Friday, 7 July 2017

PAAK IH CIH IN KHIATNA NEICIAT HI


Paak ten khiatna thuk takleh manphatna lianpi nanei ahihman in, tua akhiatna leh hihnate ih theih kisamngel kha ding hi.
Lawmngaih hitaleh hikeitakleh tekiangah paak ih vapiak ziaupen ih ki zopna (relationship) kisiasak thei hi. Gensekullo in ih lungsim tawng pulakna kiphamawh pen hithei hi.

(Paak min ih theihlohzia ka theikhia a, Zomiten paak nam tuamtuam min ih neihloh tampitak na om hi maw ka cihi. Dictionary leh search engine lamah zongh nakpi in ka zonhang gampaak or omlo kiciziau bekin ka mu hi. Amin phuaksiam ih omleh bel lungdam huai ngel ding hi. Ih Zomin in ki phuakngiak leh lunggulh mahmah hihangh)

•Carnation: Kideihna leh ki ngakbawlna gennopna hi in, ih ngaihte leh ih koppihte piak huai hi.

•Chamomile: Ki niamkhiatna gennopna hi a, hauhna hongpiathei hi cia ngaihsutna. ih deihsak mite banah alawhcinna ih lungdampihna in piak huai hi.

•Chrysanthemum: Lungnopna gennopna hi a, ih lawmhoihte piak huai hi.

•Daffodil:(tuidol paak)Zahtakna gennopna hi a, ih Nute piak huai hi.

•Daisy:(daizi paak) Lungsim siangthona leh ithuai sakna gennopna hi a, Tanute piak huai hi.

•Forget-me-not: Kingaihna leh ki theihden(phawkden)na gennopna hi a, ih it/ngaih te piak huai hi.

•Geranium:Ih itdiak/deihdiak te gennopna hi a, numei ih deihsim deuhte piak huai hi.

•Honeysuckle: Ki piak khiatna leh na itsiklohna gennopna hi a, ih ngaihte kiang piak huai hi.

•Iris:(kumsim a paaklo)Muanna,lametna leh pilna gennopna hi a, ih deihsak te piak huai hi.

•Jasmine:Deihdiak te gennopna hi a, hauhna hong tunthei hi cia ngaihsutna. Ih deihsak mite banah alawhcinna ih lungdampihna a piak huai hi.

•Lily: (Unok paak) ih deihloh diakte gennopna hi a, ih mi muhdahte piak huai hi.

•Marigold: Khamuanna gennopna hi a, aaccident tuak maw, damlo maw, tuahsiana tuak te piak huai hi.

•Orchid:(singmang paak) itna gennopna hi a, Nungak ahilo, numei melhoih ih sakte piak huai hi.(Ta tampi nei in cia deihsakna)

•Poinsettia: Lungnop ding a deihsakna leh lawhcing ding a deihsakna gennopna hi.

•Red Rose (lingpaak san) Itna gennopna hi a, kong it lua hi cia, ih it mahmah te piak ding ahi hi.

By: Mangte

Monday, 6 February 2017

Valentinr Day hong piankhiatzia


Valentine's day hong pian khiatna

     Feb 14 ni pen bang mah tel tumteeng lopi in Zomi khangno tampi in ki zang kha hi.

Lawm kingai te'n puan kibang silh khom uha,

Pawl khat te Chocolate ki lei sak uh a,

Pawlkhat te lingpak (Rose) hoih mahmah kipia uhi.

Pawlkhat te zungbulh, khi, tau leh na hoih tuamtuam kipia uhi.

Pawlkhat te tua val kipia uh ahih manin, nungak te'n aman pha mahmah anungak siangtho hih na uh sup lawh hi.

I hun,i sum, i vaang leh i na manpha tampi te i mawk sup loh nading in Valentine ni hong pian khiatna limtak sim suk ni.
.........

Kum zalom 3 lai in ah Rom gam pan hong kipan ahi hi.

Kumpi Claudius in agamsung a pasal te zawhthawh thu tawh gal asim sak hi.

Papi tangvalte te in a innkuanpitte uh alawmngaihte uh nusia in galsim ding cih pen  haksa sa mahmah uhi.

Anumeite lam pan zong apasalte uh, a lawmpa te un galphual ah gal a sim san uh ciang lungleng khuangai tak in om uh hi.

