtho lo hi. Ahihang kei aading anai pen hi ci in na ne teitei diam?
Dotna No.2 azenzen in na sum 100 akiatsuah hiding in tau sum pen na pai na lampi tung ah kia in ummawh ding in tua sum pen sum 200 bei in na zong kik tam?
Dotna No.3 Mi khempeuh pen na khempeuh ah baihtak in gualzawhna ngahzo hi cih na um hiam?
Dotna No.4 Ka kisik leh zong phamawh kei, ka hihzawh loh ding thei pipi in ka hihzawh khak leh ci in kisin vet kei ning aci ngei mi a om hiam?

Dotna No.1 Atamzaw in “No” ci in khat le nih in “Yes” ci hi.“Yes”Tua alimlo asiangtho lo ansai pen na lawmngaih in ngaihsun leng, akilem theilo mi nih omkhop cih dan aa khat zulhtak lam thei gige napi (ahang theilo) in kitawngzel kingai kik zel cih bang zong om veve hi. Alim lo singgah, anekhuailo singgah ahihlam thei gige napi in anai pen aa om ahihman in va nene khat cih tawh kibang hi.“No”“No” aci te in alawmngaih azulhtat lam atheih aa kipan, asiangtho lo ansai cikmah in pai ngei nawn kei ning ci in akhemgiap te a hi hi.
Dotna No.2 Avek phial in “No” ci uh hi.“Yes” teAhihang hidan tawh akibang thu te pen ih nuntakna sung ah hong piang zelzel hi. Mawhna khat ih bawl khit ciang ih mawh lam thei napi in mawh ing kici nuam lo in hun azahnih zangin paulap zong thei te, thu hilhna athuak ciang hun mawkbei sak in akhasai thei te, khat peuhpeuh asup ciang angah kik theih nawnloh ding lam thei napi in kum sawt liang in khasia thei mi te tawh kibang hi.“No”“No”aci te pen khat peuhpeuh asup ciangin ahun azahnih bei in khasia lo in amanlang in hanciam kik thei te hi ta hen.
Dotna No.3 Atamzaw in pen “No” cih uh hi.“Yes”Ahihang migualzo khat ii thugen (ngaihsutna piak) pen mi tampi te in sangthei deuh uh hi. Gtn: Advertisement sungah kha khat sung manglai asiam in hong hilh ding, minutes 5 sung in problem solving hong hilh ding cih aa kipan, gualzawhna te pen ataktak in tua zah in ol takpi ding hiam?Ol lo hi. Khatvei lai in mawtaw hawl khat in ama hawl mawtaw sang ahoihzaw khat amuh ciang in bang hang in midang te sum zon dan ol in kei sum zon ciang haksa se aa leh ci in thum ngei hi.“Leitung ah bang sum te zon dan ol tuak sa na hiam?” ci in ka dot leh hong dawng kiklo hi.Haksatna na lau loh ciang gualzawhna ngah ding hiteh, agualzo sa mi te pen haksatna namkim ana nawk khin teng na hi uh hi.“No”“No” aci te pen haksatna atuak uh ciangin olno tak in lungkia lo in hipen gualzawhna ii lampi kipatna hi cih apawk thei te hita hen.
Dotna No.4 Pawl khat sin teitei nuam ing, pawl khat in sin kei ning.2000 kum world cup tuikhal skate tuang kidemna ah kham pahtawina ahngah Michelle Kwan ii thu tawh genteh leng … kidemna pawi akipatma pek in akhatna ngaih ding in amah le amah akimuangsa ah hi hi. Ahihang in semi final ciang ah amah thumna ciang bek ngah in atawpna penpen mi kitelna music tawh minutes 4 sung asawt a etlawm skate tuang kidenna ah pumpi thum vei kilum let pen nihvei vilvel hong hih ngam giap hi. Hipen gual lelhna sung pan ahoih penpen ding aa metdawkna khat ahi hi. Atawpna ah kham pahtawina hong ngah petpet hi.“Ka hihsin khak loh kisik mah si ing ci in guallelhna pen kei ngak nuamlo ka hihman ahi hi” ci in apahtawina ngah laitak in gen khia hi.
(Khatvei hanciam kikna pen gualzo thei, zolo thei ahihsam hang khatvei hanciam kik kei leng bel gualzo vetlo ding cih theihsa hi.)