Azenzen in galsungah sihna manna khat nei in ah hi leh ait mahmah uh a pasal, alawmpa te uh taan kha ding hi lai hi.

A gilo kumpi pa in gamsung ah nungak tangval kiteeng thei lo ding.

Kua mah mopawi bawl thei lo ding cih thukhun hong bawl beh lai hi.
.............

Tua hun lai tak in kumpi inn gei khat ah biak inn khat aom hi.

Tua biak inn a aom siampi pa min pen Valentine ahihi.

Siampi Valentine in kumpite theih loh kal in tangval le nungak akingaite kiten-na bawl sak sim zel hi.

Asawt lo in kumpi te'n hong thei in siampi Valentine hong man uha,
AD 270 february 14 ni in thatlum uhi.

Siampi pa ait mite in siampi pa luang limtak in vui uhi.

Siampi Valentine sih khit AD 496 feb 14 ni ciang in Pope Gelasius in Misiangtho Valentine azahtak na in pawi abawl hi.

Tua pen tudong akizom to suaksuak ahihi.
Ahih hang in hun hong pai toto in feb 14 ni zat dan  kilamdang deuhdeuh ta hi.

Bang ci bang ci i zat zong in athu thei in ah hi leng manpha mahmah hi.

Feb 14 Valentine i ni kei theihna leh kei bat phak tua teng hi.

Feb, 14 ma  nang zong Valentine's day hong pian khiatna thei ta, i lawm dang te'n thei lai leh hoih ngel ding hi ven.

Athei nai lo i sanggamte tung ah
Deihsakna leh veina na neih khak zenzen leh
Suakta tak in #Share theih hi.

Topa'n thupha hong pia ta hen.
Lungdam ..

Monday, 3 October 2016

NUMEITE LUNGSIM PASAL ATAMZAW IN TELZOLO UH HI


Na innveng Nungak nu(or) Na kikholhpi na
lawmit nu(Na kingaihpih ahi lo) in,nang hongngai  ahih lam,na theih na ding

Numei te'lungsim pen pasal te a tamzaw in

tel kim zolo uh hi.

1).Na ann-duh te theinuam?

Na ann duh theih te, bang naam cih thei nuam se hi. tua a theihkhit teh, a ma duh kikhel zo liang hi.na muhna ah nang duh te mah ne nuam se hi.

2).Na kiang ah om nuam.

a lungsim khempeuh nang tung ah om sak a hih man-in, nakiangah a om theih nading vai hawm tawmtawm den kha ding hi

3).Na kampau hong cing

Na zatmun mah2 na kammal (genteh na, cih se, pong mawk,liang cai,sese,zawzen,) cih te
naleng nang cih dan zang nuam se hi.

4).Hong ennsim

Na muhloh na munkhat pan in nang hong ennsim thei zel hi, tuabanghun lai tak nang'et tawh kituak kha leh a mai zum mahmah hi.

5).Pa-tau(lunghimawh) baih

Damlo(cii'na) in na om teh, nalawm 
dang te sang', lunghimawh  zawk na kilang hi.

6).Heh baih

Thukhat peuhpeuh hong-gen ciang in, amah na thupitbawl hiam ci in hong dong(dot na)kik thei zel a, na theih loh ciang heh mahmah hi,
a diakdiak in asuahni (Birthday)
khawng pen hong gen kul lo in thei le cin utzaw se hi.

7).Hong gumtuam.

Na lawmdang tetawh kam kinial,kitawng, le teh nanglam ah hong pang tawn tung ding hi.

8).Hong pimuh

Na kampau,na thugen pen thupisan mahmah hi, tua ahih man in nagen khempeuh ciam teh hi.

9).Na kamkhum za nuam.

Pawi that peuhpeuh ah paikhop na ding mun ah, utkeng painuamkeng
ci phot se hi, tuapen hehpih na tawh paikhawm ni, na cih ding a utman hi.

10).Hazatna nei

Alawm numei dang tetawh kimuh,kiho ding hong phal lo hi,
midang  nangaih khak ding pen
patau mah mah hi.

11). Nangtawh om khawp nuam Sa.

Nakiang bek ah tunuam, dingnuam- a, na banlum, na khutlun tawh kisukkhak nuam sa hi.

12).kampau kidang.

Lawmlegual lak ah akam atam mahmah hang in, nang kia bek tawh na om uh ciang in, hong gen-nop takpi zong hong genngam lo hi.

13),Na sa-mah-mah

A ma muhna ah numei dang te tawh na kiholim,na nuih mai uh ciang in genzawh loh liang in, na sa mah-mah hi.

14). Hong muang mahmah

Haksat na ,patauh na khat peuhpeuh ah, nag kiang ah hong gen masa, hong dong masa-den hi.

15). Hun zek

Nangtawh na sepkhop ding vaihawm khop ding khat peuhpeuh
ah nawnsep ngeilo, nang tawh zawt pi tak ki thuah nuam.

Hih atung a, atam zaw tawh akituak kikholh pih nu mei na neih a, na ngaih theih len, (I love U) ci pah lel in, 80% nanglamah omhi.

                                  

Monday, 26 September 2016

Misiangtho Augustine nuntaakna tomno

August/28 nipen St.Augustine ii feast day a hihi.

         Ih theihsa mahbang in St.Augustine pen St.Monica ii tapa a hii.Nov/13/354 kum in Algeria gam ah suak hi aa,a neutung aa kipan in thuhilh zawhloh mawhna tawh a kidiah cip,lam et na a neilo mawhnei mi khat a hihi.

        A Nu St.Monica ii thunget sakna hang tawh,hongkhang toto aa,pilna sin kawikawi hi.Siat na leh hoihloh na khempeuh tawh kidiahcip a hihman in cikmah hun in siangtho na tawh a dim kik tawntung zo ding lam et a nei zolo a hihi.

         Italy gam milan khuapi ah Bishop St.Ambrose kiang hongtun' takciang in St.Ambrose ii deihsakna leh thuhilh na te hang in Pasian in a nu thunget na te dawng in a mawhna pan kisik in hongkap hi,tua laitak in awging khat za aa,"Laisiangtho sim in"cih awging a zakciang in a mah'n zong Laisiangtho bu la aa,St.Paul in Roman thuzui te kiang ah a laikhak na sung simkha hi."(Roman 13:13-14)Sun khuavak sung aa,om mite bang in a kilawm in gamta ni.Gualnopna leh zukhamna,mawhna leh thaang tatna,kitot na leh ki hazat na tawh ihhun beisak kei ni.14 Kidal na ding in Topa Jesu Christ hongpiak galhiam te zangh un la,na pumpi uh deihna bang in gamtat na ding hun omsak nawn kei un."cih Laisiangtho mun a simkhak aa kipan in a nuntakna kikhel in nakpitak in a mawhna te kisik hi.

        St.Augustine pen leitung pilna siamna tuamtuam tawh kidim khin a hih mahbang in AD-387 kum in a siapa Bishop St.Ambrose kiangpan in Tuisawpna sang in,tuakum in a nu St.Monica in nusia hi.AD-391 kum takciang in Phungyi Siampi suahna Sacramentu hongsang leuleu aa,pawlpi sung ah thuhilh siam,laihilh siam leh makai tuu cing muanhuai hongsuak hi.AD-395 kum takciang in a pian na gam Algeria gam,Hippo Regius khuapi ah Bishop ding in telna ngah hi.

        St.Augustine pen August/28/430(aged 75) kum in a pian na gam Algeria,Hippo Regius khuapi pan in a leitung nuntakna nusia aa,leidawh (or)leibawl te,theologians te laigelh,laikhen te a kem a huh misiangtho in ki ciamteh hi.

St.Augustine aw,kote aa ding in thu hongnget saktan. Amen.

Wednesday, 13 April 2016

Ih KIPUMKHAT SEMSEM THEIHNA DING

Theme: Lailo khangnote kipumkhat semsem nading lungulhna tawh.!

1. Tutung 4,4,2016 kum A(3)veina Khuapawi nopcitakin na bawlthei ung hibang aa nopcitakin ih bawltheihnapen ih vekpi aa iki thuthuahna hici'n akua mapeuh in hong lungdampih in, hongpai zinte akipan nuam kisamahmah ciat hi.