Alamdang Thu pawlkhat

Naungek mittangte in kal 6 pan 8 ciang bang khitui bawl theinai lo hi.Mittang pen neu aakipan sihdong kikhel lo in, bil le nak ahih leh gol semsem uhi.Naungek khatin kha guk aphak madong in an valhkawm sa in huihdik thei uhi.Thokang apa te pen sa duhlo pawl ahi uhi. A nute bek in mi a pet ahi hi.1979 February kha in Sahara sehnel gam ah vuk kia ngei hi.Bilngaihna (headphones) nai 1 sung bekbek zatna in bilsung ah lungnoneute lut theihna ding azah 700 in tamsak zaw hi.Tuilum a kibuak singno pen tuivot a kibuak singno sangin gol baihzaw le khangbaih zaw hi.Khutpi mai khap bangin mihing leii khap zong akibang omlo hi.Alumna 40 Centigrade ah mihingkhat in huih khatvei dik nading in tha 14.4 calories zang khia hi.Sweden gamah tuikhal lianbek tawh akilam Hotel khat om hi. Kumsim in lamkik kha den uhi.Zawhngeu, Kala-oh le Sangawng-sau te in kal a suan uh ciangin taklam, veilam in suanlo uh aa taklam, taklam, veilam, veilam cih bangin a kalsuan ganhing te a hi uhi.Khutme, kheme na kuaih ciangin na zak a ging kekkek te pen Nitrogen a phuante (bubbles) kitapkhap na aw ahi hi.

Lungsim puakzia

Naupangno khat hong kimawl in lam-et loh laitak in sabuai nawkkha in hong kap hi. Tua pen anu in amuh ciangin tua sabuai akhut tawh satin naupang pa kiang ah “tawp oo bawi … tawp pak oo … tangval ih cih tua bangmah ci in sabuai sat in” nong khem hi.Hibang dan lian khat mah. Ahihang hilai aa nupi nu in tua naupangno sam in tua sabuai khat vei kimkot sak kik hi. Tua khit ciang naupang pa kiang ah “sabuia pen na nawkkhak na thu nam 3 om hi. Khatna pen nang nawh tai lua na hihciang aa sabuai awn manlo nai ve. Nihna ah nang na lampi hoihtak enlo hiteh. Thumna ah na tai laitak nang thu dang ngaihsun na hihciang aa hi. Den aa sabuai na nawk khak na ahang koi pen pen ei? ci in dong hi.Sabuai pen aom hithiat hi. Sabuai in mihing te hong nawkkha hilo in mihing te in sabuai anawk kha hizaw hi. Mihing te khialzaw hi. Sabuai khiallo hi. Amasa nupi nu in sabuai akhut tawh satin sabuai khialhna hi ci in atapa akhial tangsaklo hi. Hibang aa akimakaih mi te hong gol uhciangin haksatna khatpeuh atuah uhciang in phu nuamlo in pelh thei hi. Paulap khat peuhpeuh tawh suahtak nading lampi zong thei uh hi. Ama mawhpuak midang te tung suanthei ding hi. Midang te mawh sak thei hi.Nupi nihna nu ii makaihna tawh akhang kia naupang pen ama singlamteh amah mah in hangsan takin pua in midang te mawhsak sak se lo hi. Hibang mi te buaina khat peuh aom ciang in ama kicin lohna/ kisapna ki en masa hi.Thu pawlkhat te ah kua khial, kua man cih akhentat hak thupawl khat om hi. Ataktak in mikhempeuh khialhna tawh akipelh kua mah omlo hi. Tawm akhial le tam akhial cihbek kilam dang hi. Azenzen in mikim in ama nasep vaipuak zo takpi hileh, ama ii kisapna te kisit tel thei khin gai hileh akisiangsak zolo thu bang mah omlo ding hi.Kipawlna khat le khat kikal ah hita leh, mi khat le khat kikal ah kita leh midang te in ih kisapna hong kawk uh ciang dawn kik ding nial kik ding ngaihsun masa lo in ei le ei kisittel masak huai phot hi. Na khialhna aom kei zenzen lehzong ka khialh khak ding hong kidawm kholsak hi in ci in thukhual takin san theih ding kisam hi.Lungsim puakzia in na khempeuh kikhelsak hi. Akibang thukhat tung ah akibanglo lungsim puakzia te hangin athukhupna kilamdang ding hi. Tua ahiman in thukhat peuh na zawhsiang nop leh amasa pen in lungsim puakzia puah phat ding kisam masa pen hi.