2. Ahizong ih vanzatte kicingzo nailo ahihmanin  Mailam ah hisa'ng anopcizawkan in ih bawlzawh semsem theihna dingle vanzat akipan, nop ni, dah ni aa zattheih ding midang maibiak denkeei maizum huai mahmah aihmanin sanggam tuipi galkaii Lailo vontawite kiangah huhna ngen ni ci'n khangnoteng na holim thei ung

3. Tulai aa amun aa om kou khangnoteng inzongh upna kammal na neitek ung ih theihsa ciatmah bangin innlam ah sumhamsa mahmah ahihmanin gamdang tungte mah hong ki muangin hong ki lamen mahmah hi ey guai
Neihval cihbang hilo in mailam ah mite simmawh ding leh nenniam ding ki utlo ihihman in mailam thukhualna hi ci'n NulePa tenzong ih ngaihsut siamding hong lamen ung

Note: hong piakhia mimal khatkim tungah lungdam mahmah hi ung ci'n lungdamna kiciamteh hi.
Topa'n azahtampi in hong dimkik tahen.
(Lungdam)

Saturday, 19 March 2016

SAWLBANG VUL ING

Mite dan in pilna leh sum lehpai ka neihloh man in hong it ding leh hong ngai ding ka nei kei hi...Leitung ah bangbang i ci zong in it na i neih sam hang'in sum leh pai neihleh lam i neihloh man in i ngaih mahmah te na ngawn in hong it hong ngai ngam lo hong muang ngam lo pah pawk hi ni dang in sum leh pai cih te neih leh lam cih te ki en pi veve ki ci a tua te pen sum leh pai bek en te kasa kha hi sum bek en te in tua dan lungsim pua ding bek ka sa aa tu hun ciang in hong it mahmah khat zong i masuan ding leh i mai lam nun tak na tutak i din mun hong et ciang in hong it hi na pi hong muang ngam lo in i ki it mahmah hang lam et na om lo din mun in hong muh man in i ki it i ki ngaih na te ah hong khahsuah nuam hong ki mang ngilh bawl nuam ta mawk hi hih din mun ka tuah khak tak ciang in lamdang sa in ka lungsim bei mahmah hi....Lungsim cih takna leh ki it na bek tawh mual ki khum zolo ding dan din mun hong hi mawk hiSum leh pai deihlo ka hi tuan kei a neih leh lam deihlo ka hi tuankei hi ka mailam kalsuan na ding a ngaihsun lo ka hi kei a a'mah leh kei ki kal ah lam et na om lo muan bang lo ka hi gige hi.Lam khat pan kei kamsiat na kei mah in ka puak veve hong kul ta hi mi te muh na ah mi dik mi nuam sa ahi nuamlo ka hi tuan kei a ka dik loh na leh ka neih lohna mah in kei hong lung neusak in hongmai taisak zo nawn lo hi....Ka it ka ngaih khat ka neih loh man ka gentheih man in a mah a ngai a it ka hi kei a ka lung sim ah it na ngaih na a om man in a mah a it thei a ngai thei ka hihi...A hi zong in kei lam pan lung muan zawh na ding lam et na sum leh pai ka neih loh man in ka it mahmah ka ngaih mahmah khat tawh lung muan na lam etna hong neih zawh loh man in ka ki zop na uh khau bang tat in ki zom nuam ta leh a ki zom thei nawn lo ding dinmun ciang ka tung hi....ka it ka ngaih na pen bei lo ding a a man kei it kei ngaih na pen phawk lo ding cih ka lam en hi....A hi zong in hih bang thu ka tuah ciang in siat na lam tawh kal suan ding leh lungsim siat sak na ding ka tung khaphial zong in Kei pum pi hong nei Pasian hi aa Pasian kiang ah ka lung gulh na ka nop sak na ding mi ka en loh na ding ka lung gulh na a hihi.Lei tung cih pen hau pen cih om lo aa, a-zawng pen cih zong om tuan lo hii muan mahmah mi hau pen khat zong gal haupen leh mi sia pen a suak thei na hi veve hi...lung kham hak sat na pan gual zawh na lampi hong tungpih thei Pasian in a mah ka muan na zah in ni khat ni teitei ciang hong lung muang sak ding cih ka phawk aa hih tawh kei leh kei tha ka ki pia zel hi.

Saturday, 27 February 2016

SUAHTAKNA BANGCI ZATDING

Suahtakna Bangci Zatding?

Khatvei piang sunsun suahtakna a deihlo kuamah omlo ding hi. A khangto masa, a pil masa, a khuamu masasa suahtakna deih vive ahi hi. A suah a khanna mun ah suahtakna a om kei leh suahtakna a omna gam leh mun delh a pem vingveng nuam leitung mite ahi hi. Tua manin mihing nuntakna leh nisim nuntakzia genna kammal – freedom, liberty, independence, self governance, democracy, etc cihte hong kithang mahmah hi.Nang tenna gamah vaihawmna in nang hong gakcip hiam, ahih kei leh na suakta hiam? Na tenna gam ah suahtakna a om hiam? Na lungsim, na ngaihsutna khempeuh suakta takin na zang hiam?Lamka te in kammal kilawm mahmah khat nei a, tua pen ‘deihtel theihna’ cih ahi hi. Ei mimal deih, i lunggulh, hoih i sak, pha i sak khat hih theihna, kuamah hong cih, hong kut, hong gen kikeuhlo a ei thu ngiata sep khiat theihna, hih theihna (no external influence) ahi hi. Tua pen mihing nuntakna ah a thupi mahmah khat ahi hi. Khangto leh khangtolo tehna khat zong ahi hi. Bill Gates pen a nu leh pa in sangkah dingin deihsak mahmah lai taleh ama deihtelna ah sangkhawl a ama lunglut lam deihtaka hih ding ahi hi. Tua bang deihtelna ngah ahi hi.Christmas hong tun sim in puanthak kilei zel hi. Nidang in pen nu leh pa in hoih a sak nak leh kilei ziau a, ei deih i gen hang hong thulaklo uh hi. Amau hoihsak khat hong leisak ziau uh hi. Tua zawh deuh ciangin van lei dingte zong hong thukhual deuhta uh a amau deih, amau hoihsak bek hong ci khin nawnlo in eima deihte zong hong teelsak ta uh hi. Tua pen i nu leh pa in suahtakna hong pia na hi gige hi. Amau thu tawh hong gakciplo, amau cih bangbang hoih in hoihkei taleh hong zuisak teitei nawnlo cihna hi.Democracy gam ah kitelna a om ciang mi khempeuh amau deih penpen a teel ding uh ahi hi. Tua bang a hih ciang mikim in amau hoihsak bangin a teel ding uh hi a, a zi nangawn kiangah tua cih ding ciin kigensak theilo hi. Kikuppih thei bek a, kigensak, kihihsak teitei cih bang hitheilo hi. Tua bang level, tua bang a zang gamte ah i om ciang amau nuntakzia zuiin i gamtat theih ding a kilawm ahi hi. Thugenpa khat in a khangto gamah om in a khuamu nailo gamte omdan i zatzat lai mawk leh a khangto gamah i teen a thaman omlo ding hi na ci hi.Na nuntakna ah nang teekteek in deihtel theihna na neih ciang nang deih mah na teel takpi hiam? Na zi ding na teel theih laiin nang na teel hiam? Na pasal ding nang teel mah ahi hiam? Na makai ding nang teel mah ahi hiam? Na pawlpi upa ding nang lungsim pan ciimtaka ngaihsun a na teel mah ahi hiam? Ahih kei leh kua hiam mitmei venna tawh nang deih teel lo in teel dinga hong kideih pen na teel zaw kha hiam?Nang deihtel theihna na zat ciang nang deihtelna mah ahi takpi hiam? Mi deihna ah nang deihtel theihna manpha mahmah na pia khia kha hiam? Na deihtel theihna mi khat peuh in hong ukcip in nang deihlohpi hong teelsak kha hiam? Ahilo pi in nang deihtel theihna suahtakna na zangkhial kha hiam? Suahtakna a thapia na hia suahtakna a hencip? Na suahtakna suakta takin na zat kei leh suahtakna a deihlo, a zang utlo, a hencip na hi ding hi. Suahtakna gamah teng na hiam; ukcipna gam ah teeng na hiam?Na suahtakna nang teekteek in suakta takin na zang hiam?
Hau Za Cin